2.2 politiek in Athene + 2.3 religie, wetenschap en filosofie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

2.2 politiek in Athene

Democratie

Leerdoelen

• Je kunt een beschrijving geven van vier verschillende manieren waarop een Griekse stadstaat kon worden bestuurd.
  
• Je kunt uitleggen hoe de Atheense democratie ongeveer werkte en waardoor die anders was dan de democratie in Nederland.
  
• Je kunt beschrijven hoe de democratie in Athene en andere Griekse stadstaten verdween.

politiek: De manier waarop een land of een stad besluiten neemt.

Monarchie: Een koning die het land regeert

Aristocratie: Een kleine groep mensen met voorrechten (edelen) is de baas

Democratie: Het volk beslist!

Tirannie: Een dictator aan de macht!

Griekse 

stadstaten (2)

• Poleis (meervoud van polis) worden op verschillende bestuurd

• Ze hebben wel vaak dezelfde 'Griekse' cultuur, taal en goden

• De bekendste poleis waren Athene en Sparta

Sparta

• Een koning is de baas (monarchie)

• Oorlog en het leger zijn belangrijk

• Kinderen krijgen een zware, Spartaanse opvoeding

• Er zijn slaven

Athene

• Het volk is de baas (democratie)

• Oorlog en het leger zijn minder belangrijk

• Kinderen krijgen een opvoeding met veel kunst en cultuur

• Er zijn slaven

Bestuur van poleis

• Poleis werden bestuurd door een kleine groep rijke mensen.
  
  
• Betaalden hun eigen uitrusting.
  
  
• Later moesten gewone Grieken ook meevechten
  
  
• In Athene kregen soldaten het burgerrecht: Ze mochten meedoen in het bestuur van de stad.

De Atheense 

democratie

• In Athene was het volk de baas. 
• Er werd gestemd over belangrijke beslissingen.
• Dat was niet altijd zo geweest...

Macht en honger (1)

• Athene is waarschijnlijk ook ooit een monarchie geweest 

• Rond 600 v. Chr. wordt Athene bestuurd door rijke families, die veel bloedige ruzies om de macht hebben.

• De inwoners hebben weinig te vertellen

Het volk beslist

• Atheense democratie (demos = het volk) 

• Het volk bepaalde wie de bestuurders zijn.

Kenmerken van de Atheense democratie

• Atheense vrije mannen met burgerrecht mogen stemmen

• Directe democratie

• Volksvergadering (buiten)
  
  
• Onbetaalde baan
  
  
• Volksvergaring had de macht, ze stemden veertig keer per jaar.
  
  
• veertig keer per jaar stemmen

Democratie?!

• Niet helemaal...
• ...alleen mannelijke burgers (ongeveer 16% van de bevolking) 
• Vrouwen, slaven en vreemdelingen mochten niet meepraten.

Waar stemden ze over?

Raad van 500 -> vijftig mannen dagelijkse leiding

10 strategen : voor leger en vloot

Rechters

Volksvergadering beslist over oorlog, vrede en bondgenootschappen

Eén keer per jaar: iemand wegstemmen via scherven

Werkte dit?

Eerst niet, veel Atheners kwamen niet omdat ze moesten werken.

Later werd geregeld dat burgers betaald kregen voor het stemmen.

Ook de bestuursfuncties werden betaald!

Nu konden armere burgers ook meebeslissen en bestuursfuncties bekleden.

Verschillen met de Nederlandse democratie

• Alle mannen en vrouwen >18 jaar

• Indirecte democratie

• Eerste en Tweede Kamer (binnen)

• Verkiezingen (meestal om de 4 jaar)

• Betaalde baan

Het einde van de democratie

500 v. C: ontstaan democratie Athene --> andere poleis kozen ook voor democratie

350 v. C: Macedonische koning Philippus veroverde Griekse poleis. --> einde democratie; Macedonische koningen de baas.

Opgevolgd door zoon Alexander de Grote.

Wat betekent democratie?

1. Een koning regeert
2. Het volk regeert
3. Een tiran regeert
4. Een kleine groep rijken regeert

Vorm van bestuur waarbij een kleine groep mensen met voorrechten (edelen) de macht heeft.

1. monarchie
2. aristocratie
3. democratie
4. tirannie

Wie mochten meebeslissen in de Atheense democratie?

1. slaven
2. vreemdelingen
3. democratie
4. mannen

De naam van de persoon die het meest genoemd werd tijdens het schervengericht.....

1. Moest voor tien jaar in de gevangenis
2. Werd meteen vermoord
3. Werd voor tien jaar verbannen uit Athene
4. Mocht nooit meer in Athene komen

In Athene kreeg je burgerrecht als...

1. Je in Athene geboren was
2. Je vader in Athene geboren was
3. Je beide ouders in Athene geboren waren
4. Je moeder in Athene geboren was

2.3 Religie, wetenschap en filosofie

Sleep de bestuursvormen naar de juiste omschrijvingen

Alle volwassen mannen met burgerrecht mogen meebeslissen

Een erfelijke koning heeft alle macht

Een kleine groep met voorrechten heeft de macht

Eén man heeft alle macht

Monarchie

Aristocratie

Tirannie

Democratie

Leerdoelen

Je kunt uitleggen:

- Hoe de Griekse godenwereld in elkaar zit

- Wat een mythe is

- Wat het verschil is tussen een mythologische en wetenschappelijke verklaring van de wereld

- Wat het verschil is tussen religie en filosofie

De mythe van Tantalus 

De mythe van Tantalus 

Griekse godsdienst

De Griekse godsdienst was polytheïstisch

Ze waren menselijk, maar onsterfelijk en ze hadden bepaalde krachten

De goden werden aanbeden in tempels, zoals in Egypte

De Grieken leerden over de goden door mythen; godenverhalen

Sleep de taken naar de juiste goden

Zeus

Poseidon

Hades

Athena

Apollo

God van de zee

Oppergod

God van de muziek

God van de onderwereld

God van oorlog en vrede

Leg uit waarom er aardbevingen zijn

Leg uit waarom mensen griep krijgen

Wetenschap

De Grieken verklaarden veel met mythen

Later gaan geleerden andere verklaringen zoeken

Zij verklaren de wereld door er goed naar te kijken

Dit noemen we wetenschap

Filmpje

Archimedes

Filosofie

Sommige geleerden willen niet kijken, maar denken

Zij stellen grote, moeilijke vragen over belangrijke zaken

Op die manier de waarheid willen vinden noemen we filosofie

Griekse filosofen krijgen veel aanzien, maar ook vijanden

Opdracht 9

Er waren in de Griekse tijd drie manieren om de werkelijkheid te verklaren. De meeste mensen geloofden in de [..............1...............]   : zij dachten dat de goden grote invloed hadden op wat er gebeurde. Anderen probeerden de wereld te begrijpen door over belangrijke vragen logisch na te denken. Zij worden [..............2...............]   genoemd. Ten slotte zijn er de [..............3...............]   , die heel precies onderzoek deden. Politici in Athene vonden de [..............4...............]   soms gevaarlijk, omdat die vraagtekens plaatste bij de [..............5...............]   .

Maak de tekst kloppend (blz 75-76)

Woorden

[..............1...............]

[..............2...............]

[..............3...............]

[..............4...............]

[..............5...............]

Filosofie

Mythen

Wetenschap

Filosofen

Priesters

Wetenschappers

Filosofie

Religie

Wetenschap

Democratie

Godenwereld

Natuurkunde

Waarbij hoort de vraag:
Hoe hebben de goden de wereld gemaakt?

1. Filosofie
2. Religie
3. Wetenschap

Waarbij hoort de vraag:
Is de aarde plat of bolvormig?

1. Filosofie
2. Religie
3. Wetenschap

Waarbij hoort de vraag:
Kunnen wij de wereld wel echt begrijpen?

1. Filosofie
2. Religie
3. Wetenschap

Waarbij hoort de vraag:
Wat is beter: aristocratie of monarchie?

1. Filosofie
2. Religie
3. Wetenschap

Waarbij hoort de vraag:
Wat moet ik offeren als ik ben genezen?

1. Filosofie
2. Religie
3. Wetenschap

Waarbij hoort de vraag:
Wie begon de oorlog tussen Athene en Sparta?

1. Filosofie
2. Religie
3. Wetenschap