Les 1 en 2 en 3

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Evolutie

Doelstelling:

Basiskennis van de hoofdbegrippen in deze hoofdstukken en belangrijke basisprocessen begrijpen.

Afsluiting

Een repetitie (20x) het hele boekje (en evt stencil extra)

Planning

Uitleg evolutie

Uitleg natuurlijke selectie

Uitleg soortvorming

Aan de slag

Darwin 1809 - 1882

2 Soorten

Micro evolutie:

Het veranderen van de soorten op aarde.

Macro evolutie:

Het ontstaan van de aarde en het ontstaan van nieuwe levensvormen.

Evolutietheorie

Evolutie is de ontwikkeling van het leven op aarde.

Tijdens de evolutie ontstaan, veranderen en/of verdwijnen soorten.

De evolutietheorie gaat uit van:

1 variatie in genotypen : Mutaties en geslachtelijke voortplanting

2 natuurlijke selectie (overlevingskans en kans op nakomelingen)

3 het ontstaan van nieuwe soorten (isolatie en geen vruchtbare nakomelingen)

Leren

1. Verandering in genotypen

Verandering in genotypen kan op 2 manieren plaatsvinden. 

- Geslachtelijke voortplanting

- Mutaties 

Maken opdracht 1 en 2 blz 5 boekje.

Les 2 

Planning

Herhalen

Uitleg

Aan de slag met opdrachten

2. Stappenplan natuurlijke selectie 

1. Niet alle individuen van dezelfde soort zijn gelijk (kijk naar mens).

2. Die het beste passen in de omstandigheden en in het gebied hebben op dat moment meer overlevingskans.

3. Ook meer kans op voortplanting, dus om dit door te geven aan nakomelingen.

4. Na vele jaren zie je (bij ongeveer gelijkblijvende omstandigheden) deze variant van de soort (bijna) alleen nog maar en zijn andere varianten (bijna) verdwenen).

2 x let op bij dit stappenplan

1. Omgeving kan veranderen. Je bent (survival of the fittest) niet de beste, maar de beste in deze omstandigheden.

2.  Individu kan zijn genotype niet aanpassen, aanpassing gebeurt door generaties heen door proces natuurlijke selectie.

Natuurlijke selectie

De grondlegger van de evolutietheorie

1. Lamarck
2. De Vink
3. Darwin
4. Beethoven

Natuurlijke selectie

1. individuen met een betere aanpassing aan het milieu hebben een grotere overlevingskans en een grotere kans op nakomelingen
2. Twee soorten worden raken eerst geisoleerd van elkaar en komen daarna weer samen.
3. Je hebt altijd 1 succesvol type van elke soort, die wint het altijd van alle andere.
4. Een dier past zich aan aan de beste omstandigheden.

Variatie in genotypen
Wat is waar?

1. Ontstaan door verandering in het fenotype
2. Ontstaan in de nakomelingen door geslachtelijke voortplanting

Evolutietheorie

1. De theorie die uitgaat van dezelfde genotypen, natuurlijke selectie en het ontstaan van nieuwe soorten
2. Theorie die uitgaat van variaties in genotypen, natuurlijke selectie en het ontstaan van nieuwe soorten

Bij een diersoort komen veel variaties in genotypen voor. Wat is waar?

1. Dat soort heeft een grotere overlevingskans
2. Dit is een probleem bij verandering in de milieuomstandigheden

Als bij een soort veel verschillende genotypen voorkomen, heeft deze soort een ... (vul in) ... overlevingskans.

1. kleinere
2. grotere

Door veel variatie in genotypen zijn er ook meer verschillende fenotypen.

1. juist
2. onjuist

Waarbij behoren organismen die samen vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen?

1. dezelfde soort
2. dezelfde stam
3. alleen hetzelfde ras
4. Hetzelfde rijk

Afmaken:

Alle opdrachten t/m blz. 8

Les 3 

Planning

Herhalen

Uitleg

Aan de slag met opdrachten

https:

Even terug naar vorig les

Evolutie is......

3 hoofdpunten van evolutie waren ...

Leg nummer 1 en 2 verder uit...

Zoek de antwoorden op.. klaar? Schrijf op 

Isolatie

Als verschillende vormen van een soort van elkaar gescheiden raken noem je dat isolatie. Dit kan bijvoorbeeld komen door een rivier, een zee, ijs, bergen of een woestijn. 

De vormen zullen dat steeds meer van elkaar verschillen omdat ze zich gedurende lange tijd aanpassen aan de omgeving.

Zo ontstaan er twee verschillende soorten. Deze kunnen geen vruchtbare nakomelingen voortbrengen.                

Isolatie

1. groepen organismen van dezelfde soort leven samen
2. groepen organismen van verschillende soorten leven samen
3. groepen organismen van dezelfde soort trekken naar elkaar toe
4. groepen organismen van dezelfde soort raken van elkaar gescheiden

Twee uitspraken over ontstaan van nieuwe soorten:
Katrien zegt: Er is sprake van twee nieuwe soorten als 2 groepen niet meer in staat zijn onderling voort te planten met vruchtbare nakomelingen.
Marion zegt: Bij het ontstaan van nieuwe soorten is het belangrijk dat een groep organismen geïsoleerd raakt van een andere groep soortgenoten.

1. Beide gelijk
2. Katrien heeft gelijk
3. Marion heeft gelijk
4. Beide ongelijk

Oefen toetsvraag

Sommige berkenbossen staan aan de rand van een industriegebied. Hierdoor vormt zich een bruine neerslag op de bast van een berkenboom (normaal is de bast wit/grijs). In deze bossen heeft de berkenspanner (vlinder) een ander uiterlijk. (normaal is de berkenspanner een witte vlinder die leeft op deze bomen).

Vertel stapsgewijs hoe natuurlijke selectie heeft gezorgd voor de aanpassing van de berkenspanner aan de bruine neerslag op de bast van de berkenboom?

Aan de slag

Maken 6.4 alle opdrachten.

Nakijken 6.4