4.7 Biotechnologie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Thema 4 DNA

4.7 Biotechnologie

Noem enkele soorten mutaties

Leg uit hoe het DNA repair systeem werkt.

Leg uit op welke twee manieren kanker kan ontstaan.

Welke twee mechanismen dragen bij aan het ontstaan van een grote genetische variatie?

Leerdoel

• Je kunt de verschillende technieken en toepassingen van biotechnologie beschrijven.

Biotechnologie

Technieken waarbij organismen worden gebruikt om producten te maken voor de mens.

• Gist: wijn, bier, brood
• Chymosine (enzym van kalf): kaas
• Melkzuurbacteriën: zuukool, yoghurt
• Planten veredelen
• Dieren fokken (IVF)
• Planten (weefselkweek): geneesmiddelen, insecticiden, geur en smaakstoffen
• Polyploïdie: opbrengst vergroten van cultuurgewassen

Klonen

Ongeslachtelijke voortplanting, genetisch identiek, gunstige eigenschap(pen)

• Stekken
• Weefselkweek
• Embryosplitsing
• Stamceltherapie
• Celkerntransplantatie

Genetische modificatie

De eigenschappen van organismen wijzigen. 

Transgeen/GGO: organisme waarbij DNA is veranderd

Recombinant-DNA-techniek: DNA inbrengen van ander individu (cisgenese = zelfde soort/transgenese = ander soort)

• Plasmide: uit bacteriën gekweekt
• Restrictie-enzymen: knippen
• DNA-ligase: plakken
• Marker (resistentie tegen bepaald antibioticum): controle of bacterie DNA heeft opgenomen

Recombinant-DNA-techniek:

• Planten: weestand tegen bepaalde schimmel, tegen vraatinsecten, verhogen duurzaamheid vruchten
• Bacteriën: opruimen radioactief afval (genen zetten kwik om)
• Mensen: insuline, groeihormoon, eiwitten
• Virussen: mRNA -> reverse-transcriptase = mRNA - DNA (es) -> DNA-polymerase = DNA (ds) => complementairDNA/copyDNA/cDNA in plasmide

Binas tabel 71M

Geninactivatie

Uitschakelen van genen die coderen voor ziekteverwekkende eiwitten

-> antisense-DNA: 

• Kopie stukje DNA
• In orgaan brengen
• Transcriptie = 2x RNA (complementair)
• Binden = blokeren van  translatie

Knock-outgen in embryonale stamcel

www.bioplek.org

Leerdoel behaald??

• Je kunt de verschillende technieken en toepassingen van biotechnologie beschrijven.

Het huiswerk

Bestudeer blz. 121 t/m 128.

Maken + nakijken opdr. 48 t/m 56 en de Samenhang (CRISPR-Cas techniek)