orgaantransplantatie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Orgaan-

transplantatie

Catelijne Landman

Leerdoelen:

• Na deze les  kan je globaal vertellen hoe een donorprocedure verloopt in Nederland.
• Na deze les weet je welke organen getransplanteerd kunnen worden en wat de aandachtspunten hierbij zijn.

Orgaantransplantatie

Verplaatsen van een orgaan van de ene mens naar de andere.

Donor: iemand die net is overleden, of een levende donor.

Ontvanger: iemand die ziek is en een orgaan nodig heeft om te kunnen overleven

Welke organen worden er in Nederland getransplanteerd?

Wat zijn de verschillen tussen weefsel transplantatie en orgaan transplantatie?

Hoe verloopt een donor procedure?

www.transplantatiestichting.nl

Nieuwe donorwet in Nederland

In 2020 is de nieuwe donorwet in Nederland ingevoerd, waarbij iedereen vanaf 18 jaar automatisch geregistreerd staat in het donorregister, tenzij anders aangegeven.

Wachtlijsten voor orgaantransplantatie

• transplantatie coördinator
• verschillende bloedgroepen (O,A,B,AB)
• HU (hoog urgent)
• Kinderen
• MELD score (lever transplantatie)
• lengte en gewicht
• geslacht, ras etc maakt niet uit

Niertransplantatie

Niertransplantatie kan nodig zijn bij nierfalen door diabetes, hoge bloeddruk of auto immuun nieraandoeningen. Patiënten moeten aan specifieke gezondheidsvoorwaarden voldoen.

• Leeftijd
• therapietrouw
• Geen maligne aandoening (mits primaire tumor)
• als terugkeer ziekte te groot lijkt.

Levertransplantatie

Levertransplantatie kan nodig zijn bij leverfalen door cirrose, auto immuun hepatitis of leverkanker (zonder metastasen). Ook hier gelden specifieke gezondheidsvoorwaarden voor patiënten.

Longtransplantatie

Longtransplantatie wordt vaak uitgevoerd bij ernstige longziekten zoals COPD of longfibrose. Wederom zijn specifieke gezondheidsvoorwaarden van toepassing.

• Screening, wel ziek genoeg maar niet te ziek.
• conditie
• (biologische) leeftijd
• mentaal sterk

Donatie bij leven

Bij donatie bij leven doneert een gezond persoon  een orgaan of een deel van een orgaan aan iemand anders die dit orgaan nodig heeft. Voorwaarden:

• leeftijd
• (psychische) gezondheid
• postuur
• kwaliteit organen
• vrijwillig
• GEEN financiële vergoeding
• moet passen (evt cross over programma)

Medicatie en leefregels na transplantatie

Na een orgaantransplantatie moeten patiënten levenslang medicatie nemen om afstoting te voorkomen en bepaalde leefregels volgen. De transplantatie verpleegkundige ondersteunt de ontvanger hierbij.

•  immuun supressiva (veel bijwerkingen)
• dieet
• levenslange na controle

Waarop moet je letten bij orgaantransplantatie?

1. Dat de antigenen van de donor en de ontvanger zoveel mogelijk op elkaar lijken
2. Dat de antistoffen van de donor en de ontvanger zoveel mogelijk op elkaar lijken
3. Dat de antigenen van de donor en de ontvanger zoveel mogelijk van elkaar verschillen
4. Dat de antistoffen van de donor en de ontvanger zoveel mogelijk van elkaar verschillen

Afstotingsreactie

Afweersysteem van ontvanger valt cellen getransplanteerd orgaan acuut aan

Met T-lymfocyten

Met B-lymfocyten

ACUTE AFSTOTING

Van wie kun je het best een orgaan ontvangen? Zet ze op de goede volgorde.

1=beste kans op geslaagde transplantatie

1-eiige

2-lingzus

Oma

Moeder

Nicht

Vriendin

Zus

Wat doen de T-lymfocyten met de cellen van het vreemde orgaan?

1. Ze maken de cellen dood
2. Ze vreten de cellen op
3. Ze produceren antistoffen die de cellen aanvallen

Wat doen de B-lymfocyten met de cellen van het vreemde orgaan?

1. Ze maken de cellen dood
2. Ze vreten de cellen op
3. Ze produceren antistoffen die de cellen aanvallen

Human Leukocyte Antigen

HLA

(Major Histocompatability Complex)

Set antigenen die een probleem vormen bij transplantatie

Op alle cellen behalve rode bloedcellen

Genen voor deze antigenen zitten allemaal op chromosoom 6

Wat is de kans dat een gewone broer of zus dezelfde HLA typering heeft als jij?

1. 1
2. 1/2
3. 1/4
4. 0

Wat bepaalt wie het orgaan krijgt?

1. overeenkomst in HLA-type tussen donor en ontvanger
2. reistijd tussen de ziekenhuizen donor en ontvanger
3. tijd ontvanger op de transplantatielijst
4. gewoontes van de ontvanger zoals roken

Mag iemand die geen geregistreerd donor is zelf wel een orgaan ontvangen?

ja

nee

Mag iemand die rookt donorlongen krijgen?
Mag iemand die alcohol drinkt een donor lever krijgen?

ja

nee

Mag er een orgaan van iemand met HIV en/of Hepatitis B getransplanteerd worden?

ja

nee