Les 2: Wat valt er te kiezen?

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 3

Maatschappijkunde 2025-2026
Periode 3 Politiek - Les 2: Wat valt er te kiezen?

Startklaar

• Op je plek zitten
  
• Telefoon in het Zakkie
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
  
• Schoolspullen op tafel: Chromebook, JdW-map, etui 

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan het welbevinden van leerlingen. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zitten startklaar en zijn bijvoorbeeld ingelogd in LessonUp en hebben hun JdW-map op tafel.

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat een democratie is (R)
• Je kunt uitleggen wat linkse, rechtse en middenpartijen belangrijk vinden (T)

4.2 Wat valt er te kiezen?

Democratie

Politici maken keuzes die ook invloed op jou en jouw leven hebben. Zij besluiten bijvoorbeeld dat je niet mag appen op de fiets. Dan is het fijn als je daarover kunt meebeslissen. In Nederland kan dat, want Nederland is een democratie, een land waar de bevolking zelf de mensen kiest die de besluiten nemen. 

Door te stemmen laat je zien hoe jij wilt dat het in Nederland gaat. Je wilt bijvoorbeeld hogere straffen of meer aandacht voor het klimaat. Maar welke partij past het best bij je? En wat zijn de verschillen tussen de partijen? 

4.2 Wat valt er te kiezen?

Links

Linkse partijen zijn partijen die vinden dat de overheid moet helpen die weinig geld en minder kansen hebben. Zij willen bijvoorbeeld goede uitkeringen voor werklozen en mensen met een beperking. Ze vinden dat de overheid het verschil tussen rijke en arme mensen kleiner moet maken. 

Mensen die meer geld hebben, moeten extra belasting betalen. Daarmee kan de overheid de kwetsbare mensen helpen. Iemand die bijvoorbeeld te weinig verdient om de huur te betalen, krijgt extra geld. 

SP, GroenLinks-PvdA, en DENK zijn linkse partijen. 

4.2 Wat valt er te kiezen?

Rechts

Rechtse partijen zijn partijen die vinden dat de overheid zo weinig mogelijk moet regelen. Mensen moeten dingen zo veel mogelijk zelf beslissen en hun eigen problemen oplossen. 

Geen hoge uitkeringen dus, en minder belasting. Een baas moet jou kunnen ontslaan als die dat wil. Rechtse partijen vinden veiligheid erg belangrijk. Er moeten wel genoeg agenten zijn. En mensen die de wet overtreden, moeten strenge straffen krijgen. 

VVD, Forum voor Democratie en de christelijke SGP zijn rechtse partijen. 

4.2 Wat valt er te kiezen?

Midden

Middenpartijen zijn partijen die vinden dat de overheid alleen moet helpen als het mensen zelf niet lukt. Ze vinden dat mensen meer voor elkaar moeten zorgen. Middenpartijen hebben vaak zowel linkse als rechtse standpunten. Zo zijn er partijen die strengere straffen willen voor misdrijven (rechts) maar willlen bezuinigen op de zorg voor ouderen (links). 

D66 en NSC zijn middenpartijen. 

   Links

• Collectief belang
• Actieve overheid
• Gelijkwaardigheid

Overheid zorgt voor kwetsbare mensen

SP, DENK, PvdD GroenLinks, PvdA,

   Midden

• Terughoudende overheid
   

Mensen zorgen voor elkaar

D66, 50Plus, CDA, CU

   Rechts

• Individueel belang
• Passieve overheid
• Economische vrijheid
   

Mensen hebben eigen verantwoordelijkheid

 
VVD, SGP, FvD, PVV

Begrippen uit deze les

• Democratie
• Links
• Rechts
• Midden