3.3 De strijd van de arbeiders

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

bekijk slide 4 - 8

- Lees 'Ongezond en gevaarlijk werk'

- Leg uit in je schrift hoe de werkomstadigheden waren in de fabrieken en verklaar de oprichting van vakbonden.

Kinderarbeid

• Goedkope arbeidskrachten

• Ze zijn nog jong: je hebt er nog lang wat aan

• Ze zijn goedkoper

• Hun kleine handen kunnen beter op plekken tussen machines

Arbeidsomstandigheden

• Saaaaaaaai (door arbeidsdeling/lopende band)
  

• Lange werkdagen (14 uur per dag)
• Gevaarlijk

• Geen enkel recht

• Lage lonen (bij fouten: loon inhouden)

Vakbonden

• Arbeiders gaan zich verenigen
• Kortere werkdage
• Hogere lonen
• Betere werkomstandigheden

1. Vakbonden

• Arbeiders werken samen om sterk te staan.
  
  
• Vakbond = een verzekering
  
  
• Eisen stellen en staken

Oprichting van vakbonden

• Arbeider machteloos, je kon zomaar ontslagen worden
• Ze gingen vakbonden oprichten om voor hun belangen op te komen (meer loon, kortere werkdagen, betere arbeidsomstandigheden)
• Vakbonden gingen voor werknemers onderhandelen (ze konden dreigen met staken)

Bekijk slide 10 - 13

- Lees 'Liberalen'

- Leg uit hoe de liberalen tegen de samenleving aankeken, wat was volgens hen de taak van de overheid?

De liberalen

Aanhangers van het liberalisme geloofden in de denkbeelden uit de Franse Revolutie. Liberalen staan voor:

1. Grondrechten (bijv. vrijheid van meningsuiting) 

2. Vrijheid op het gebied van de economie: zonder regeltjes zou de handel en de industrie sneller groeien.

De liberalen vertegenwoordigden vooral de gegoede burgerij. De leider van de liberalen was Thorbecke.

Liberalen in Nederland aan de macht (1848)

• Liberalen willen economische vrijheid en niet dat de overheid zich bemoeit met de economie.

• Ze willen dat óók particuliere ondernemers een bedrijf op Java kunnen starten

Liberalen

• Nachtwakersstaat: overheid zorgt alleen voor orde en veiligheid

• Economie helemaal vrij laten

• Sociale wetten kosten teveel geld

• Rechts in de politiek

Liberalen aan de macht

De liberalen streefden naar vrijheid:

• Mensen moeten zoveel mogelijk zelf doen.
• Iedereen moet voor zich zelf zorgen.
• De overheid is er niet voor om problemen op te lossen.

Bekijk slide 15 - 18

Lees 'Socialisten'

- Leg uit hoe de socialisten tegen de samenleving aankeken en wat zij vonden van de rol van de overheid.

Eind 19de eeuw  ontstaan emancipatiebewegingen:

• Socialisten komen op voor de arbeiders
• Feministen komen op voor de vrouwen

Socialisten

• SDAP
• Pieter Jelles Troelstra
• Opkomen voor fabrieksarbeiders.
• Gelijkheid

Socialisten

Socialisten vonden gelijkheid belangrijk. Zij wilden het verschil tussen arm en rijk kleiner maken:

• algemeen kiesrecht
• betere werkomstandigheden
• hogere lonen
• inkomen voor oude mensen
• S.D.A.P

Sociale wetgeving

De sociale kwestie maakt de noodzaak van sociale wetgeving duidelijk. Armenzorg moest geen liefdadigheid zijn, maar een recht.

In de Armenwet van 1854 werd geregeld dat voor hulpbehoevenden die niets van de kerk kregen, de gemeente kon bijspringen.

Twintig jaar later kwam Samuel van Houten met het Kinderwetje van Van Houten (1874) Deze wet verbood kinderarbeid in fabrieken en werkplaatsen voor kinderen onder de 12 jaar.

Rond 1900 kwamen er meer sociale wetten, zoals de Leerplichtwet, Ongevallenwet, Woningwet (1901).

Socialist vs liberaal

socialist

liberaal

Iedereen moet kunnen doen wat hij wil.

Niet iedereen kan doen wat hij wil, want armen hebben minder mogelijkheden.

De overheid moet zorgen dat arme mensen een een beter leven krijgen.

Politiek is een zaak voor goed opgeleiden.

Slide 21 - 25

Lees 'Wie was Aletta Jakobs?'

- Vertel wat feministen zijn en leg uit waarom dat woord past bij Aletta Jakobs.

Feminisme

Eerste golf

• Vrouwen die opkomen voor de (gelijke) rechten van de vrouw
• Zoals kiesrecht en het worden toegelaten op universiteiten

Wat hoort bij socialisme?

1. Gelijkheid, algemeen kiesrecht, verdeling rijkdom
2. Gelijkheid, geloof, ieder voor zich, algemeen kiesrecht
3. Arbeiders, geloof, armoede, sociale kwestie
4. Arbeiders, vereniging, schoolstrijd, overheid

wie was de eerste vrouwelijke huisarts

1. Mirjam Pasveer
2. Wilhelmina Drucker
3. Anne Frank
4. Aletta Jacobs

Wie is deze vrouw?

1. Aletta Jacobs
2. Willhelmina Drucker
3. Koningin Wilhelmina