24/1: middeleeuwen les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Pak alvast: laptop, pen en papier

Laptops blijven nog dicht

Deze les

• Vooruitblik komende weken
• Eerste les lessenreeks 'spot & satire in de middeleeuwen ':

Historische context middeleeuwen en middeleeuwse stad

Huiswerkopdracht

Vooruitblik 

• Komende twee weken: lessenreeks middeleeuwen - spot & satire (eindproduct is LD-opdracht)
• Daarna: bezig schrijven (theorie, oefenen, feedback)
• Toetsweek in maart: schrijven
• Voor de voorjaarsvakantie (eind feb): boekdiscussies en deadline boekopdracht 3 (!)

Spot en satire in de middeleeuwen

• Algemeen doel: verdiepen in "andere wereld"
• Via literatuur kennismaken met mensen, ideeën, ervaringen, situaties die buiten je eigen leefwereld liggen
• Lessenreeks ontworpen door masterstudenten Universiteit Utrecht
• Aan de hand van een nog steeds actueel thema (humor)

Planning

Les 1: middeleeuwen en middeleeuwse stad (hist. context)

Les 2: spot en satire (ook moderne)

Les 3: beschaving en creatieve opdracht spot

Les 4: afronding en opdracht inleveren

Leerdoelen vandaag

Aan het eind van de les

... heb je een beeld van een middeleeuwse stad;

... ken je de kenmerken van een middeleeuwse stad

middeleeuwen

De middeleeuwen 

Wanneer?

• ong. 500 - 1500
• Late middeleeuwen > periode 1400 - 1600
• Opkomst van steden

Europa/ Nederlanden

• Aan de macht: keizer Karel V en daarna Fillips II
• Heilige Roomse Rijk  
• Erg verspreid dus lokale heren aangesteld voor toezicht

Opkomst steden

• Agrarische samenleving (overgrote deel zelfvoorzienend)
• Voedselproductie steeg door ontwikkelingen > overvloed zorgt voor handel

Nederlanden

• Opstandige steden
• Fillips II wilde steden in kaart brengen voor belegering
• Jacob van Deventer krijgt de opdracht om kaarten te maken van alle steden in de Nederlanden

Opdracht: wat is een stad?

• Denk in drie- of viertallen na over deze vraag
• Maak een mind-map met in het midden het woord 'stad'
• Focus op middeleeuwse stad, maar mag ook modern
• Denk aan: juridische kenmerken, uiterlijk, bewoners, vermaak/ activiteiten?
• 5 minuten, dan voor aan de klas laten zien en toelichten
• Hierna vul ik nog aan met wat theorie!

1. Juridische kenmerken

• Stadsrechten: verkregen door vorst of aangestelde heren.
• Geven een stad een bepaalde mate van zelfbestuur: het kunnen maken van regels en wetten, beslissen van hoe een zaak bestuurd gaat worden, belastingen heffen, etc.
• Eigen bestuur: handhaving recht, orde en veiligheid + stad beschermen voor gevaren van buiten de stad.

2. Uiterlijke kenmerken

• Stadsmuren
• Poorten
• Torens
• Grachten 

3. Bewoners

Standenmaatschappij

Welke 3 standen worden er genoemd in het filmpje?

3. Bewoners

• Eerst 3 standen: adel/ ridders, geestelijkheid en boeren
• Idee van 'Goddelijke orde': afhankelijk van elkaar (vechten, bidden en werken)
• Vanaf de 12e eeuw 4e stand: burgerij 
• Boeren waren voor van alles in de stad, maar woonden er niet

4. Vermaak in de stad

• Veel mensen konden niet lezen
• Boek was luxeproduct, boekdrukkunst pas vanaf ca. 1450
• Dus: toneel bron van vermaak
• Iedereen kon kijken, meespelen en meehelpen
• Naast vermaak ook ingezet voor kritiek, met name op de autoriteiten

Leerdoelen behaald?

Je hebt een beeld van een middeleeuwse stad;

Je kent de kenmerken van een middeleeuwse stad.

Huiswerkopdracht

• Ter voorbereiding op spot & satire
• Zie Classroom > Literatuur > huiswerkopdracht les 1 én tekstfragmenten - spot of serieus
• 1. Waar gaat dit fragment over?, 2. Is deze tekst spottend of serieus bedoeld?, 3. Leg je antwoord bij vraag 2 uit. Gebruik minstens twee argumenten. 
• Morgen begin van de les bespreken