O&H: les 5 > DaGama & Barentz

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 6-8

Ontdekkingsreizigers

Ontdekkers en hervormers: les 5

Lesdoel

Je leert: 

• Welke ontdekkingsroutes Vasco da Gama en Barentz maakten


• Wat de gevaren van ontdekkingsreizen per schip zijn
• Wat scheurbuik is

Nederland

Hier zijn wij.

Europa in 1500

Zo ziet het werelddeel Europa er uit in het jaar 1500. 

Portugal en Spanje waren machtige landen in die tijd. 

Ze geloofden er Rooms-Katholiek en waren rijk door de handel in specerijen.

Spanje

Hier wonen Spanjaarden.

Portugal

Hier wonen Portugezen. Sommige kinderen vinden dat de landen Spanje er Portugal eruit zien als een vrouwenhoofd dan naar rechts kijkt. Portugal is dan het gezicht, Spanje de hoofddoek. 

Wat is de hoofdstad van Portugal

1. Madrid
2. Barcelona
3. Porto
4. Lissabon

Marco Polo

Marco Polo werd in 1254 in Venetië (Italië) geboren.

Marco Polo kwam uit een rijk gezin. Toen hij 6 jaar oud was ging zijn vader op een dag met een schip naar Istanbul om pas 9 jaar later terug te keren. De kleine Marco bleef thuis achter bij zijn moeder. 

Marco wordt ouder

Marco leerde lezen en schrijven maar er waren geen boeken die hij kon lezen. De boekdrukkunst was toen nog niet uitgevonden. (Dit was net voor de tijd van Erasmus) 

Toen hij 17 jaar was ging hij met zijn vader mee op reis naar China. 

Hij ontdekte een route naar Azie! 

Wat een reis!

Marco Polo had dus een weg gevonden naar Azie. 

Daar haalde hij specerijen vandaan om ze in Europa te verkopen.

Moet je kijken wat een reis! 

Geel is de heenweg over land.

Blauw (met een volgeladen zeeschip) is de terugweg. 

Geef je mening over de route die Marco Polo heeft ontdekt.
(Minimaal 15 letters)

In Lissabon, de hoofdstad van Portugal

Zo zag de haven in Portugal rond 1600 er uit. 

Wat moderner dan de Middeleeuwen. 

Een echte stad en een rijke stad. 

Rijk door de handel in specerijen. 

Maar de concurrentie was groot!

Ieder land met schepen wilde handelen in specerijen dus zaten ze elkaar dwars. 

Waarom zaten handelaren in specerijen elkaar dwars?

Mode in Portugal

Zo zag de mode er uit in Portugal. 

Welke kleding vind jij nog een beetje Middeleeuws? 

Ik vind dit een beetje Middeleeuws qua mode.

Holland wil het zelf doen

Vanaf 1596 willen Hollanders zelf kruiden en specerijen halen uit het Verre Oosten.  Ze willen dit omdat:

1. de prijzen van de specerijen waren te duur om er nog winst op te maken
2. Spanje was de baas in Portugal
3. Hollandse schepen  mochten niet meer varen. (geen handel meer)

Noem een reden waarom Hollanders zelf een vaarroute willen om specerijen te halen.

Heemskerck en De Rijp

Hollandse ontdekkingsreizigers gingen op zoek naar een andere weg naar het Verre Oosten. 

Dus vertrokken Willem Barentsz, Jacob van Heemskerck, Rijp en hun mannen met 2 schepen op zoek naar een nieuwe zee weg naar het Verre Oosten. Ze besloten via de Noordpool te gaan.

Zware tocht

Het was een winderige, lange tocht. 

Hoe verder ze kwamen, hoe kouder het werd. ijsschotsen in het water, ijsspegels aan het schip!

Brrrr

De schepen trokken eerst naar Noorwegen en van daar zeilden ze direct naar het noorden. Het ijs werd steeds dichter. Meneer Rijp vond dat verder varen echt niet kon, straks kwamen de schepen vast te zitten!

Het eiland Nova Zembla

Barentsz & Heemskerck besloten om verder te gaan. Het schip ging steeds vaster in het ijs zitten. Met stokken en hamers sloegen ze het ijs van het schip. De schippers gingen zich steeds warmer kleden. 

Bij het eiland Nova Zembla zaten ze echt vast en konden ze niet meer verder en de winter kwam! Wat nu?!

Welke twee schippers kwamen vast te zitten op het eiland Nova Zembla?

Het Behouden Huys

Ze moesten wel op Nova Zembla blijven tot de winter voorbij was. 

Op Nova Zembla zijn de winters altijd ijskoud. 

Ze besloten een hut te bouwen, ze noemde het : het Behouden Huys. 

Geen kant op!

Ze gebruikte aangespoelde bomen en planken van het schip om het 'huis' te bouwen. Eind oktober was het zo koud dat ze de hut niet meer uit konden. 

Opgesloten met een groepje mannen in een kuil in de grond met planken eromheen. Als ze maar geen ruzie kregen!

Het Behouden Huys

Dus ze wilden een stevig huis om zich te beschermen tegen de kou en de wilde beesten (ijsberen). Ze bouwden het huis met gevonden hout en scheepsdelen. De naam van het huis was: het Behouden Huys. 

Hutje mutje (krap bij elkaar)

Er sliepen 16 mannen in het huis dus het was een beetje krap. Een beetje het zelfde als een klaslokaal. Ze hadden niet veel om dingen mee te doen.

Dus probeerde ze zich te vermaken door liedjes te zingen. Op een plankje stond een zandloper daar mee hielden ze de uren bij. In juni wilden ze naar huis maar het was nog steeds ijskoud.

Binnenkant Behouden Huys

Hier zie je de binnenkant van hun overlevingshut. 

Wat er overbleef van de hut.

Hoe de hut er nu uitziet

Ik vind het Behouden Huys...

1. Mooi ingericht!
2. Knap vakmanschap!
3. Kaal en koud!
4. Geen mening.

IJsbeer

Willem Barentz en zijn mannen werden regelmatig aangevallen door ijsberen. Die roken de mannen, natuurlijk! 

Soms jaagden de mannen een ijsbeer weg, soms jaagden ze op een ijsbeer. Dan aten ze ijsberenvlees. Van de vacht maakten ze een dikke, warme jas. 

Dood

En de mannen wilden vertrekken, niet met hun eigen schip maar met open reddingbootjes! Voor hun vertrek schreef Willem een brief en liet deze achter in de hut, voor als iemand het ooit zou vinden.

Willem Barentsz stierf en nog 3 mannen stierven onderweg. Ze  kwamen Russische vissersboten tegen, die hielpen hun verder. Het avontuur was voorbij, en het ontdekken van een nieuwe route naar Azie was mislukt. 

Wat weet je nu over de ontdekkingsreiziger Willem Barentz?

Vasco da Gama

Dit is Vasco da Gama.

Hij was een Portugese ontdekkingsreiziger. 

Portugezen wilden om Afrika heenvaren maar dat lukte niet door de tegenwind. Daarom ging Vasco een andere route.

Waar had Vasco last van?

Tegenwind?

Vasco da Gama leerde dat als hij niet direct langs de kust ging varen, maar meer richting de oceaan stuurde, hij de wind in de zeilen kreeg en dus sneller kon varen! 

Zo was het misschien niet de kortste, maar door de wind wel de snelste route! 

Let op!

Let op richting van de pijtjes. 

De route naar India is anders dan de route terug!

Wat deed Vasco anders dan andere schippers om om Afrika heen te varen?

Nog beter te zien!

Je ziet hier nog beter welke 'omweg' da Gama maakte op de heenweg. Toch was hij er sneller.

Bij de onderste punt van Afrika is het erg winderig. 

Erg gevaarlijk, dus. Deze plek noem je Kaap de Goede Hoop.

Dit is Kaap de Goede hoop

Dit is de onderste (zuidelijke) punt van Afrika. 

Afrikaans lijkt op Nederlands. Dat zie je aan de tekst.

Dat komt omdat we hier later de baas speelden! Maar dat is een ander hoofstuk uit de geschiedenis. 

Scheurbuik

Bij de lange tocht over de oceaan kregen schippers soms scheurbuik.

Je lichaam krijgt vlekken, je tanden vallen uit, je krijgt ontstekingen overal. Het is erg pijnlijk, zeggen ze. 

Hier was Willem Barentz ook aan gestorven. 

Deze dodelijke ziekte wordt veroorzaakt door gebrek aan vers voedsel, fruit en zuivel, vooral vitamine C. Op een schip kan je dit maar moeilijk meenemen! 

Wat is scheurbuik?

Welke ontdekkingsreizigers worden genoemd in deze les?

Bedankt voor je inzet.

• Schuif je stoel aan
  
• Ruim je spullen op
  
• Verlaat het lokaal rustig