20. Grieks: participium 4 (aoristus, vorming)

Participium Aoristus
In deze les leer je:
- hoe een ptc aor. wordt gevormd en hoe je deze herkent
1 / 29
next
Slide 1: Slide
GrieksMiddelbare schoolvwoLeerjaar 3

This lesson contains 29 slides, with interactive quizzes and text slides.

time-iconLesson duration is: 60 min

Items in this lesson

Participium Aoristus
In deze les leer je:
- hoe een ptc aor. wordt gevormd en hoe je deze herkent

Slide 1 - Slide

Participium aoristus
Om een participium aoristus te vormen, moet je eerst weten hoe je een sigmatische aoristus en een thematische aoristus ook alweer herkent. 

Beantwoord voor jezelf de volgende vragen:
- Een sigmatische aoristus herken ik aan ...
- Een thematische aoristus herken ik aan ...

Slide 2 - Slide

Participium aoristus
Als het goed is, heb je de twee zinnen op de vorige dia zo aangevuld:

Een sigmatische aoristus herken ik aan σ(α)
Een thematische aoristus herken ik aan de veranderde aoristus-stam

Slide 3 - Slide

Participium aoristus
Deze voorkennis van de aoristus hebben we ook weer nodig als we het participium van de aoristus willen vormen!

Het participium van de thematische aoristus wordt als volgt gevormd:
aoristus-stam + uitgang van ptc praesens

Slide 4 - Slide

Participium aoristus (thematisch)
VB: de aoristus van λαμβανω is ἐλαβον.
De aoristus-stam hiervan is λαβ- (dit kan je vinden door het augment en de uitgang weg te halen).

De nom ev M van de ptc aor. wordt: λαβων
De nom ev V van de ptc aor. wordt: λαβουσα
De nom ev O van de ptc aor. wordt: λαβον

Slide 5 - Slide

TIP (ptc aor)
Kijk eens bij de participium aoristus naar het augment.
Wat valt je op?

Slide 6 - Slide

TIP (ptc aor)
Kijk eens bij de participium aoristus naar het augment.
Wat valt je op?

Precies! Er is nooit een augment bij het participium, ook niet als deze in de aoristus staat.

Slide 7 - Slide

Oefening
Op de volgende dia zie je twee kolommen: praesens en aoristus. Sleep de participia naar de juiste kolom. Heb je te maken met een praesensvorm of een (thematische) aoristusvorm?

Tip: check eventueel p. 188 van je HB voor een overzicht van aoristusstammen.

Slide 8 - Slide

Praesens
Aoristus
μαθων
λαμβανων
πιπτουσαν
τρεποντα
λιποντας
βαλον
μανθανουσιν
ἰδον
δραμουσαις

Slide 9 - Drag question

Participium aoristus (sigmatisch)
Het participium van de sigmatische aoristus wordt als volgt gevormd:
praesens-stam + σα + uitgang

De uitgang voor de nom ev ziet er als volgt uit:
M: -ς (VB: λυσας)
V: -σα (VB: λυσασα)
O: -ν (VB: λυσαν)

Slide 10 - Slide

Participium aoristus (sigmatisch)
Hierna volgen de uitgangen van het participium sigmatisch aoristus gewoon de normale ptc-uitgangen (zonder de -ο- tussen de stam en de uitgang, bij vrouwelijk zonder de -ου-).

VB: λυ-σα-ντος (λυσαντος)
VB: λυ-σα-σαις (λυσασαις)

De -σα- neemt dus de plek van de -ο-/-ου- tussen de stam en de uitgang in.

Slide 11 - Slide

Vorming van de sigmatische aoristus-stam
Ken je de rekensommetjes van de verba contracta nog?
Zoiets gebeurt er ook bij de vorming van de sigmatische aoristus-stam. Bij werkwoorden waarvan de stam op een bepaalde (mede)klinker eindigt, verandert er namelijk iets in de stam zodra deze (mede)klinker in aanraking komt met de sigma (σ) van de sigmatische aoristus.

Slide 12 - Slide

Vorming van de sigmatische aoristus-stam
-δ/-θ/-ζ + σ = σ

Bij een (z)d- of een th-klank verdwijnt deze slotletter van de stam in combinatie met de σ.

VB: de stam van ψευδω is ψευδ-
De aoristus-stam van ψευδω wordt dus: ψευδ- + σ = ψευσ-

Slide 13 - Slide

Vorming van de sigmatische aoristus-stam
-α/-η + σ = ησ

Ken je ze nog? De verba contracta! Bij deze werkwoorden verandert de slotklinker altijd in een η in combinatie met de σ.

VB: de stam van νικαω is νικα-
De aoristus-stam van νικαω wordt dus: νικα- + σ = νικησ-

Slide 14 - Slide

Vorming van de sigmatische aoristus-stam
-μ/-λ/-ν/-ρ + σ = verlenging stamklinker (molenaar-stammen)
α(ι) wordt η
ε wordt ει
ει blijft ει
korte ι of υ wordt lange ι of υ

VB: de stam van φαινω is φαιν-
De aoristus-stam van φαινω wordt dus: φαιν- + σ = φην-

Slide 15 - Slide

Vorming van de sigmatische aoristus-stam
-κ/-γ/-χ/-ττ + σ = ξ

Bij een k(h)- of een g-klank ontstaat er in combinatie met de σ een nieuwe letter: ξ.
Niet zo raar eigenlijk, want dit is de letter ksi. De naam zegt het al: k + s!

VB: de stam van διωκω is διωκ-
De aoristus-stam van διωκω wordt dus: διωκ- + σ = διωξ-

Slide 16 - Slide

Vorming van de sigmatische aoristus-stam
-π(τ)/-β/-φ + σ = ψ

Bij een p(h)- of een b-klank ontstaat er in combinatie met de σ een nieuwe letter: ψ.
Niet zo raar eigenlijk, want dit is de letter psi. De naam zegt het al: p + s!

VB: de stam van πεμπω is πεμπ-
De aoristus-stam van πεμπω wordt dus: πεμπ- + σ = πεμψ-

Slide 17 - Slide

Oefening
Beantwoord nu de volgende waar-/niet waar-vragen over de sigmatische aoristus-stam.

Slide 18 - Slide

Waar of niet waar: de aoristus-stam van νεμω is νεμ-

Slide 19 - Open question

Waar of niet waar: de aoristus-stam van αγγελλω is αγγειλ-

Slide 20 - Open question

Waar of niet waar: de aoristus-stam van ποιεω is ποιησ-

Slide 21 - Open question

Waar of niet waar: de aoristus-stam van πειθ- is πεθ-

Slide 22 - Open question

Waar of niet waar: de aoristus-stam van νομιζω is νομιζ-

Slide 23 - Open question

Waar of niet waar: de aoristus-stam van κρυπτω is κρυψ-

Slide 24 - Open question

Waar of niet waar: de aoristus-stam van φυλαττω is φυλασ-

Slide 25 - Open question

Oefening
Op de volgende dia zie je twee kolommen. Sleep de participia naar de juiste kolom. Heb je te maken met een participium of niet?

Let op: de sigmatische en thematische aoristus kunnen nu door elkaar worden gevraagd!

Slide 26 - Slide

Participium
Geen participium
ἐλυσας
λυσας
παθον
ἐτεκε
φυγοντα
πεμψαν
ἐνικησαν
ἀρξας

Slide 27 - Drag question

Wat heb je deze les geleerd?

Slide 28 - Open question

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen

Slide 29 - Open question