WEBB - Markt en overheid 4.16 t/m 4.21

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Welkom

5 havo ECONOMIE  ||  2024-2025

Wat kan de overheid doen?

- Maximumprijzen instellen

- Minimumprijzen instellen

- Belasting verhogen (bijv. accijnzen)

- Subsidies verstrekken

Onvoldoende concurrentie op de markt, 

dus de overheid beschermt de consument 

met maximumprijzen.

Wat kan de overheid doen?

- Maximumprijzen instellen

- Minimumprijzen instellen

- Belasting verhogen (bijv. accijnzen)

- Subsidies verstrekken

Voor producenten kan hier niet (meer)

rendabel zijn om te produceren. Om te voor-

komen dat zij ermee stoppen krijgen ze van

de overheid een minimumprijs.

(bijv. in de landbouw)

Minimumprijs

minimumprijzen golden lang voor de landbouw om onze voedsel-voorziening veilig te stellen;

gevolg is een aanbodoverschot;

oplossingen:

* overheid koopt overschot op

* overheid geeft exportsubsidies

* overheid stelt productiequotum

Vraag en aanbodoverschot 

Minimumprijzen, beschermen van de producent

Maximumprijzen beschermen consument. 

Wat kan de overheid doen?

- Maximumprijzen instellen

- Minimumprijzen instellen

- Belasting verhogen (bijv. accijnzen)

- Subsidies verstrekken

Productie en/of gebruik van een product wil de overheid afremmen. Bijv. alcohol, tabak en brandstof.

Productie en/of gebruik van een product wil de overheid stimuleren. Bijv. subsidie op concerttickets of gezond eten

Heffingen

BTW

Accijns

• Kostprijsverhogende belasting. 
• Doel: product minder laten kopen door consumenten. 

Bij een ruime arbeidsmarkt is er sprake van:

1. hogere lonen
2. meer werkloosheid
3. veel vraag en weinig aanbod van arbeid

Van een ruime naar een krappe arbeidsmarkt.

Ruime arbeidsmarkt

• Aanbod van arbeid is groter dan de vraag. 

Krappe arbeidsmarkt

• Vraag naar arbeid is groter dan het aanbod. 

Krappe arbeidsmarkt

Ruime arbeidsmarkt

Arbeidsmarktflexibiliteit

In theorie

• Arbeidsmarkt is een markt van volkomen concurrentie. 

Praktijk

• Arbeidsmarkt is NIET flexibel

- Arbeid is niet homogeen maar heterogeen (ervaring, diploma's).

- Wetgeving over bijvoorbeeld ontslagbescherming

- CAO

- Minimumloon

Noem voorbeelden van flexwerkers.

Nadelen flexibel werk

• Meer onzekerheid over je werkuren en inkomen. 
• Onzekerheid over ontslag.
• Geen recht op een uitkering bij ziekte of werkloosheid. 
• Geen of weinig pensioen.
• Zwakkere onderhandelingspositie.
• Baanzekerheid is lager.  

Vakbond

= een organisatie die opkomt voor de belangen van werknemers

Als werknemer kun je lid worden van de vakbond.

Voor elke bedrijfstak/beroepsgroep bestaat een vakbond

alle vakbonden samen = de vakbeweging

CAO

• Collectieve Arbeidsovereenkomst
• Een overeenkomst tussen werkgevers en werknemers over arbeidsvoorwaarden. 
• Alle bedrijven die onder een CAO vallen, moeten zich houden aan de regels van de CAO
• Werkgevers vertegenwoordigd door werkgeversorganisaties
• Werknemers vertegenwoordigd door vakbonden

Aan het werk

Maken 4.10 t/m 4.15

Nakijken

• Wat heb je goed gedaan?
• Wat kun je beter doen?

4.9 bespreken

Lukt 4.10?

Wat zijn voordelen voor een werknemer met een vast contract?

Bij welke getallen combinatie is er sprake van meeliftersgedrag?

1. 0;0
2. 1;-2
3. -1;-1
4. Er is hier geen sprake van meeliftersgedrag

Twee stellingen:
I) Meeliftersgedrag zorgt voor een hogere organisatiegraad bij een vakbond
II) Een CAO zorgt voor minder transactiekosten dan een individuele arbeidsovereenkomst

1. I) en II) zijn juist
2. I) en II) zijn onjuist
3. I) is juist, II) is onjuist
4. I) is onjuist, II) is juist

Waardoor kan meeliftersgedrag bij een vakbondslidmaatschap worden vermindert?

Aan het werk

Maken 4.16 t/m 4.21

Nakijken

• Wat heb je goed gedaan?
• Wat kun je beter doen?

Lees de tekst

• Onderstrepen
• Samenvatten