Rechtstaat §5.4

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 3

H5 Rechtsstaat 

§5.4 Criminaliteit

PROGRAMMA 

DOELEN

UITLEG 

+ QUIZ klassikaal

AFMAKEN §5.4 individueel en/of samen met buurvrouw of -man

Eventueel  Filmpje Grondwet 

LEERDOELEN

• Je kunt uitleggen wat criminaliteit is.

• Je kunt het verschil uitleggen tussen overtredingen en misdrijven en hiervan voorbeelden geven.

• Je kunt uitleggen dat criminaliteit tijdgebonden en plaatsgebonden is en hiervan voorbeelden geven

Wat is criminaliteit?

Als je geen rekening met anderen houdt ben je asociaal bezig. Maar als je daarmee ook een wetsregel overtreedt ben je strafbaar. Je pleegt dan een delict, een strafbaar feit. 

Weet je het nog? Omdat we een rechtsstaat zijn moet iedereen zich aan de wet houden, ook de overheid.

Overtreding

Strafbare feiten die minder erg zijn.

Bijv. Zonder helm rijden: je krijgt wel een boete, maar hoeft niet naar de rechter en geen strafblad.

Misdrijf

Ernstige strafbare feiten.

Bijv. Stelen, mishandeling, drugshandel: Je wordt verhoord, krijgt vaak een zwaardere straf en een strafblad. 

Criminaliteit: alle misdrijven zoals die in de wet staan.

1. Overtreding
2. Misdrijf

1. Overtreding
2. Misdrijf

1. Overtreding
2. Misdrijf

1. Overtreding
2. Misdrijf

Wetboek  van strafrecht

Hierin staan alle bepalingen over strafbaar gedrag

Andere boeken waarin  criminaliteit staat beschreven:

Wegenverkeerwet

Economische delicten

Opiumwet

Daarnaast gelden de rechtsregels van de Europese Unie en internationale verdragen

Tijdgebonden

Wat strafbaar is en wat niet verandert door de tijd heen.

Bijv. Vroeger was overspel strafbaar, nu niet meer. 

Plaatsgebonden

Wat in Nederland is toegstaan kan in een ander land strafbaar zijn. 

Bijv. wapenbezit is in de VS legaal, in Nederland niet. 

Criminaliteit is afhankelijk van tijd en plaats

Gevolgen criminaliteit

Materiële gevolgen: schade die je kunt berekenen in geld. Bijvoorbeeld een vernielde winkelruit. 

Niet-materiële gevolgen: gevolgen die niet in geld zijn uit te drukken. Bijv. angst voor een nieuwe inbraak.

Oorzaken van criminaliteit

Er is vaak niet één bepaalde reden waarom mensen crimineel worden. Er zijn wel aangewezen risicofactoren. 

1. Slechte opvoeding
2. Groepsdruk
3. Alcohol of drugsgebruik
4. Spijbelen/schooluitval
5. Biologische factoren

Let op: je kunt met al deze factoren te maken hebben, zonder de criminaliteit in te gaan!

Wat is het verschil tussen asociaal en strafbaar gedrag?

1. Op strafbaar gedrag staat een celstraf
2. Op strafbaar gedrag staat een boete
3. Als je strafbaar bent ga je tegen de wet in
4. Als je strafbaar bent ga je tegen de maatschappij in

Waarvan is sprake?

Overtreding 

Misdrijf

Door rood fietsen

Moord

Strafblad

Rijden zonder helm

Wildplassen

Inbraak

Handel in drugs

In welk voorbeeld is er sprake van strafbaar gedrag?

1. Voordringen bij de kassa
2. Door rood rijden
3. Hardop muziek luisteren in de bus
4. Niet opstaan voor een invalide persoon.

tijdgebonden criminaliteit 

plaatsgebonden criminaliteit

Te klein geboren kinderen weggooien

Pistool bij je hebben

internet

fraude

overspel

abortus

Maken §5.4 af.

LEERDOELEN: 

• Je kunt uitleggen wat criminaliteit is.

• Je kunt het verschil uitleggen tussen overtredingen en misdrijven en hiervan voorbeelden geven.

• Je kunt uitleggen dat criminaliteit tijdgebonden en plaatsgebonden is en hiervan voorbeelden geven

Welke risicofactor zie overduidelijk terug in het vorige filmpje?

Een verdachte

1. heeft altijd iets strafbaars gedaan
2. heeft geen rechten
3. wordt altijd veroordeeld
4. is misschien schuldig

Politie

Officier van justitie

Maakt een proces-verbaal.

Kan kiezen voor vervolging

Arresteert de verdachte.

Te weinig bewijs dus, seponeren

Officier 

van

justitie

Rechter

Verdachte

Advocaat

Ik word verdacht van mishandeling.

Ik vertel waar de verdachte van wordt beschuldigd.

Ik verdedig de verdachte zo goed mogelijk.

Ik beslis of de verdachte schuldig is.

Zet het verloop van een rechtszaak in de goede volgorde

Uitspraak/ Vonnis

Advocaat houdt toespraak

Verhoor getuigen

Aanklacht

Opening

Verhoor verdachte

Officier van Justitie aan het woord

Laatste woord verdachte

Verdachte

Rechters

Advocaat

OvJ

Geef bij de volgende situaties aan of het gaat om repressie of preventie. Sleep het juiste antwoord naar de bijbehorende situatie.

Sommige mensen vinden dat kinderlokkers levenslang moeten krijgen.

Vaak kondigt de politie snelheidscontroles van tevoren al aan.

Preventie

Repressie

bijkomende straf

maatregel

hoofdstraf

celstraf

taakstraf

inleveren rijbenwijs

geldboete

TBS

Ondertoezicht

stelling