Hfst 6 Metalen 3 mavo samenvatting

• Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

H.6 Metalen

H.6§1 Eigenschappen van metalen

leerdoelen

6.1.1 Je kunt enkele gemeenschappelijke eigenschappen van metalen noemen.

6.1.2 Je kunt edelmetalen en hun belangrijkste eigenschappen noemen.

6.1.3 Je kunt enkele onedele metalen en hun belangrijkste eigenschappen noemen.

6.1.4 Je kunt enkele legeringen en hun belangrijkste eigenschappen noemen.

6.1.5 Je kunt enkele zware metalen en hun schadelijke effecten noemen.

Gemeenschappelijke eigenschappen

1. Blinken als je ze poetst (glanzend);
   
2. Geleiden stroom
3. Buigzaam zijn (vervormbaar);
   
4. Geleiden warmte 
5. Hoog smeltpunt
6. Mengbaar in gesmolten toestand

Noteer dit in je schrift met kernwoorden

Edele metalen 

• Edele metalen reageren niet of nauwelijks met andere stoffen.
• daarom worden ze vaak gevonden als zuivere stof, in een ader.
• 24 karaat goud =100 %  zuiver goud , 18 karaat = 18/24 x100%= 75 % goud (en 25 %  andere metalen meestal zilver of koper)

Noteer dit in je schrift met kernwoorden

Onedele metalen

• Onedele metalen reageren wel  met andere stoffen. (b.v.zuurstof, water of zuren) 
• worden daarom bijna altijd gevonden als erts = verbinding van metaal met een niet- metaal
• hoe onedeler het metaal hoe reactiever het is.

Noteer dit in je schrift met kernwoorden

Zeer onedele metalen

Zeer onedele metalen reageren zo heftig met b.v. zuurstof en water dat ze onder een laagje olie bewaard 

Noteer dit in je schrift met kernwoorden

Metalen overzicht

Edel                                        onedel                                 zeer onedel

- goud                                   - ijzer                                    - kalium

- zilver                                   - tin                                       - natrium

- platinium                          - aluminium                      - calcium

- (koper)

Voorbeelden van metaal in periodiek systeem (zie Binas)

Sommige metalen kunnen zeer heftig met water reageren. Welke twee metalen zijn dat?

1. ijzer en koper
2. natrium en kalium
3. lood en tin
4. cadmium en kwik

Specifieke eigenschappen

Legering

Dat is een mengsel van metalen (door smelten vermengen)

Tabel 2 legeringen

Noteer dit over in je schrift 

Gouden ring

Een gouden ring is niet van puur goud, 

want goud is relatief zacht.

24 karaat = 100% goud.

12 karaat = 50% goud

Noteer dit in je schrift met kernwoorden

Zware metalen

Metalen met een grote dichtheid.

Kunnen giftig zijn in bepaalde hoeveelheden.

Daarom altijd netjes inzamelen.

Noteer dit in je schrift met kernwoorden

H.6 Metalen

Paragraaf 6.2 Reacties van Metalen

leerdoelen

6.2.1 Je kunt uitleggen wat corrosie is.

6.2.2 Je kunt de reactievergelijkingen opstellen voor de corrosie van metalen.

6.2.3 Je kunt uitleggen hoe je ijzer tegen corrosie kunt beschermen.

6.2.4 Je kunt uitleggen wat blik en gegalvaniseerd ijzer zijn.

Corrosie

Onedele metalen kunnen reageren met water en zuurstof.

Dat heet corrosie of corroderen.

Noteer deze tekst in je schrift

Oxidatie reactie

Wanneer corrosie plaatsvindt reageert een metaal met zuurstof. Dat heet een oxidatiereactie.

4 Fe + 3 O₂ --> 2 Fe₂O₃

4 Al + 3 O₂ --> 2 Al₂O₃

Noteer deze drie oxidatie reacties in je schrift

Corrosie voorkomen

1. - invetten
2. - verven
3. - mengen met een ander metaal (legering)
4. - voorzien van een ander laagje metaal

• verzinken, aanbrengen laagje zink (heet ook wel galvaniseren)
• verchromen, aanbrengen laagje chroom

Noteer kernwoorden (vet gedrukt)

6.3

Productie van metalen

Leerdoelen

1. Je kunt vertellen uit welke ertsen ijzer en aluminium worden gemaakt.
2. Je kunt een productieproces schematisch weergeven in een blokschema.
3. Je kunt de reactievergelijking voor de elektrolyse van aluminiumoxide opstellen.
4. Je kunt de reactievergelijkingen voor de processen in een hoogoven opstellen.
5. Je kunt de samenstelling van staal beschrijven.

(aluminium)Erts Bauxiet

Erts

• Metalen zitten in de aardkorst als metaalerts
• In de grond vind je aluminiumoxide gemixt met roest, dit heet bauxiet.
• Roest scheiden van aluminiumoxide (Al2O3) 
• Daarna aluminiumoxide (Al₂O₃) ontleden in Al en O₂

Blokschema scheiden van bauxiet

• Lees je van links naar rechts
• Blok: proces
• Pijl: stofstroom
• Stoffen die worden afgevoerd staan met pijl naar onderkant 
• pagina 143 boek

• Elektrolyse
• Veel energie nodig
• Grafiet (koolstof) als elektrode (ontleed de "O")  

Elektrolyse aluminiumoxide

IJzererts en de Hoogoven

• IJzererts wordt omgezet in ijzer in een hoogoven
• IJzererts bestaat uit ijzeroxide (Fe2O3)
• Cokes (koolstof = C) toegevoegd
• Koolstof reageert met O2 tot CO :   2 C + O2 --> 2 CO
• IJzeroxide reageert met koolstofmonoxide tot ijzer en koolstofdioxide.

         Fe₂O₃ (s) + 3 CO (s) --> 2 Fe (l) + 3 CO₂ (g)

Hoogoven

ijzererts + cokes (koolstof) boven in

Slakken (afval) en ruwijzer onderuit, gebruikt voor bijv. cement

Tabel 1 van 6.3 blz 145

Metaalafval als grondstof

Metaalertsen zoals ijzererts en bauxiet, zijn niet-hernieuwbare grondstoffen. De natuur kan deze stoffen niet opnieuw maken. 

De reacties

Overzicht van stoffen 

Bauxiet = aluminiumoxide met roest 

Grafiet = koolstof 

IJzererts = ijzeroxide 

Cokes = koolstof 

Slak = afval van hoogoven

Ruwijzer = ijzer met veel koolstof

Staal = ijzer met minder koolstof