4H Overal Natuurkunde Hfst 5.1

• Natuurkunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Leerdoelen

Je leert de eigenschappen van ioniserende straling herkennen.

Je leert de verschillende soorten straling kennen

Welke straling herken je?

UV-straling

Infraroodstraling

radiogolven

röntgenstraling

Microgolven

Ioniserend vermogen

genoeg energie om een elektron weg te "kicken" : ion maken

Röntgenstraling

botten houden straling beter tegen: intensiteit neemt sneller af: witte vlek = geen straling meer, röntgenfoto wordt omgedraaid (zwart wit en wit zwart)

verschillend doordringend vermogen

Radioactieve straling

Sommige stoffen zenden deze straling uit (verval)
bv uranium

Snelle herhaling
welke soorten elektromagnetische straling ken je nog?

Straling voel je niet

Maar je kunt

radioactieve straling

meten met een
geiger muller teller

Waar komt straling vandaan?

natuurlijke bronnen

- kosmische straling: mix van protonen, elektronen, röntgen-, gamma- en uv-straling

- aardse straling: graniet en gesteentes met uranium en radium, bakstenen, klei, gips

- voedsel: banaan bijvoorbeeld
(kalium)

kunstmatige bronnen

bestralingsapparatuur (in ziekenhuis)
- röntgensapparaten, CT-scan, PET-scan met tracers

rookmelders
- kleine hoeveelheid radioactieve stof

kerncentrales
- radioactief materiaal (goed afgeschermd)

kernwapens

alles samen = achtergrondstraling

Bestraling vs besmetting

bestraling: blootgesteld aan straling van buitenaf (röntgenfoto, kerncentrales, kosmische straling)

besmetting: straling van binnen (kalium, tracers in PET-scan)

Resultaat: mutaties (ionisatie) van het DNA
Kan leiden tot kanker
Straling kan ook tumoren kapot maken!

Kun je nu...

...de eigenschappen van ioniserende straling herkennen.

... de verschillende soorten straling kennen

Bestraling of besmetting?
Albert heeft bij de tandarts een röntgenfoto van een kies laten maken en daarbij een stralingsdosis van 0,005mSv opgelopen.

1. Bestraling
2. Besmetting

Het eten van voedsel uit de omgeving van de kerncentrale van Fukushima is gevaarlijk.



Komt dat doordat het voedsel bestraald is of doordat het voedsel besmet is?

1. bestraald
2. besmet

Bestraling of besmetting?
Betty heeft een handvol paranoten opgegeten. Deze noten bevatten (voor voedingsmiddelen) een opvallend grote hoeveelheid radium.

1. Bestraling
2. Besmetting

Wat is de juiste volgorde van hoog ioniserend vermogen naar laag ioniserend vermogen

1. alpha, beta, gamma
2. gamma, beta, alpha
3. alpha, gamma, beta
4. beta, gamma, alpha

Röntgenstraling heeft een doordringend vermogen.

1. Juist
2. Onjuist

Het doordringend vermogen geeft aan hoe gemakkelijk straling kan doordringen in een stof. Van welke straling is het doordringend vermogen het laagst?

1. Alfa straling
2. Beta straling
3. Gamma straling
4. Röntgen straling

Het doordringend vermogen geeft aan

1. hoelang het duurt om straling te verminderen
2. hoe makkelijk een straling ergens doorheen kan
3. hoeveel straling er is
4. wat straling is.

Opdrachten maken

route 1: 1 t/m 8
route 2: 2, 4, 6, 8 t/m 10

vwo: 2, 4, 6, 8 t/m 10