5.4 de nieren 5havo

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

5.4   De nieren

De leerdoelen

Je kunt de bouw, werking en functies van de nieren en de urinewegen beschrijven.

Je kunt uitleggen hoe het interne milieu min of meer constant wordt gehouden door de nieren. 

Bouw van de nier

• Nierschors, niermerg, nierbekken 
• nierslagader en nierader
• urineleider
• 1 miljoen niereenheden (nefronen)
  

Bijnier = hormoonklier die bovenop elke nier ligt.

Nierschors

Niermerg

Nierbekken

Nierader

Nierslagader

Niereenheid = nefron

Kapsel van Bowman + glomerulus = lichaampje van Malpighi

Vorming van urine

Ultrafiltratie: Door bloeddruk wordt deel van het bloed uit glomerulus in de holte van het kapsel van Bowman geperst: (alleen kleine moleculen kunnen mee)

Voorurine: Vocht in kapsel van Bowman: .

Voorurine bevat:

water/glucose/aminozuren/opgeloste zouten/ureum

van voorurine naar urine

Met name in lis van Henle vindt terugresorptie plaats.

(water en nuttige stoffen)

In dalende deel vooral water (osmo waarde stijgt).

In stijgende deel vooral zouten (osmo waarde daalt). 

Terugresorptie

Terugresorptie vindt vooral plaats door actief transport

Vergelijk BINAS 85C

Vorming urine

In een niereenheid (nefron) wordt urine gevormd.

De ultrafiltratie in lichaampjes van Malpighi --> vorming van voorurine

Terugresorptie heropname bruikbare stoffen in het bloed: lis van Henle, verzamelbuis, tubulus

Doorbloeding nieren

Per minuut stroomt er ruim 1 liter bloed door de nieren.

Hart -> aorta -> nierslagader -> kleinere nierslagadertjes -> Glomerulus -> haarvaten rond nierbuisjes  -> kleinere nieradertjes ->  nierader  ->

--> onderste holle --> Hart

Urine

Elke dag produceer je  ±180 liter voorurine. 

Na terugresorptie blijft er maar 1% voorurine over: 1,5 - 2L urine.

Ong. 178L water, 1,5kg keukenzout en 270gr glucose teruggeresorbeerd. 

Antidiuretisch hormoon (ADH)

Opgeslagen in de hypofyse
osmotische waarde is bepalend voor de terugresorptie.

Hoge osmotische waarde zorgt voor weinig terugresorptie

Onder invloed van ADH neemt de doorlaatbaarheid van de celmembranen toe. 

Weinig water -> veel ADH geproduceerd

5.4     De nieren

Opdrachten