3.2 Zien

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

3.2 Zien

Wat zijn uitwendige en inwendige prikkels?

Benoem de zintuigen en adequate prikkels van de volgende organen: ogen, oren, tong, neus, huid

Uit welke twee onderdelen bestaat het centrale zenuwstelsel?

Wat is de rol van de grote hersenen, kleine hersenen en de hersenstam?

Benoem de drie typen zenuwcellen en enkele kenmerken ervan.

Leg stap voor stap uit hoe prikkels in je lichaam verwerkt worden

Leerdoelen

• Je kunt beschrijven hoe je ogen zijn gebouwd.
• Je kunt uitleggen hoe je kleuren ziet.
• Je kunt uitleggen hoe je genoeg licht in je ogen krijgt.
• Je kunt stap voor stap beschrijven waardoor je scherp kunt zien en hoe je diepte ziet.

Het oog

125 miljoen zintuigcellen

verstelbare lens

2 miljoen neuronen

Bouw en bescherming

• Wenkbrauwen en wimpers: bescherming tegen stof en zweet
• Harde oogvlies: bescherming binnenkant
• Traanklieren: bescherming tegen uitdroging/reiniging - staat in verbinding met traanbuizen en neusholte
• Oogkassen: bescherming met vet erin

• Hoornvlies: licht kan oog binnenvallen

1. Iris: gekleurde gedeelte (pigment)
2. Pupil: groter of kleiner oiv spieren iris

Oogspieren

Doorsnede

• Glasachtig lichaam: doorzichtige gel

• Harde oogvlies: bescherming
• Vaatvlies: bloedvaten
• Netvlies: lichtzintuigen 

• Gele vlek: midden van het netvlies
• Blinde vlek: oogzenuw

Scherp beeld door lens

Hoornvlies

Pupil

Lens

Glasachtig lichaam

Netvlies

Oogzenuw

Gezichtcentra grote hersenen -> verwerking = beeld rechtopstaand en ware grootte

Zintuigcellen in het netvlies

Staafjes: 

• Over hele netvlies (niet gele vlek)
• Zwart, wit en grijstinten
• Heel gevoelig, dus lage prikkeldrempel (oftewel impulsen bij weinig licht)

Kegeltjes:

• Vooral in gele vlek
• Kleuren (rood, groen, blauw)
• Niet gevoelig, dus hogere drempelwaarde,  (details waarnemen)

Leerdoelen behaald??

Les 1:

• Je kunt uitleggen hoe je ogen worden beschermd.
  
• Je kunt de bouw en werking van je ogen beschrijven.
  
• Je kunt uitleggen waardoor je kleuren kunt zien.
  

Huiswerk deel 1

Maken + nakijken opdr. 3 t/m 16.

Leg uit op welke vier manieren het oog wordt beschermd

Uit welke drie lagen bestaat het oog (van buiten naar binnen)?

Wat is:
- de gele vlek?
- de blinde vlek?

Beschrijf stap voor stap de weg die een prikkel aflegt (zien)

Benoem enkele kenmerken van:
- staafjes
- kegeltjes

Leerdoelen 4.2 Zien en horen

Les 1:

• Je kunt uitleggen hoe je ogen worden beschermd.
  
• Je kunt de bouw en werking van je ogen beschrijven.
  
• Je kunt uitleggen waardoor je kleuren kunt zien.
  

Les 2:

• Je kunt uitleggen waardoor je scherp kunt zien.
  
• Je kunt uitleggen hoe je pupillen groter en kleiner kunnen worden.
  
• Je kunt uitleggen wanneer je een bril nodig hebt.

Pupilreflex

Samentrekken

Lengtespiertjes: pupil groter

Kringspiertjes: pupil kleiner

Accomoderen

Scherp beeld op het netvlies door veranderen vorm van de ooglens (plat en bol)

Dichtbij: 

• Straallichaam samengetrokken
• Lensbandjes ontspannen
• Bolle ooglens

Veraf: 

• Straallichaam ontspannen
• Lensbandjes gespannen
• Platte ooglens

Lichtbreking

Positieve lens: bol -> buigen lichtstralen naar elkaar toe = convergeren 

Negatieve lens: hol -> spreiden lichtstralen = divergeren 

Beenvissen kunnen hun ooglenzen in de richting van het netvlies trekken 

Amfibieën kunnen hun ooglenzen naar de voorkant van hun ogen trekken 

Oogafwijkingen

Bijziend

Oogbol te lang/hoornvlies en lens breken lichtstralen te sterk af -> correctie = holle (-) lens

Verziend

Oogbol te kort/ hoornvlies en lens breken lichtstralen niet voldoende af -> correctie = bolle (+) lens

Leerdoelen behaald??

Les 2:

• Je kunt uitleggen waardoor je scherp kunt zien.
  
• Je kunt uitleggen hoe je pupillen groter en kleiner kunnen worden.
  
• Je kunt uitleggen wanneer je een bril nodig hebt.

Huiswerk deel 2

Maken + nakijken opdr. 17 t/m 26.