2.3 Duitsland van democratie naar dictatuur

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

2.3 Duitsland van democratie naar dictatuur

Programma

• Leerdoelen
• Herhaling
• Weimar Republiek

Leerdoelen

In deze paragraaf leer je...

- welke politieke problemen ontstonden in Duitsland.

- welke economische problemen ontstonden.

- hoe Hitler aan de macht kwam.

- hoe Duitsland een totalitaire dictatuur werd.

Kijk goed

Wat is volgens deze cartoon de oorzaak voor de opkomst van Hitler?

1. De werkloosheid door de crisis
2. De democratische regering functioneert niet
3. Het (oneerlijke) Verdrag van Versailles
4. de verloren WOI

Wat vonden de Duitsers het ergste van het Verdrag van Versailles?

1. zij waren niet betrokken bij het overleg
2. het was geen vrede maar een straf
3. ze moesten hoge herstelbetalingen doen
4. zij moesten hun leger verkleinen

Politieke problemen:

• Zwakke regering
• Weimarrepubliek --> Parlementaire democratie
• Links (vooruitstrevend) tegenover rechts (conservatief, voor sterke leiders)
• Dolkstootlegende

Vrijkorpsen

• Gewapende groeperingen van (rechtse) oud-militairen
• Ze geloofden sterk in de Dolkstootlegende
• Volgens de aanhangers van deze Dolkstootlegende lag de oorzaak van de nederlaag van de oorlog bij de communisten, socialisten  en joden, en niet bij de militairen. 

Communisten (extreemlinks) doen een staatsgreep

De staatsgreep mislukt en de leiders worden vermoord

1919 Spartacusopstand

Economische problemen

Economische crisis vanaf het begin 

1923 -->Inflatie = geld wordt minder waard 

(Nieuwe Mark duizend miljard keer zo veel waard) 

Voedseltekorten --> hongersnood

VS leent geld aan Duitsland (Dawesplan) 

Geallieerden verlagen herstelbetalingen

5 jaar welvaartsgroei

Crisis in Duitsland

-Economische wereldcrisis 1929 :treft  Duitsland extra hard 

-VS wilde geleend geld terug. 
Duitsland failliet. 

 -->orde, rust en herstel van Duitsland niet gelukt. 

Wat is de Dolkstootlegende?

1. Duitsers hebben de geallieerden op sluwe wijze verslagen
2. Communisten hebben de fascisten verraden
3. Keizer heeft de Duitsers belazerd door te vluchten
4. Duitsers zijn in de rug gestoken door Republiek van Weimar

Noem één binnenlandse en twee buitenlandse oorzaken van het herstel van de Duitse economie

Welke andere redenen voor de opkomst van Hitler heb je gezien?

Na 1933 greep Hitler de macht dankzij deze gebeurtenis...

1. De brand in Berlijn
2. De Kristallnacht
3. De Rijksdagbrand

In 1933 vatte de Rijksdag vlam en de communisten kregen hiervan de schuld

Rijksdagbrand in 1933

Marinus vd Lubbe wordt opgepakt en is communist

Hitler & nationaalsocialisme

• Nationaalsocialisme: ideologie van Hitler. Antidemocratisch, totalitaire dictatuur met persoonsverheerlijking  gewelddadige, extreem nationalistische politieke beweging
• Rassenleer

• Antisemitisme: Jodenhaat

Hitler na de economische crisis 

• Die zegt hetzelfde als altijd: het is de schuld van het Verdrag van Versailles, joden, communisten, enz.

• Hitler had na de mislukte staatsgreep besloten om alleen nog via verkiezingen aan de macht te komen...

• ...en mensen stemmen massaal op hem!

Hitler wordt kanselier

30 januari 1933

• Na de verkiezingen van november 1932, waarbij de NSDAP de grootste werd,
  

wordt het land vrijwel onbestuurbaar en kunnen de andere partijen (en de president) niet meer om Hitler heen: hij wordt kanselier (minister-president). 

De NSDAP heeft geen absolute meerderheid, moet met andere partijen regeren.

Machtigingswet

24 maart 1933

• Een maand later neemt het Duitse parlement een noodwet aan, de Machtigingswet.
• Deze wet geeft Hitler onbeperkte macht: Duitsland is een dictatuur.

SA (sturmabteilung)

SA (sturmabteilung): het partijleger. 

Burgers werden geïntimideerd (bang gemaakt) door de SA, die joden, socialisten en communisten in elkaar sloegen, om "de orde te herstellen."

 

SS

in het begin lijfwachten
later vooral verantwoordelijk voor Jodenvernietiging

Daarnaast : Waffen-SS : eliteleger

Hitlerjugend

Joseph Goebbels

Leven in Nazi-Duitsland  economie

- oorlogsindustrie

- autosnelwegen

- leger

- Als Hitler niet de oorlog was begonnen was Duitsland in een paar maanden bankroet. 

Wat is een totalitaire staat?

1. De dictator heeft alle macht
2. Het land wordt op een democratische manier bestuurd
3. De staat bepaalt alles wat er gebeurd
4. Een staat zonder 'Untermenschen'

Kijkvragen: Weimar Republiek

1. Welke gebieden raakt Duitsland kwijt door het verdrag van Versailles?
2. Wat zijn de belangrijkste groepen die niet geloven in de democratie?
3. Wat is de naam van de het Amerikaans-economische plan voor Duitsland?
4. Wat is de SA?