Herhalingsles 1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 4

BIJ BINNENKOMST...

LEG OP JE TAFEL:

Memo

IN STILTE:

maak de kruiswoordpuzzel die op je tafel ligt

Herhaling

Staatsinrichting van Nederland

Factsheet

Herhaling

Oefenexamen

Zelfstandig werken

DOEN

1813

Koning alle macht

Ministers zijn dienaren

Provinciale Staten kiezen Tweede Kamer

Koning kiest Eerste Kamer

3x een grondwet

1848

Koning onschendbaar

Ministeriële verantwoordelijkheid

Provinciale Staten kiezen
Eerste Kamer

Burgers kiezen Tweede Kamer middels districtenstelsel

Klassieke grondrechten
(vrijheid van....) 

Grondrechten die zorgen voor democratie en veiligheid

1983

Sociale grondrechten worden toegevoegd

(recht op)

Grondrechten die burgers beschermen

Politieke stromingen

Stroming	Kernwoord	Kern
Liberalisme	Vrijheid	Hogere burgerij. Liberalen willen dat mensen zoveel mogelijk vrij zijn. De overheid moet zich niet veel bemoeien met mensen en de economie.
Socialisme	Gelijkheid	Arbeiders. Socialisten vinden dat iedereen gelijkwaardig is. De regering moet armen (arbeiders) helpen met wetten en regels.
Confessionalisme	Geloof	Het geloof moet centraal staan bij het besturen van het land. Er waren twee groepen confessionelen: protestanten en katholieken De protestanten werden ook wel de kleine luyden genoemd

Je mocht in Nederland alleen stemmen als je rijk genoeg was. Dit noemen we het censuskiesrecht.
Vrouwen mochten sowieso niet stemmen.
De liberalen hadden de macht in het parlement. De socialisten wilden dit anders.
Zij wilden algemeen kiesrecht. 

De opkomst van de industriële revolutie zorgde voor veranderingen in de maatschappij: verstedelijking en de sociale kwestie. Voorbeelden zijn lage lonen, massale werkloosheid, kinderarbeid en slechte woon- en werkomstandigheden. Er waren nog maar weinig sociale wetten die de armen konden helpen.

Een belangrijk conflict tussen liberalen, socialisten en confessionelen was de schoolstrijd. 

De burgers willen in de tweede helft van de 19e eeuw meer gelijke rechten. Dit noem je emancipatie. Om dit voor elkaar te krijgen gaan burgers samenwerken. Hierdoor raakt de samenleving verdeeld in groepen: de verzuiling.

Herhaling

Politieke partijen

Stroming	Partijnaam	Personen	Opgericht
Protestanten	Antirevolutionaire partij (ARP)	Abraham Kuypers	1879
Liberalen	Liberale Unie	nvt	1885
Socialisten (sociaal-democraten)	Sociaal-democratische arbeiders partij (SDAP)	Pieter Jelles Troelstra	1894
Rooms-Katholieken	Rooms-Katholieke Staatspartij (RKSP)	Herman Schaepman	1926

Aan het einde van de 19e eeuw werden er sociale wetten ingevoerd:
Kinderwetje van Van Houten, Ongevallenwet, Woningwet.

Het caoutchouc-artikel zorgde ervoor dat steeds meer mannen kiesrecht kregen.

Feministen strijden voor gelijke rechten en kansen.
Tijdens de Eerste Feministische Golf streden Wilhelmina Drucker en Aletta Jacobs voor o.a. vrouwenkiesrecht.

De pacificatie van 1917 zorgde voor een aantal veranderingen van de grondwet: 

• De financiële gelijkstelling van openbaar en bijzonder onderwijs
• Algemeen mannenkiesrecht
• Evenredige vertegenwoordiging

Herhaling

Rechten van het parlement:

• Het recht van initiatief: wetsvoorstellen indienen
• Het recht van amendement: wetsvoorstellen wijzigen
   
• Het recht van budget: Het recht om de begroting te controleren en deze als wet goed- of af te keuren
   
• Het recht van interpellatie: Het recht een minister te ondervragen over een besluit of uitspraak
• Het recht van enquête: Het recht om een zaak tot op de bodem uit te zoeken (een onderzoek instellen)

Wetgevende bevoegdheid

Wetgevende en controlerende

bevoegdheid

Controlerende bevoegdheid

Herhaling

Alleen de
Tweede Kamer

Eerste - en
Tweede Kamer 

De macht in Nederland is in drieën verdeeld:

wetgevende macht

uitvoerende macht

rechterlijke macht

Herhaling

Aan de slag!

Examenvragen 2019

Memo §1.1 t/m 1.4

Eindexamensite.nl