Hoe ervaren wij ons bestaan als mens? - 3.1 Inleiding & Niet als vrouw geboren, maar tot vrouw gemaakt

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Hoe ervaren wij ons bestaan als mens?

Inleiding

3.1 Niet als vrouw geboren, maar tot vrouw gemaakt

Subjectieve bestaanservaring

Bestaanservaring speelt zich niet alleen af in ons zelfbewustzijn, maar ook in onze verhouding tot andere mensen.

Wie we zijn in de ogen van anderen.

Recap

Fenomenologen streven naar beschrijven van onze gewaarwordingen zoals we deze ervaren voordat we deze in allerlei algemene begrippen hebben gevat.

(Kan dit wel? Onze onmiddellijke ervaring is immers bemiddeld.)

Prereflexieve ervaring van de medewereld?

Onze ervaring is bemiddeld door ons lichaam (en dat kunnen we uitbreiden)

Maar geldt dit ook voor mijn ervaringen met de 'medewereld'?

In de medewereld wordt mijn ervaring bemiddeld door mijn lichaam én door expressievormen die mensen als gemeenschap de wereld in brengen.

Wat doet het met ons wezen wanneer we weten dat anderen ons zien en over ons (kunnen) oordelen?

Welke gevolgen heeft het voor de manier waarop wij onszelf ervaren als wij stelselmatig geconfronteerd worden met negatieve oordelen en stereotiepe beelden?

Het lichaam dat onze ervaring bemiddelt staat niet los van alle ideeën en oordelen die over dat lichaam bestaan, en vormt niet voor iedereen hetzelfde uitgangspunt.

Simone de Beauvoir

1908-1986

Je wordt niet als vrouw geboren, maar tot vrouw gemaakt

Aandacht voor gender!

Culturele opvattingen kleuren onze bestaanservaring

Spanning tussen de mogelijkheid om zelf keuzes te maken en de verwachtingen van andere mensen.

De Beauvoir

Bestaanservaring van vrouwen worden gekleurd door tradities en voorschriften méér dan door het geslacht waarmee zij ter wereld komen.

Jongere kinderen, ongeacht geslacht, gebruiken hun lichaam op dezelfde manier en drukken zich ook gelijksoortig uit.

De Beauvoir

De omgang van de omgeving met het kind verschilt echter bij jongens en bij meisjes! (Opvoeding!)

Jongens geven hun bestaan vorm vanuit een vrije beweging richting te wereld; zich te laten gelden als individu

Meisjes geven hun autonomie op om als levende pop in de smaak te vallen bij anderen.

The male gaze

Aangeleerde stereotiepe beelden moedigen je aan om naar jezelf te kijken vanuit een derdepersoonsperspectief.

Je kunt verwijderd raken van je eigen zelfervaring en wat jij belangrijk en mooi vindt.

Ben ik niet te dik voor deze top? Kom ik met een niet-witte huid wel de nachtclub in met sportschoenen?

Eindterm 5

De kandidaten kunnen de opvattingen van Descartes, Sheets-Johnstone, Plessner, De Beauvoir en Fanon over de vraag naar de mens, en de verschillende manieren waarop het lichaam daarbij een rol speelt uitleggen, vergelijken, toepassen en evalueren. 

Daarbij kunnen zij de volgende standpunten betrekken:

• mensen zijn een denkend bewustzijn met een mechanisch lichaam (Descartes);
• mensen zijn een reflecterend, bewegend lichaam (Sheets-Johnstone);
• mensen staan lichamelijk in verhouding tot zichzelf (Plessner);
• mensen staan lichamelijk in verhouding tot anderen (De Beauvoir, Fanon).

Eindterm 8

De kandidaten kunnen uitleggen en evalueren dat volgens De Beauvoir en Fanon mensen lichamelijk in verhouding tot anderen staan. Daarbij kunnen zij betrekken:

• een uitleg met Plessners begrip ‘medewereld’ dat mensen expressie geven aan de ervaring van hun verhouding tot andere mensen, en dat die expressie volgens de existentialisten De Beauvoir en Fanon de ervaring mede vormgeeft;
• de begrippen ‘medewereld’ en ‘lichaamsschema’;
• een uitleg van De Beauvoirs argument dat de bestaanservaring van vrouwen is gevormd door culturele opvattingen over hoe een vrouw zou moeten zijn;
• een uitleg met tekstfragment 3 van Fanons argument dat de bestaanservaring van mensen van kleur is gevormd door de blik van anderen.