GS3_De Verenigde Oost-Indische Compagnie

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 6-8

GS 3 De V.O.C.

Wat gaan we behandelen?

Lesdoel

Je leert: 

1. Welke tijd bij de VOC hoort
2. Wat voordelen waren van de compagnië.
3. De belangrijkste handelsroutes in de tijd van de koloniën.
   
4. Dat Nederland belangrijk was op het gebied van ontdekkingsreizen.
   5. Ik weet waarom Europeanen naar Azië gingen
   
   

De V.O.C.

Tijd van Regenten en Vorsten (1600 tot 1700)

Rond het jaar 1500 werden de wereldzeeën verkend door Portugese en Spaanse ontdekkingsreizigers. Door de omvang en ligging van de overzeese gebieden die beide landen veroverden, kun je spreken van een wereldrijk.

Door het succes van Portugal en Spanje kregen meer landen belangstelling voor de overzeese rijkdommen. Voor expedities naar onbekend gebied was veel geld en mankracht nodig. Het risico was voor de investeerders hoog, want de uitkomst was onzeker. Engeland en de Republiek werden vanaf 1600 de belangrijkste zeemachten.

Amsterdam Stapelmarkt

Internationale Handel 

(met overzeese gebieden) bloeit op

Op reis met de VOC

De VOC-tijd (1596-1799)

voedsel

Voedsel aan boord

VOC-schepen waren vaak maanden achter elkaar op volle zee. Koelkasten waren er nog niet. Daarom werd er vooral eten meegenomen dat lang houdbaar was, zoals gezouten vlees, zuurkool en scheepsbeschuit. Maar ook dat raakte soms bedorven. En in het drinkwater, dat in grote tonnen bewaard werd, kwamen vaak wormpjes. Maar er was niks anders!

schepen

Voor de VOC-reizen van en naar Indië werden 'spiegelretourschepen' gebruikt: driemast-zeilschepen van zo'n 40 meter lang en 10 meter breed. Een enkele reis duurde 8 maanden, een 'retour' soms wel 2 jaar. Er zijn in twee eeuwen bijna 100 spiegelretourschepen gebouwd. Sommigen vergingen al op hun eerste reis

bewapening

Overal vijanden

Tijdens de reis werden de VOC-schepen vaak aangevallen door zeerovers, of door vijandelijke handelsschepen uit bijvoorbeeld Spanje en Portugal. Die wilden allemaal de kostbare handelswaar in handen krijgen. Daarom werden de VOC-schepen bewapend met kanonnen en voeren ze vaak 'in konvooi' (met een groepje schepen tegelijk).

Rijke handelaren

De koopman zorgde voor het inkopen van de kostbare handelswaar. Voor peper en andere specerijen betaalde men in Europa minstens zes keer de kostprijs. De kooplieden werden schatrijk van de handel in goederen uit Azië. Dat geld gaven ze in Nederland uit aan mooie huizen en dure spullen. De 17e eeuw wordt daarom ook wel de Gouden Eeuw genoemd.

scheepsjongens

Elk VOC-schip had een paar scheepsjongens aan boord: jongens tussen de 10 en 17 oud, die allerlei ondankbare klusjes moesten opknappen. Een van de bekendste is Michiel de Ruyter, die op zijn elfde voor het eerst als scheepsjongen uitvoer, en het uiteindelijk tot admiraal van de hele Nederlandse vloot schopt.

Veel nieuwe producten

Specerijen

• Erg interessant, meer smaak, langere houdbaarheid, medicijn.

• Groeit alleen in Zuidoost-Azië.

• Door lange route, met veel tussenhandel zijn specerijen peperduur.

Eerste Nederlanders in Azië

• Cornelis de Houtman komt in 1596 als eerste Nederlander in Oost-Indië aan
  

• Opbrengst net voldoende om de kosten eruit te krijgen, vooral door verkeerde ruilmiddelen.

• Toch is het doel bereikt: een route via Kaap de Goede Hoop is bewezen

Handelsschip of oorlogsschip?

De schippers die handelden werden koopvaarders genoemd.

De schepen werden meer en meer bewapend met kanonnen.

Om zich te verdedigen tegen piraten, dieven en concurrenten.

Met dit (hier nagebouwde) schip, voeren drie schippers vanaf Texel op 2 april 1595 naar Indië.

Met 249 mannen gingen ze heen, met 87 mannen kwamen ze terug.

De rest ging dood aan scheurbuik.

Dus konden ze meer specerijen meenemen!
Vandaar het spreekwoord: De ene zijn dood is de ander zijn brood

Nederlandse kooplieden wilden deze specerijen zelf in

Azië inkopen.

Daarom vormden enkele Amsterdamse

kooplieden een 'compagnie' = een onderneming, een bedrijf.

De mensen in een compagnie zorgden met elkaar voor geld, schepen en bemanning.

Alle compagnieën waren concurrenten van elkaar.


De mensen in Azië  vroegen hogere prijzen. Hun peper, kaneel, nootmuskaat was populair! 

De compagnieën zaten elkaar dwars, schoten elkaars boten lek en maakten flink ruzie.

Het gevolg was dat er heel veel specerijen in Nederland te koop waren. Teveel!

Tja, hoeveel peper heeft een mens eigenlijk nodig...
De prijzen daalden en de kooplieden kwamen niet van hun specerijen af. Wat nu?

De VOC

Om een einde te maken aan alle compagnieën en kooplieden die elkaar dwars zaten werden ze gedwongen om samen te werken.

Er werd 1 grote organisatie opgezet in 1602: de VOC.

De Vereenigde Oostindische Compagnie.

Door de samenwerking gaan ze de concurrentie tegen en kunnen de winsten ook gebruikt worden in de oorlog tegen Spanje.

Doel VOC

Doel: handelsmonopolie op de specerijenhandel ten oosten van Kaap de Goede Hoop

handelsmonopolie =  officieel recht om als enige te mogen handelen in een bepaald product of met een bepaald land of volk ('alleen verkooprecht')

Hoe?

• Uitschakelen van concurrenten

• Bouwen van handelposten

• Contracten met inheemse vorsten

• Opbouwen van handelsnetwerk in Azië

• Indien nodig: veel geweld

VOC

2000 Schepen en 30.000 man personeel

Eerste multinational van de wereld

790.000.000.000

De VOC had 4 speciale rechten: 

1. -oorlog voeren en afspraken maken met vorsten in Azië
   
2. - forten en handelsposten bouwen
3. - soldaten sturen
4. - zeggen wie er bestuurder is

Om de schepen, de bevoorrading en het betalen van de bemanning te financiëren, kon je een aandeel van de VOC kopen. Je kreeg dan ook een gedeelte van de winst van de VOC.

De VOC is daarmee het bedrijf wat aandelen uitgaf om geld bij elkaar te krijgen. Je ziet hier een aandeel VOC. Voor het eerst mochten deze aandelen ook verhandeld worden, zo is de VOC dus de grondlegger van de huidige aandelenbeurs.

Forten bouwen

De VOC ging forten bouwen in Azië, om hun handel te verdedigen. Ook dwongen ze de bevolking om specerijen te verbouwen.De VOC gebruikte dwang en geweld om te krijgen wat ze wilden.

Samengevat:

Verenigde Oost-Indische Compagnie:

• opgericht in 1602
  
• eerste bedrijf met aandelen
• recht om oorlog te voeren
• alles in eigen beheer
  
• eerste multinational
• tussenhandel
• factorijen (handelsposten)
  
• onder leiding van Heren XVII
• Spiegelretoursschip