1.1 De aardkorst beweegt H/V

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 1

1.1 De aardkorst beweegt

Wat gaan we vandaag doen?

Leerdoelen

1. Doornemen lesstof + aantekeningen maken

2. Werken aan de opdrachten

3. Tijd over? Herhalen of verdiepen!

* Weet je hoe platentektoniek werkt

* Begrijp je hoe het supercontinent Pangea lang geleden uiteengevallen is door convectiestromen

* Kun je uitleggen hoe plooiingsgebergten kunnen ontstaan

Opbouw van de aarde

De opbouw van de aarde

Aardkorst = Het buitenste laagje van de aarde dat bestaat uit stukken oceaanbodem en stukken continent

Aardmantel = Het deel van de aarde dat ligt tussen de aardkern en de aardkorst. Het bestaat uit dik-stroperig materiaal dat heel langzaam stroomt.

Aardkern = Het binnentse gedeelte van de aarde dat erg heet is, maar door de enorme druk toch uit vast gesteente bestaat.

Oceanische plaat en de continentale plaat

• De oceanische plaat is dunner dan de continentale plaat.
• De oceanische plaat is zwaarder dan de continentale plaat.

Supercontinent = Continent waarbij al het land op aarde aan elkaar vast zit.

* 270 miljoen jaar geleden zaten alle werelddelen aan elkaar vast. 

* Als dat gebeurd noemen we dat een supercontinent. 

* Dit supercontinent heet Pangea.

Pangea

• Enorme oceaan
• Binnenland Pangea droog
• gesteentestroom duwt
  aardkorst omhoog -->supercontinent
  valt uiteen

270 miljoen jaar geleden zat alles aan elkaar vast. 

Pangea breekt 

De stukken gingen langzaam uit elkaar bewegen. 

Zo kwam er zee tussen de continenten te liggen. 

V: Convectiestromen

• = Stroming van heet, taai, vloeibaar gesteente in de aardmantel, wat zorgt voor het bewegen van platen

convectiestromen

V: convectiestromen

Platentektoniek

• De aardkorst drijft op de aardmantel

• De aardkorst bestaat uit losse delen --> aardkorstplaten

• De aardkorstplaten bewegen over de mantel (maar wel heeeeeeel langzaam)

Platentektoniek 

Platentektoniek =

het bewegen van aardkorstplaten 

8 tot 10 cm per jaar

Platentektoniek

Platentektoniek

Het bewegen van aardkorstplaten

Uit elkaar

Naar elkaar toe

Langs elkaar

Bij welke variant ontstaan er bergen?

Het ontstaan van gebergten

Door beweging van de platen verandert de aardkorst

Plaatje: de plaat waar Italië op ligt, werd naar Europa geduwd

De gebieden drukten tegen elkaar aan

Het ontstaan van gebergten

Hierdoor werd de zeebodem omhoog geduwd en ging plooien

Hierdoor ontstonden de bergen!

De bergen die dan ontstaan noem je plooiingsgebergte 

plooien=

Het kreukelen van gesteente. 

Plooiingsgebergte=

Gebergte dat ontstaat door het in elkaar drukken van gesteentelagen. Er ontstaan dan kreukelzones die omhoogkomen. 

Het ontstaan van gebergten 

• Tussen Italië en de rest van Europa lag een oceaan
• Italië werd richting Europa geduwd --> de zee werd smaller
• De bodem van de zee kwam klem te liggen --> werd samengeperst

De Alpen

de Alpen zijn een plooiingsgebergte

De Alpen

Als je klaar bent met deze paragraaf:

* Weet je hoe platentektoniek werkt

* Begrijp je hoe het supercontinent Pangea lang geleden uiteengevallen is

* Kun je uitleggen hoe plooiingsgebergten kunnen ontstaan

De opdrachten die je gemaakt moet hebben:

opdracht: 1, 2, 4 en 6

Kern

Aardkorst

Aardmantel

Wat is platentektoniek?

1. Het gat in de aardkorst waardoor lava naar buiten komt.
2. De trilling die ontstaat door het verschuiven van de aardkorstplaten.
3. Het bewegen van de aardkorstplaten.
4. De schil van harde steen rond de aarde waarop land en zee liggen.

Wat is de motor voor de platentektoniek?

1. Convectiestromen
2. De aardkern
3. De mantel
4. Lava

Wie of wat is Pangea?

1. De grootste vulkaan in Indonesië
2. Wetenschappelijke naam voor Atlantis
3. Een supercontinent van 225 miljoen jaar geleden
4. De naam van de geoloog die 'continental' drift bedacht heeft

Supercontinent Pangea brak door......

1. een meteoriet-inslag
2. een superorkaan
3. een opkomende hete gesteentestroom (magma)
4. Dino's die te hard stampten

Door de omvang van het supercontinent...

1. was het binnenland erg droog
2. was het binnenland erg nat

We hebben geleerd over plooiingsgebergten. Wat zijn plooien?

1. 
2. 
3. 
4. 

Hoe zijn de Alpen ontstaan?

1. Doordat twee platen naar elkaar toe bewegen
2. Doordat twee platen langs elkaar gaan
3. Doordat twee platen uit elkaar gaan
4. Door een aardbeving

HAVO
De volgende zinnen gaan over het ontstaan van de Alpen, maar staan in de verkeerde volgorde. Noteer de letters zo dat ze in de juiste volgorde staan.
A. De Middellandse Zee schuift helemaal dicht.
B. De zee wordt steeds smaller.
C. De lagen gesteente op de bodem worden samengeperst.
D. Er ontstaat een nieuw gebergte.
E. De aardkorst (van Afrika) beweegt in Noordelijke richting, richting Europa

Zet de omschrijvingen op de juiste plaats

Mantel

Platen

Kern

Dikke laag onder de aardkorst, bestaande uit heet gesteente.

Stukken aardkorst waarop de continenten en oceanen liggen.

Binnenste van de aarde: een grote ijzeren kogel van meer dan vijfduizend graden Celsius.