Wortels

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 5

Planten

De basis. Net als alle andere organismen zijn planten opgebouwd uit cellen. 

Weet je nog hoe een plantaardige cel is opgebouwd?

Waaruit bestaat een plantencel?

Wanneer je een plantencel onder de microscoop bekijkt ziet de plantencel er van buiten naar binnen zo uit:

1. Celwand: stevige laag om de cel

2: Celmembraam: vlies om het cytoplasma. Regelt welke  stof de cel in en uit gaan

3: Cytoplasma: Stroperige vloeistof, hierin liggen de celkern en de bladgroenkorrels

4: Celkern:Klein bolletje in de cel. Regelt alles wat er gebeurt in de cel

5: Vacuole: een blaasje dat volgepompt is met water ,hierdoor is de cel stevig

5: Bladgroenkorrels: groene bolletjes in het cytoplasma. Geeft de plant zijn groene kleur en maken voedingsstoffen 

Welk van de plantaardige cel onderdelen vinden we ook in dierlijke cellen?

1. Celwand, celkern, cytoplasma
2. Celmembraan, celkern, cytoplasma
3. Celwand, celkern, cytoplasma en de vacuole
4. Celmembraan, celkern, cytoplasma en de vacuole

H5.1 Plantenwortels

In deze les leer je....

* Basiskennis van de plant

* Wat de drie functies van wortels zijn

* Wat een hoofdwortel, zijwortel en bijwortel is en deze herkennen

* Wat wortelharen zijn en wat de functie van deze zijn

* Wat het wortelmutsje en de worteltop is en wat de functie van deze zijn

Weten we het nog?

Klik dan snel naar de volgende dia en probeer de termen met de juiste organen van de plant te combineren (slepen). Wanneer het slepen niet werkt op de IPad, neem de opdracht dan over op een blaadje en maak hier een screenshot van. Noteer op het blaadje je naam en hoofdstuk 5 van 10 voor biologie. 

Voortplanting

Bloem

Stengel

Wortel

Water en mineralen opnemen

Glucose maken

Blad

Stoffen vervoeren en stevigheid geven

Functies van wortels:

- opslag van voedingsstoffen

- opname van water en voedingsstoffen

- het vastzetten van de plant in de bodem

Opslag van voedingsstoffen

Op het plaatje zie je een aantal groenten. Deze groeien onder de grond, behalve het groene deel wat uitsteekt. Het deel wat onder de grond zit is wat wij eten.  Dit is de wortel! Er zitten veel voedzame stoffen voor ons in de wortels. Dit komt omdat de plant de wortel als opslagplaats voor zijn voedingsstoffen gebruikt. En dat kunnen wij dan lekker opeten!

Onderdelen 

Zoals hier links te zien is zijn er twee typen wortels: een hoofdwortel met zijwortels of een groei met bijwortels. 

Een voorbeeld van de hoofd- met zijwortels is een winterpeen, en een voorbeeld van bijwortels is een ui. 

Wat is de groei van de wortels hiernaast?

1. Een hoofdwortel met zijwortels
2. Bijwortels

Wat is de groei van de wortels hiernaast?

1. Een hoofdwortel met zijwortels
2. Bijwortels

Opname van water en voedingsstoffen

Op het plaatje zie je een avocadopit. Als je zelf een avocadoplant wilt kweken doe je dat op deze manier, avocado's hebben heel veel water nodig. Het eerste wat zal groeien zijn de wortels, naar het water toe. Zo kan de avocado veel water opnemen en beginnen met groeien!

Als je dit zelf wilt proberen: er staan heel veel filmpjes op youtube!

Het vastzetten van een plant in de bodem

Op het plaatje hier links is te zien wat er gebeurt als de plant niet goed vaststaat in de bodem... Hij valt om! 

Had hij nou toch maar diepere wortels gehad...

Bedenk bij dit filmpje: hoe zorgt helmgras ervoor dat het zand niet overal heen waait? (duur: 15 sec)

Hoe zorgt helmgras ervoor dat het zand niet overal heen waait? 

Dit komt dus door de wortels van het helmgras! Deze hebben als een van de drie functies het vastzetten van de plant vast in de bodem. Maar zet zo het losse zand zo dus ook vast!

Wortelharen

Wortelharen nemen water en voedingsstoffen op uit de grond. 

Ze zijn erg belangrijk omdat ze de oppervlakte van de wortel kunnen vergroten. Dit betekent dat ze meer water en voedingsstoffen kunnen opnemen. En dat is gunstig!

Als de wortel geen haren zou hebben zou de rode omlijning de oppervlakte zijn waarop de wortel stoffen zou kunnen opnemen...

Met wortelharen is deze oppervlakte veel groter, en kunnen er dus meer water en voedingsstoffen opgenomen worden!

Het wortelmutsje

Het wortelmutsje vind je in de afbeelding links helemaal onderin. Dit is het puntje van de wortel. Achter de wortelmuts zit de worteltop. Hier bevinden zich cellen die heel snel kunnen delen. De worteltop zorgt dus voor groei van de wortel. De wortelmuts beschermt de worteltop.

---- worteltop

Wortelharen om water op te nemen

Zonder wortelharen kan dat dus niet erg goed.

Maar met wortelharen gaat dat veel beter!

wortel zonder wortelharen ________

_________wortel met                                   wortelharen

Vaatbundels

'pijpleidingen' 

van de plant

Het transportsysteem door de plant

Bastvaten worden in 10 voor biologie zeefvaten genoemd.

Houtvaten

Bastvaten

Bastvaten

•  vervoeren water en organische stoffen (sacharose) 
  

 van blad naar de rest van de plant

• liggen aan de buitenkant van een vaatbundel

Houtvaten

•  vervoeren water en mineralen 
  

 van wortel naar blad 

•  dikke celwanden
  
• grote openingen 

water omhoog gepompt door: worteldruk, capillaire werking, verdamping

Maximum hoogte boom

De worteldruk, verdamping en capillaire werking kennen een maximum. Dit houdt in dat er ook een fysiek maximum zit aan de hoogte van een boom. Dit is ca. 130 meter. Hoger kan een boom niet worden.

samenvatting

• De stengel verbindt de wortels met de bladeren
  
• Water (en opgeloste stoffen) moeten van de wortel naar de bladeren
• Voedingsstoffen die gemaakt zij bij de fotosynthese moeten van de bladeren naar de wortels (en andere delen bv. vruchten en zaden)
  
  
• Door de hele plant lopen transportbuisjes
• We noemen dit vaten
• Deze vaten zitten in groepjes bij elkaar de vaatbundels.
• Het transport gaat dus in twee richtingen
• Van beneden naar boven; water en mineralen via houtvaten
• Van boven naar beneden; glucose en water via bastvaten

Vervoer van stoffen via de Vaatbundels.

Vaatbundels bestaan uit:

-Houtvaten: binnenkant, omhoog, water en mineralen

-Bastvaten: buitenkant, blad naar alle andere delen, water en glucose

Houtvaten:

- Ligging in de bladeren aan de bovenzijde

- Ligging in wortel en stengel aan de binnenkant

- Transport van water en mineralen

- Transport van wortel naar blad

Bastvaten:

- Ligging in de bladeren aan de onderzijde

- Ligging in wortel en stengel aan de buitenkant

- Transport van water en assimilatieproducten

- Transport van blad naar alle delen

Welke vaten vervoeren water en mineralen van de wortels naar de bladeren?

1. Houtvaten
2. Bastvaten

Maak nu op Quayn 5.1 

Plantenwortels. 

Probeer deze paragraaf met 1 poging met minimaal een 7,0 in te leveren.