15.3

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

15.3 Warmte, water en exoten

Halsbandparkieten

 Wat in de jaren zestig en zeventig begon met wat ontsnapte of vrijgelaten parkieten in Den Haag en Amsterdam, is inmiddels uitgegroeid tot een serieuze populatie van de tropische vogels, van origine vaak afkomstig uit Pakistan.

De genetische variatie van de NL populatie is kleiner/groter dan die van de oorspronkelijke populatie uit Pakistan

De genetische variatie van de NL populatie is kleiner dan die van de oorspronkelijke populatie uit Pakistan

Inhoud hoofdstuk

15.1 Energiestromen

15.2 Populaties

15.3 Warmte, water en exoten

15.4 Biobrandstof en recycling

15.5 De stad als ecosysteem

Leerdoelen

Na deze les..

.. begrijp je hoe organismen kunnen leven in extreme omstandigheden

..kun je uitleggen waarom en hoe vervuild water wordt gezuiverd

Programma

• Extremofielen
• Exoten
• Waterzuivering

Extremofielen

bacterie Methanopyrus kandleri                          bacterie Psychrobacter arcticus                                              Natronobacterium

Organismen die zijn aangepast aan extreme omstandigheden

Hitte, 122 graden, warmwaterbron californie

Kou, -22, gletsjers antartica

Lage/hoge pH, Kenia, heel basisch milieu

Extremofielen

Adaptatie: een verandering in leefwijze van een soort (vaak als resultaat van een mutatie in het DNA).

Extremofielen

Adaptatie: een verandering in leefwijze van een soort (vaak als resultaat van een mutatie in het DNA).

Natuurlijke selectie

Evolutionair proces

 gebaseerd op natuurlijke selectie.

Voorbeelden van extreme omstandigheden:

• temperatuur; (heel hoog/laag)
• pH-waarde; (heel hoog/laag)
  
• zoutgehalte; zeer zoute omstandigheden;
  
• omgevingen met hoge concentraties giftige stoffen, bijv zware metalen;
  
• omgevingen met juist een gebrek aan algemeen benodigde stoffen, (bv. zuurstof);
  
• zeer hoge druk zoals diep in de grond.
  

Tolerantiegrenzen

Adaptie --> verandering in tolerantiegrenzen

Hoe zou natuurlijke selectie invloed kunnen hebben gehad op algen die overleven bij hoge temperaturen?

Thermofiele algen

Door de aanwezigheid van genetische variatie (kleine mutaties) kunnen sommige algen beter overleven in hogere temperaturen dan andere. Deze algen hebben meer nakomelingen. In de loop van de jaren ontstaat er een algensoort die goed tegen de hoge temperaturen kan.

Exoten

Soorten afkomstig uit een ander gebied die zich vestigen in een ecosysteem: exoten.

Is de halsbandparkiet een exoot?

Halsbandparkiet uit Pakistan -> ja

Plaagorganisme of invasieve exoot?

Plaagorganismen: organismen die zich snel uitbreiden ten koste van andere organismen.

Invasieve exoot: brengt een ernstige verstoring teweeg in het ecosysteem

Waterzuivering

Waterzuivering

Waarom rioolwater niet lozen?

Eutrofiëring

Eutrofiëring (vergroting van de voedselrijkdom)

Probleem voor drinkwatervoorziening

Zie H6

Gebruik micro-organismen in waterzuivering

Hoe heten de bacteriën die organische stikstofverbindingen omzetten naar ammonium?

Hoe heten de bacteriën die organische stikstofverbindingen omzetten naar ammonium?

Rottingsbacteriën.

Hoe heten de bacteriën (2) die ammonium omzetten naar nitraat? 

Hoe heten de bacteriën die ammonium omzetten naar nitraat? 

Nitrietbacteriën en Nitraatbacteriën.

Hoe heten de bacteriën die nitraat omzetten naar stikstofgas? 

Hoe heten de bacteriën die nitraat omzetten naar stikstofgas? 

Denitrificerende bacteriën

Binas 93G