COMPOSITIE BASIS

• Beeldende vorming
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 2

 COMPOSITIE 

COMPOSITIE

Ook wel ordening of vlakverdeling genoemd.

De compositie wordt gekozen door de kunstenaar of vormgever. 

'Hoe zet ik alle elementen bij elkaar, hoe rangschik ik ze zodat er geen , of juist wél chaos ontstaat.'

Je kunt met je compositie heel veel bereiken zoals iets extra op laten vallen of een heel rustig of juist chaotisch beeld scheppen. De compositie is iets waar je dus altijd heel goed over na moet denken.

compositie grondvormen/ compositieschema

geometrische compositie

horizontale compositie
verticale compositie 

diagonale compositie

centrale compositie

over-all compositie

symmetrische compositie

asymmetrische compositie

statische compositie

dynamische compositie

driehoekscompositie

pyramidale compositie

Geometrische compositie

Wanneer de compositielijnen de omtrek vormen van een geometrische figuur zoals:

• driehoek
• vierkant
• rechthoek
• cirkel
• ovaal

Het geheel maakt een rustige of statische indruk. 

Horizontale

 compositie

De beeldelementen zijn v.n.l. op een horizontale lijn geplaatst.

Meestal geeft het een rustige indruk, maar zoals je op de onderste afbeelding kunt zien hoeft dit niet perse zo te zijn.

Verticale

 compositie

De beeldelementen zijn v.n.l. op een verticale lijn geplaatst.

Meestal geeft het een rustige, statische indruk.

Diagonale 

compositie

De beeldelementen zijn v.n.l. op een schuine, diagonale lijn geplaatst.

Een diagonale compositie geeft een indruk van dynamiek. Er zit richting in, je oog wordt geleid in een richting schuin omhoog.

Centrale 

compositie

De beeldelementen zijn allemaal in het midden van het beeld geplaatst.

Het effect is een rustige indruk.

Over-all 

compositie

Ook wel verspreide compositie genoemd. We kennen deze compositievorm alleen bij 2D kunstwerken.

De beeldelementen zijn over het gehele beeldvlak geplaatst en worden door het kader aan alle kanten afgesneden.

Er is ook geen overheersende richting aanwezig in het schilderij, het effect kan wisselen van heel chaotisch tot heel rustig. 

Symmetrische compositie

Links en rechts van het midden zijn grotendeels evenredig gevuld. 

De symmetrie is statisch en straalt rust en harmonie uit.

Asymmetrische compositie

De linker en rechter helft van het beeldvlak zijn anders.

De asymmetrie is dynamisch en zorgt voor spanning en onrust in het beeld en voorkomt dat het saai wordt.

Statische

compositie

Een statische compositie maakt een rustige indruk. Dit kun je bereiken door gebruik te maken van:

• symmetrie
• v.n.l. horizontale en/of verticale ordening
• centrale ordening

Dynamische 

compositie

Is het tegenovergestelde van een statische compositie. Het roept dynamiek, beweging op. 

Het ontstaat door:

• ronde, gebogen, golvende, sierlijke lijnen
• schuine of diagonale lijnen overheersen het beeld

Driehoekscompositie / piramidale compositie

Wanneer de beeldelementen gerangschikt zijn volgens een al dan niet zichtbare driehoeksvorm.

Vormen, kleuren en lijnen zo geordend zijn dat er een driehoek als grondvorm ontstaat. Dit hoeft niet perse een gelijkzijdige driehoek te zijn!

Stilleven

'Dode' spullen in een compositie, vaak op een tafel

Realistisch

Kenmerken:

- Verbeelden van de werkelijkheid zoals die werkelijk is: ongeïdealiseerde werkelijkheid.

- Veel aardetinten en realistische verhoudingen en kleuren

Stilleven

J. de Clercq

Olieverf op doek

1860

Stilleven met bloemen en vruchten

Eelke Jelles Eelkema

Olieverf op doek

1830

STILLEVEN

De kunstenaar tekent naar werkelijkheid en tracht natuurgetrouw weer te geven wat hij ziet. 

Stilleven

GEOMETRISCH en ORGANISCH:

Geometrisch : Wiskundig.

Organisch: Natuurlijk.

Geometrische compositie

In de compositie zijn geometrische vormen te herkennen, zoals een rechthoek, cirkel of driehoek. 

Een geometrische compositie heeft een statisch effect.

Geometrische compositie 

Geometrisch dier

EINDE