Woordenschat H5: samenstellingen

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Welkom bij Nederlands

H5  Woordenschat : samenstellingen

Doel van deze les:

Aan het eind van deze les weet je:

- hoe je de betekenis van een samenstelling moeten opzoeken in het woordenboek.

- wat de betekenis van een samenstelling is.

- de betekenis van alle woorden en uitdrukkingen uit deze paragraaf.

Wat is een samenstelling? Geef ook een voorbeeld van een samenstelling.

samenstelling

1. 2 of meer woorden met dezelfde betekenis
2. combinatie van 2 of meer woorden die niet los kunnen voorkomen
3. 2 of meer verschillende woorden die een verschillende betekenis hebben
4. combinatie van 2 of meer woorden die elk ook los kunnen voorkomen

Wat is een samenstelling?
(Meerdere antwoorden mogelijk)

1. dierentuin
2. waterfles
3. computer
4. schermpjes

Wat is GEEN samenstelling?

1. Voetbal
2. Gebak
3. speelplein
4. Handdoek

Dit is geen samenstelling

Dit is wel een samenstelling.

 Chocolade

     Bestek

   Schatkist

 

   Schoolreis

Maak een samenstelling:

+

In kerkklok hoor je de laatste k van kerk of de eerste k van klok niet. Toch schrijf je kerkklok omdat het woord een samenstelling is van kerk en klok.

Schrijf de samenstelling op:

+

Handtas klinkt soms als */hantas/: de d van hand valt weg in de uitspraak. Toch schrijf je handtas omdat het woord een samenstelling is van hand en tas. 

Schrijf de samenstelling op:

Tandpasta klinkt soms als */tampasta/: hierbij mist niet alleen een letter in de uitspraak, maar veranderen ze zelfs naar een andere letter. Toch schrijf je tandpasta, omdat het woord een samenstelling is van tand en pasta. 

Schrijf de samenstelling op:

Welk deel van een samenstelling is het belangrijkste voor de betekenis?

1. Eerste
2. Laatste
3. Geen
4. Allebei :-)

Uit welke woorden bestaat de samenstelling?
Volleybalkampioen

Uit welke woorden bestaat de samenstelling?
Plantenbak

Uit welke woorden bestaat de samenstelling?
Telefoonoplader

Herkent iemand de spreekwoorden?

Spreekwoorden en uitdrukkingen

Spreekwoord: onveranderlijke hele zin met een bepaalde wijsheid.

Uitdrukking: vaste woordgroep met een figuurlijke betekenis. 

Een uitdrukking

1. is een wijsheid of opvatting die geformuleerd is in een hele zin (in de tegenwoordige tijd) die je niet kunt aanpassen
2. is een woordcombinatie met een vaste betekenis. Je kunt een uitdrukking een beetje veranderen

Spreekwoorden/gezegden hebben een...

1. letterlijke betekenis
2. figuurlijke betekenis

Wat is een kenmerk van spreekwoorden?

1. De betekenis staat niet in een woordenboek.
2. Er staat altijd een zelfstandig naamwoord in.
3. Het zijn vaste zinnen die je niet kunt veranderen.
4. Er komt altijd een mens of dier in voor.

Als je een spreekwoord of uitdrukking in het woordenboek opzoekt, kijk je

1. bij de eerste letter van het spreekwoord
2. bij het eerste bijvoeglijke naamwoord van het spreekwoord
3. bij het eerste werkwoord van het spreekwoord
4. bij het eerste zelfstandig naamwoord van het spreekwoord

Wat is een kenmerk van spreekwoorden?

1. De betekenis staat niet in een woordenboek.
2. Er staat altijd een zelfstandig naamwoord in.
3. Het zijn vaste zinnen die je niet kunt veranderen.
4. Er komt altijd een mens of dier in voor.

Spreekwoord of uitdrukking?
Opstaan voor dag en dauw.

1. spreekwoord
2. uitdrukking

Spreekwoord of uitdrukking?

Daar komt de aap uit de mouw.

1. spreekwoord
2. uitdrukking

Spreekwoord of uitdrukking?

Zo sterk zijn als een leeuw

1. spreekwoord
2. uitdrukking

Spreekwoord of uitdrukking?

Het zijn vogels van enerlei veren.

1. spreekwoord
2. uitdrukking

Spreekwoord of uitdrukking?

Als hadden geweest is, is hebben te laat.

1. spreekwoord
2. uitdrukking

Spreekwoord of uitdrukking?

Hij groeit op voor galg en rad.

1. spreekwoord
2. uitdrukking

Spreekwoord of uitdrukking?

In de huid kruipen van

1. spreekwoord
2. uitdrukking

Spreekwoord of uitdrukking?

Lachen als een boer met kiespijn

1. spreekwoord
2. uitdrukking

Spreekwoord of uitdrukking?

Honger hebben als een paard

1. spreekwoord
2. uitdrukking

Spreekwoord of uitdrukking?

Gauw aangebrand zijn.

1. spreekwoord
2. uitdrukking

Spreekwoord of uitdrukking?

Al doende leert men.

1. spreekwoord
2. uitdrukking

Spreekwoord of uitdrukking?

Door de mand vallen

1. spreekwoord
2. uitdrukking

Uitdrukking of spreekwoord?

Het is vijf voor twaalf

1. uitdrukking
2. spreekwoord

Uitdrukking of spreekwoord?

Op eieren lopen

1. uitdrukking
2. spreekwoord

Einde les, tot de volgende keer!

Wat heb je geleerd vandaag?