terugblik modernisme deel 1

• kunst algemeen
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Terugblik op 

'cultuur van het moderne'

deel 1

vwo 5 

1e en 2e kwartaal

opdracht: 

pak allemaal het kunstanalyseboekje erbij

Opdracht hardop denken

afbeelding 1

afbeelding 2

>Lees tekst 1

Nederland kent, in tegenstelling tot veel andere Europese landen, geen ononderbroken klassieke ballettraditie. Na een hevige, maar korte bloeiperiode in de tweede helft van de negentiende eeuw verdween het klassieke ballet weer even snel van de Nederlandse podia als het verschenen was. Mede onder invloed van moderne danseressen die zonder korset, met losse haren en op blote voeten de vrije expressie propageerden, raakte het klassieke ballet daarna geheel uit de gratie in Nederland. De moderne stroming werd vooral geïnspireerd door Isadora Duncan en de vertegenwoordigers van de in Duitsland gewortelde, expressionistische Ausdruckstanz.

Op afbeelding 1 zie je een voorbeeld van Ausdruckstanz (Florrie Rodrigo in L’Histoire du soldat, 1924), op afbeelding 2 een voorbeeld van klassiek ballet (Anna Pavlova in Paquita, 1907). Voor de Tweede Wereldoorlog was er bij het Nederlandse theaterpubliek en de theatermakers meer belangstelling voor de expressieve Ausdruckstanz dan voor het klassieke ballet. De redenen hiervoor waren vooral van artistieke en inhoudelijke aard.
Vraag 1 (2 punten)
Noem twee artistieke en/of inhoudelijke bezwaren die men destijds had tegen het klassieke ballet.

>Bekijk video 1

De Groene Tafel is een modern dansstuk dat in 1932 werd gemaakt door de Duitse choreograaf Kurt Jooss. Het stuk gaat over de verschrikkingen van een oorlog die in een vergaderkamer door ‘hoge heren’ wordt beraamd en door eenvoudige soldaten moet worden uitgevochten. In 1933 werd De Groene Tafel voor het eerst in Nederland opgevoerd. Video 1 is uit een uitvoering van Het Nationale Ballet uit 1996. Kurt Jooss combineerde klassieke ballettechniek en moderne, expressionistische dans. De bewegingen in De Groene Tafel staan ten dienste van het verhaal en van de emoties van de personages. Videofragment 1 handelt over een partizane (verzetsstrijdster). Haar bewegingen drukken vooral strijdbaarheid uit.

Vraag 2 (3 punten)

Beschrijf drie manieren waarop de danseres deze strijdbaarheid in beweging uitdrukt. Je kunt je hierbij beperken tot de eerste helft van het fragment.

Vraag 3 (2 punten)
Beschrijf in minstens vier stappen de verhaallijn van dit fragment.

afbeelding 3

afbeelding 4

>Bekijk het video 2

Martha Graham: Frontier (1935) 

(uitvoering Janet Eilber ca. 1985).

In 1935 gaat Frontier (‘grens’) van choreografe en danseres Martha Graham in première. Graham verwerkt in deze dans jeugdherinneringen aan de verhuizing en treinreis met haar ouders naar de Amerikaanse westkust rond 1906. Graham herinnert zich vooral ook het optimisme uit die dagen, want het westen biedt ruimte en veel kansen voor ondernemende Amerikaanse gezinnen. Frontier gaat dan ook niet over de begrenzing van mogelijkheden maar juist over de uitdaging van het overschrijden van grenzen.

Vraag 4 (2 punten)

De oneindige ruimte die open ligt achter de grens krijgt gestalte in het decor. Noem twee aspecten van het decor waarmee dat is bereikt

Graham ziet deze voorstelling als een poging om te komen tot een eigen Amerikaanse vorm van ballet.

tekst 2

Graham zoekt altijd naar een ‘uniek Amerikaanse’ dansvorm: ‘We zijn het als dansers aan ons publiek verplicht Amerika te bekijken en te onderzoeken om kunst te maken die past bij de energie en kracht van dit land’ In de jaren ’30 maakt ze een aantal voorstellingen waarin ze de wortels van de Amerikaanse cultuur verkent en als Amerikaanse uitdrukking geeft aan wat het voor haar betekent Amerikaans te zijn.

Bron: Russell Freedman: Martha Graham, a dancer’s life (1998

Bekijk afbeelding 3 en 4 en video 2.
Graham ontwerpt vaak zelf de kostuums, die een belangrijk onderdeel zijn van haar voorstellingen. Dat geldt niet alleen voor Lamentation (1930) maar ook voor Frontier (1935). De jurk die de danseres draagt tijdens de voorstelling Frontier doet wat denken aan de jurken die de eerste pioniers in West-Amerika droegen, hoewel de optimistische lichte kleur daar weer niet bij past.
Vraag 5 (1 punt): Geef een reden waarom in de jaren ’30 – niet alleen wat betreft dans – in Amerika de behoefte groeit aan kunst met een eigen identiteit.

Vraag 6 (2 punten)
Noem twee bewegingen van de danseres die door de jurk op afbeelding 4 extra nadruk krijgen.

Bekijk video 2: De Graham-dans speelt een belangrijke rol in moderne dans- en balletopleidingen. Deze ‘unieke Amerikaanse’ dansvorm is mede gebaseerd op Europese voorbeelden.

Vraag 7 (2 punten)
Noem aan de hand van video 2 een kenmerk van de Graham-dans dat overeenkomt met het academische (klassieke) ballet en noem een kenmerk van de dans dat overeenkomt met de expressionistische dans.

Huiswerkopdracht voor volgende les

• Maak examentraining 2 op blz 116 t/m 118, werk de antwoorden uit op de   computer.
• Kijk de opdrachten na met behulp van het antwoordenmodel
• Verbeter/vul de antwoorden met rood aan
• Geef jezelf een top en twee tips, noteer dit onderaan de oefening
• Upload deze opdracht in Teams