5.2 Sociaal gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

5.2 Sociaal gedrag

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat sociaal gedrag is en daarbij drie vormen beschrijven.
  
• Je kunt uitleggen wat een territorium is en wat de functie ervan is.
  
• Je kunt uitleggen welk gedrag dieren in en rond hun territorium kunnen vertonen.
  
• Je kunt voorbeelden van voortplantingsgedrag beschrijven.
  
• Je kunt uitleggen dat groepsdieren een taakverdeling en een rangorde hebben.

Sociaal gedrag

• Territoriumgedrag: gedrag dat te maken heeft met het afbakenen en verdedigen van een eigen gebied.
• Voortplantingsgedrag: gedrag dat te maken heeft met het vinden van een soortgenoot om mee te paren, de paring zelf en het verzorgen van de jongen.
• Groepsgedrag: gedrag dat een rol speelt bij de taakverdeling binnen groepen dieren en bij het vaststellen van de rangorde.

Welk voordeel heeft de samenwerking van de spreeuwen?

Welk voordeel heeft de samenwerking van de naakte molratten?

Territorium

Een eigen plek met (ruimte voor):

• Voedsel
• Vrouwtjes/paren
• Nest
• Jongen grootbrengen
• Duidelijkheid (= minder gevechten)

Samenwerken!!

De plaats van het nestterritorium en het voedselterritorium is van invloed op voortplantingssucces...

Territoriumgedrag

Afbakenen: al het gedrag dat te maken heeft met het uitzetten en verdedigen van een territorium

• Zang en geluiden
• Sproeien
• Merktekens
• Non-verbale signalen ("Vuile" blikken)
• Vechten

Wordt veroorzaakt door inwendige en uitwendige prikkels

Op de grens van een territorium = conflict!

• Aanvalsgedrag: agressief
• Vluchtgedrag
• Dreiggedrag: bepalen wie de sterkste is, zonder te vechten (signalen; tanden laten zien, staart omhoog)
  

Op de grens van een territorium = conflict!

Overspronggedrag: het dier toont gedrag dat niet bij de situatie past (twee even sterke gedragssystemen, bijv. aanvallen en vluchten, waardoor het dier gedrag vertoont dat niet nuttig is. Zoals: veren poetsen, krabben op hoofd)

Samenleven: taakverdeling

Welke uitwendige en inwendige prikkels spelen een rol bij de voortplanting?

Voortplantingsgedrag

Baltsgedrag: partner lokken en versieren

• Overdreven signalen/rituelen
• Vergroot bereidheid tot paring
• Vermindert agressie
• Soortspecifiek

-> voorbereiding op daadwerkelijke paring en broedzorg

Het huiswerk

Bestudeer blz. 107 t/m 117.

Aantekeningen afmaken 5.2.

Maken + nakijken opdr. 4, 8, 13, 14, 17, 19, 23, 24.