Onderzoeksvaardigheden-wetenschapsoriëntatie

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Wetenschapsoriëntatie

1. Wanneer is iets wetenschap?
2. Onderzoeksmethoden

Wat is het doel van wetenschappelijk onderzoek?

Wat is het doel van
wetenschappelijk onderzoek?

Wat maakt een onderzoek wetenschappelijk?

Bewijzen

Al eeuwenlang probeert de wetenschap bewijzen te vinden. Maar hoe kun je iets bewijzen? En hoe zeker is dat bewijs? 

Lees de volgende tekst. 

De eerste empirist: Aristoteles

Empirisme stelt dat kennis uit de ervaring voortkomt. Volgens Aristoteles berust alles wat we weten op waarneming. Hij onderzocht als eerste de natuur op wetenschappelijke wijze door planten en dieren te bestuderen. Karakteriserend waren zijn gebruik van inductie en deductie. 

Enerzijds werden op basis van individuele waarnemingen algemeen geldende conclusies getrokken (inductie). 

Anderzijds moesten volgens Aristoteles kloppende universele uitspraken altijd gelden voor individuele gevallen (deductie). 

Inductieve redenering

Beweerzin 1: De eerste kraai in het park is zwart.

Beweerzin 2: De tweede kraai in het park is zwart.

Beweerzin 3: De derde kraai in het park is zwart.

Beweerzin 4: De laatste kraai in het park is zwart.

Conclusie: alle kraaien in het park zijn zwart.

Deductieve redenering

Premisse 1: Alle roofdieren hebben scherpe snijtanden.

Premisse 2: Leeuwen zijn roofdieren.

Conclusie: leeuwen hebben scherpe snijtanden.

(Premisse = beweerzin)

Een situatie: het is donderdag, vier uur, de school is uit. Noah heeft een lekke band en besluit met de bus naar huis te gaan. Hij wil weten hoe laat die komt en begint te redeneren.
Iedere week als hij naar huis fietst wordt hij ingehaald door de bus als hij net de school verlaten heeft. Daaruit oncludeert hij: ‘de bus komt om vier uur’ en dat zal ook deze week wel zo zijn. Dan bedenkt hij zich dat hij nog iets in moet leveren bij een docent, waardoor hij zijn bus mist. Uit het feit dat de bus om vier uur komt, beredeneerd hij dat de bus waarschijnlijk ieder heel uur gaat en dat hij om vijf uur de bus kan nemen.
In dit voorbeeld zien we twee verschillende manieren van redeneren.

1. Zijn vermoeden dat de bus er vandaag om vier uur zal zijn is deductief redeneren. Zijn vermoeden dat de bus er om vijf uur zal zijn is ook deductief redeneren.
2. Zijn vermoeden dat de bus er vandaag om vier uur zal zijn is inductief redeneren. Zijn vermoeden dat de bus er om vijf uur zal zijn is ook inductief redeneren.
3. Zijn vermoeden dat de bus er vandaag om vier uur zal zijn is deductief redeneren. Zijn vermoeden dat de bus er om vijf uur zal zijn is inductief redeneren.
4. Zijn vermoeden dat de bus er vandaag om vier uur zal zijn is inductief redeneren. Zijn vermoeden dat de bus er om vijf uur zal zijn is deductief redeneren

Inductieproblemen

Heb je echt alles overal onderzocht?

Dus hoe betrouwbaar is de algemene regel die je hebt afgeleid?

Bij het verifiëren van de afgeleide algemene regel loop je vervolgens tegen een vergelijkbaar probleem aan.

Oplossing

Karl Popper

Falsificatieprincipe

Zorg altijd dat je theorie / hypothese weerlegbaar is!

Je gaat dan op zoek naar tegenvoorbeelden in plaats van alleen maar bevestiging.

Belangrijk demarcatiecriterium (afbakening) voor wetenschappelijkheid!

Falsificatie betekent dus:

1. het proberen te weerleggen van een hypothese
2. iets fouts zeggen
3. op zoek gaan naar bevestiging van een hypothese
4. dat een hypothese nooit bewezen kan worden

Natuurwetenschappen:

verklaren

Geestes- en sociale wetenschappen:

begrijpen

Wat is de vaste volgorde van natuurwetenschappelijk onderzoek?

1. Hypothese opstellen, waarneming, experiment, resulaten analyseren, algemene wetmatigheid afleiden
2. Hypothese opstellen, waarneming, algemene wetmatigheid afleiden, experiment, resulaten analyseren
3. Waarneming, experiment, hypothese opstellen, resulaten analyseren, algemene wetmatigheid afleiden
4. Waarneming, hypothese opstellen, experiment, resulaten analyseren, algemene wetmatigheid afleiden

Geestes- en sociale wetenschappen

Hierbij gaat het om de beschrijving van bepaalde gebeurtenissen en wordt gezocht naar patronen en causale verbanden.

 

Onderzoeksmethode - kritische vergelijking

Dit is een veelgebruikte methode binnen de letteren en geesteswetenschappen.

Twee tot drie verschillende casussen met elkaar vergelijken.

Stel jezelf van te voren wel de vraag: wat wil ik met mijn vergelijking aantonen? Je kunt een vergelijking namelijk drie dingen doen:

1.   Aantonen waarom een bepaalde casus uniek is (je focust dan op verschillen)
   
2.   Aantonen dat een bepaalde casus niet uniek is (je focust op overeenkomsten)
   
3.   Nuances aantonen tussen vergelijkbare gevallen (je focust op beide)
   

Onderzoeksmethode - beschrijvende case-study 

Hiermee kan je kenmerken, betekenissen en implicaties van een case achterhalen. 

Voorbeeld voor natuurwetenschappelijke onderwerp:

• Hoe kunnen symptomen van een beginnende nekhernia tussen de nekwerven C5 en C6 worden tegengegaan? 
• Je doet onderzoek door middel van case study door traditionele, medische en homeopatische behandelmethoden te vergelijken en te analyseren wat het beste resultaat heeft. 

Voorbeeld voor economisch / sociaal onderwerp:

• Hoe veranderen viralmerkingstrategiën de relatie tussen bedrijven en consumenten? 
• Je kan dan een case study doen naar de marketingcampagne voor de iPhone X.

Onderzoeksmethode - Survey onderzoek

Onderzoek waarbij aan een aantal mensen vragen worden gesteld, bv enquête, opinie, peiling of poll. Het gaat niet om individuele kenmerken, maar om kenmerken van een bepaalde populatie. 

Er wordt gebruik gemaakt van een steekproef. Wie je hiervoor vraagt, is niet willekeurig. 

Je kan niet zomaar een enquête formuliertje onder je vriendengroep verspreiden en op basis daarvan uitspraken doen die gelden voor de populatie. 

Het doen van een steekproef moet op wetenschappelijk 

verantwoorden manier gebeuren, bv. door een aselecte steekproef.

Onderzoeksmethode - Content analysis

Door middel van tekstcodering het gebruik van bepaalde begrippen of concepten in de bronnen te inventariseren en in een verband tot elkaar te plaatsen. Zo kan je kwalitatief materiaal in zekere zin toch nog kwantificeren. Op deze manier probeer je patronen in bewaarde communicatie te vinden. 

Een voorbeeld: 

• Om inzicht te krijgen in het gebruik van het 'werkgelegenheid' als thema in politieke campagnes, kun je het woord werkeloosheid zoeken in toespraken en vervolgens bepalen welke andere woorden of uitdrukkingen in de buurt staan (bv economie, luiheid, ongelijkheid). Daarna analyseer je de betekenis van deze relaties om de intenties en doelen van de verschillende campagnes beter te begrijpen.

Onderzoeksmethode

Hybride methodologie 

Vaak bevat een PWS een combinatie van methodes, dat is helemaal niet erg. Het is wel goed om dat  expliciet aan te geven in de inleiding.

Een onderzoek moet altijd gecontroleerd en gerepliceerd kunnen worden.

Theoriegeladenheid van de waarneming

Wanneer je je theoretisch deel hebt afgerond, kun je na gaan denken over een onderzoeksmethode om je hypothese mee te falsificeren. Welke methode hoort bij welk kenmerk / situatie / vraag?

Helpt een half uur mediteren voor een toets bij het concentratievermogen tijdens een tentamen?

Wat zijn de voor- en nadelen van windmolenparken voor landelijke gemeenten?

Heeft social media invloed op het leesgedrag van jongeren?

Heeft de jongerenafdeling JOVD dezelfde standpunten over immigratie als landelijke VVD?

Door verschillende bronnen te vergelijken achterhalen wat het belang van de rol van Golda Meïr is geweest bij de stichting van de staat Israel.

content analyse 

survey onderzoek

case study

experiment

kritische vergelijking

Waar zou volgens jou wetenschappelijk onderzoek naar moeten worden gedaan?

En nu verder met:

Bronnenonderzoek

+

Bronvermelding

Vanmiddag:

Het stellen van 

een goede vraag!