Nederlands-Indië compleet

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 3

Nederlands-Indië compleet

Van ontdekkingsreis tot onafhankelijkheid

VOC

Wat weet je al van de VOC?

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat de VOC was en wat de VOC deed.
• Je kunt uitleggen hoe de kolonie Nederlands-Indië werd bestuurd.

• Je kunt uitleggen hoe het cultuurstelsel werkte.

• Je kunt uitleggen wat de negatieve gevolgen waren van het cultuurstelsel.

 

VOC

• In 1602 wordt de VOC opgericht
• Doel: uitschakelen concurrentie en risicospreiding
• Bestuur van de VOC: Heren Zeventien
• VOC had een handelsmonopolie in Azië
• De VOC mocht een eigen leger hebben

Wat deed de VOC in Oost-Indië?

• Handelen.
• Forten bouwen.
• Handelsposten bouwen --> Batavia
• Verdragen sluiten met Indische koningen.
• Oorlog voeren.

Wat deed de VOC in Oost-Indië? 

Halverwege de 18e eeuw minder winst gemaakt --> sterke concurrenten: Engeland, Portugal en Spanje. 

De VOC begon zelfs verliezen te maken --> 1798: VOC failliet

Leerdoelen:

•  Je kunt uitleggen hoe de kolonie Nederlands-Indië werd bestuurd.

•  Je kunt uitleggen hoe het cultuurstelsel werkte.

• Je kunt uitleggen wat de negatieve gevolgen waren van cultuurstelsel.

 

Het bestuur van Nederlands-Indië

De Nederlandse staat neemt bezittingen VOC over en Oost-Indië word Nederlands-Indië.

Hoogste Nederlandse bestuurder = gouverneur-generaal. Andere Nederlandse bestuurders = residenten.

De Indonesische bestuurders = regenten.

Het Cultuurstelsel

De kolonie Nederlands-Indie kostte de Nederlandse staat veel geld. Er moest een plan komen om aan de kolonie te verdienen.

1830: invoering Cultuurstelsel   (Van den Bosch ->)

= Landbouwsysteem waarbij de boeren op 1/5 deel (20%) van hun grond landbouwproducten (bv. koffie, tabak) moesten verbouwen voor Nederland-> verkocht in Europa > winst voor de schatkist > Batig Slot

Honger voor de Indonesiërs

Cultuurstelsel was een groot succes voor de Nederlandse staat:

• Binnen 1 jaar al winst gemaakt.  
  

Voor Javanen cultuurstelsel een grote ramp:

• Beste grond afstaan aan de Nederlanders  
  
• De vorsten en dorpshoofden kregen beloningen als er meer werd geproduceerd dan was afgesproken
• Sommige boeren moesten zelfs 1/4 (25%) grond afstaan  
  
• Te weinig ruimte voor verbouwen eigen voedsel (rijst)  > honger
  
• Extra belastingen → luxeleven residenten  

Nederlands gezag

• Na 1870 breidde Nederland met geweld het koloniaal gezag uit. 
• Nederlanders ontwikkelden zelf plantages (afschaffing cultuurstelsel!) 
• Koelies (inlanders) deden het     werk

Leerdoelen 

•  Je kunt uitleggen hoe het nationalisme opkomt in Nederlands-Indië

•  Je kunt uitleggen hoe Japan Nederlands-Indië bezet heeft

• Je kunt uitleggen hoe de Japanners de Nederlandse burgers en inheemse bevolking behandelde tijdens de bezetting.

 

De Ethische Politiek

Begin 20e eeuw: steeds meer kritiek op koloniaal bestuur en de gevolgen van het Cultuurstelsel.

Daarom > Ned. regering gaat de Ethische politiek invoeren:

• Betere gezondheidszorg, bevolking ingeënt tegen ziektes.
  
• Betere landbouw, voedselproductie neemt toe.
• Beter onderwijs, op dorpsscholen leren kinderen lezen en
   schrijven. Rijke kinderen gaan naar westerse scholen.

Gevolgen Ethische Politiek

Door ethische politiek > opkomst van het nationalisme onder hoogopgeleide Indiërs (o.a. Soekarno).

Leren over vrijheid en democratie in NL

1918: Volksraad opgericht in Nederlands-Indië

Realiteit: Volksraad kan alleen adviezen geven (nauwelijks naar geluisterd door NL)

Volksraad in Nederlands-Indië (1916)

• Officieel 1918 in werking 
• Deels gekozen, deels gekozen door koloniaal bestuur (Nederland) 
• Alleen advies (raad)
• Wassen neus

samenstelling

de Volksraad uit een lid tevens voorzitter, en 60 leden die deels waren benoemd en deels gekozen. Een vast aantal leden met een indeling in drie groe­pen volgens het nationaliteits- en landaardcriterium. In 1929 werd de Indische Staatsregeling gewijzigd waarbij het aantal leden werd gesplitst in twee gelijke delen: 30 inheemsen, bestaande uit één groep, en 30 niet-inheemsen, bestaande uit twee groepen. Voor de voorzitter werd geen landaard aangewezen.

Het was niet altijd mogelijk voor alle afgevaardigden om te komen. Bij noodgevallen werden dan alleen mensen van Java en Madoera opgeroepen om te komen.

PKI (1914) 

• Partai Komunis Indonesia 

Nederlands: Communistische Partij 

Indonesië

1927 - 1945 verboden en de aanhangers werden met veel geweld en wreedheden vervolgd.

staatsideologie soekarno

1. nationalisme

2. communisme

3. religie 

PNI (1927)

• Partai Nasional Indonesia
• Nederlands: Indonesische   Nationale Partij
• Onafhankelijkheid van   Indonesië!
• Soekarno een van de oprichters 

Soekarno

'Bung Karno'

Mohammad 

Hatta

Soekarno

• 1927 de Indonesische Nationale Partij (PNI) opgericht: streven naar onafhankelijkheid
• Werd door de Nederlandse regering gevangen gezet wegens opruiing.  
• Tijdens de oorlog werkte Soekarno samen met de Japanners; hoopte op macht voor PNI en onafhankelijkheid.
• Soekarno werd gezien als landverrader door zijn opleiding in Nederland

Nederlands-Indië wordt bezet

• Januari  1942 viel Japan Nederlands-Indië binnen.
• KNIL capituleerde na 2 maanden
• KNIL-soldaten moesten dwangarbeid verrichten
• Nederlandse burgers in Nederlands-Indië in Jappenkampen

Azië voor alle Aziaten!

De Japanners werden als bevrijders onthaald door de Indonesische bevolking. De Japanners hadden in hun propaganda ook de leus: 

Azië voor alle Aziaten! 

De Japanners waren nog erger dan de Nederlanders: Twee miljoen inlanders vonden de dood tijdens de Japanse bezetting.

Na de nederlaag van Japan

• 15 augustus 1945: Capitulatie Japan na de atoombommen op Hirosjima en Nagasaki.
• 17 augustus 1945: Soekarno roept de onafhankelijke Republiek Indonesië uit
• Ontstaat een machtsvacuüm , want de Nederlanders zitten nog in de Jappenkampen.
• Periode van chaos

Bersiap!

Deze strijdkreet betekent: Wees paraat! 

De Indonesische jeugd bewapende zichzelf en ging alles wat met Nederland te maken had aanvallen. Meer dan 100.000 mensen werden vermoord en de plantages werden afgepakt (1945-1947).

Dekolonisatie?

• Soekarno wilde onafhankelijkheid, Nederland wilde daar geleidelijk naar toe werken.
• Akkoord van Linggadjati (1946): de eerste stap naar soevereiniteit voor Indonesië. 
• Soekarno voelde daar niets voor, omdat de dekolonisatie daardoor lang zou duren.
• Bovendien groeide het gevoel om onafhankelijk te zijn.
• Ook de Nederlanders hielden zich niet aan het akkoord.

Politionele acties

• Nederland stuurt leger naar   Nederlands-Indië om de macht   weer in handen te nemen
• Politionele acties; militaire   campagnes 1947 en 1948 om de   kolonie te heroveren
• Nederlandse soldaten pleegden   oorlogsmisdaden 

Soevereiniteit voor Indonesië

• De Politionele acties zorgden in de wereld voor veel verontwaardiging
• Bemoeienis door de Verenigde Staten: zij vonden dat Nederland Indonesië de vrijheid moest geven
• De Verenigde Staten dreigden met het stoppen van de Marshallhulp aan Nederland als zij Indonesië de vrijheid niet gaven
• Mei 1949 onafhankelijkheid van Indonesië; soevereiniteitsoverdracht werd getekend. Soekarno wordt de eerste president van het onafhankelijke land Indonesië.

Begrippen

• Nationalisme
• Ethische politiek
• Japanse bezetting
• Jappenkampen 
• Politionele acties
• Dekolonisatie
• Soevereiniteitsoverdracht 

NOS op 3

https://www.youtube.com/watch?v=-csY5E6hijU&t=5s 

POLITIONELE ACTIES

• Schatkist leeg ( veel soldaten in Indonesië)
• Er moest weer geld verdiend worden aan Indonesië
• Onderhandelingen mislukt
• Dan maar met geweld...
  

Eerste Politionele actie 

(juli 1947-januari 1948)

• Doelen: Indonesische vrijheidsstrijders aanpakken en de economisch belangrijke gebieden weer in handen krijgen. 

• Bewuste keuze voor de naam 'politionele' actie en niet voor het woord 'militair', of 'oorlog'
  

• Militair een succes, politiek niet: Republiek bleef bestaan en er kwam veel kritiek uit het buitenland

Welk onbedoeld gevolg had de ethische politiek?

1. Economisch ging het veel beter.
2. Er kwam een inentingsprogramma.
3. Veel Indonesiërs wilden meer zelfstandigheid.
4. Meer voedsel dankzij aanleg van kanalen en dammen.

Waarom zagen veel Nederlanders Soekarno als een landverrader?

1. Soekarno werkte samen met de Duitsers
2. Soekarno werkte samen met de Amerikanen
3. Soekarno werkte samen met de Japanners
4. Soekarno werkte samen met de Javanen

Op welke wijze werd dat tekort aan arbeidskrachten op plantages na 1870 opgelost?

1. Door het aannemen van blanke Europeanen
2. Door het aantrekken van koelies uit Zuid-Oost Azië
3. Door het kopen van slaven

Birmaspoorlijn, de dodenspoorlijn

(1942-1944)

''jappenkampen''

17 augustus 1945: onafhankelijkheidsverklaring 

Soekarno