3 MAVO Hoofdstuk 6 Paragraaf 1

• Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Kunststoffen

Paragraaf 6.1: Aardolie

fossiele brandstoffen

aardgas                                                                                 

aardolie                                                                                  

                                                                               

steenkool 

bruinkool

aardolie en aardgas

methaan, CH4

Aardolie/aardgas

Fossiele brandstof: miljoenen jaren geleden ontstaan uit dode planten

Uit de grond opgepompt.

In raffinaderijen gezuiverd en verwerkt.

Koolwaterstoffen 

Bestaan uit voornamelijk C's en H's 

In aardolie meer dan 1000 soorten koolwaterstoffen

Aardolie

Aardolie is een plakkerige zwarte vloeistof die ontstaan is uit organisch materiaal dat miljoenen jaren onder de grond blijft. 

Het bestaat uit verschillende soorten koolwaterstoffen, dat zijn verbindingen die bestaan uit koolstof- en waterstofatomen.

Uit aardolie kunnen veel verschillende producten worden gemaakt.

Aardolie is een fossiele brandstof en behoort tot de familie van de koolwaterstoffen

destillatie = scheiden op
 basis van kookpunt 

• CxHy verbindingen met laagste kook-
  punt verdampen als 1e --> vind je bovenin 
• afgetapte vloeistoffen zijn fracties (= zijn
   mengsels)
• de nafta fractie =grondstof chemische-
   industrie
• voor sommige  eindproducten zoals 
  kunststof moet je eerst  "kraken"(= ontleding)
  

in een olieraffinaderij worden alle koolwaterstofverbindingen gesorteerd

Deze destilatie kolom staat in je BINAS. Je moet deze destilatie kolom begrijpen

Gefractioneerde destillatie

Fractie: mengsel van verschillende koolwaterstoffen in aardolie met ongeveer gelijke formules en 

ongeveer gelijk kookpunt.

Binas 41

Producten uit aardolie

De meest bekende producten uit aardolie zijn brandstoffen, zoals gas, benzine, diesel, stookolie en kerosine (vliegtuigbrandstof). In diesel en stookolie zit ook zwavel, wat na verbranding (er ontstaat zwaveldioxide) kan zorgen voor zure regen.

Daarnaast worden uit de fractie nafta veel soorten plastic gemaakt. Ook voor de productie van veel soorten medicijnen is aardolie een grondstof.

Het residu van de destillatie (asfaltbitumen) wordt onder andere gebruikt om asfalt van te maken.

Welke scheidingsmethode wordt gebruikt bij het scheiden van aardolie?

1. Indampen
2. Destilleren
3. Filtreren
4. Extraheren

Uit welke atomen bestaat een koolwaterstof?

1. K en W
2. W en H
3. H en C
4. K en H

Aardgas, aardolie en steenkool zijn voorbeelden van...

1. ...fossiele brandstoffen
2. ...natuurlijke producten
3. ...herbruikbare grondstoffen
4. ...metalen

Wat voor soort molecuul is een koolwaterstof?

1. Moleculaire stof
2. Metaal
3. Zout

Hoe heet de stap om van ruwe olie nafta te maken?

1. destillatie
2. kraken
3. polymerisatie

Alkanen

In dit gedeelte gaan we wat verder in op de eerder genoemde koolwaterstoffen. Deze zijn onderverdeeld in meerdere soorten. Een van die soorten is de alkanen. De namen van de stoffen in deze groepen eindigen allemaal op -aan, bijvoorbeeld methaan en butaan.

Om de molecuulformule te begrijpen even een korte basis-uitleg:

Elk koolstof-atoom heeft 4 plekken (bindingen om een binding aan te gaan (zie het als 4 handjes die hij kan geven). Elk waterstof-atoom heeft 1 zo'n plek.

Kraken

De meeste moleculen die in aardolie zitten bestaan uit hele lange koolstofketens. De stoffen die we graag uit olie halen bestaan uit kortere ketens. We kunnen de langere ketens in korte stukken opbreken, dat noemen we ook wel kraken. 

Kraken kan door een katalysator toe te voegen. Een andere manier is het verwarmen van de stof tot de moleculen zichzelf gaan opsplitsen in kleinere delen (katalytisch kraken)

Hoe noemen we die laatste methode ook alweer?

Thermisch en katalytisch kraken 

Kraken

kraken = in stukken breken

Van lange moleculen worden kleinere moleculen gemaakt. 

vb: 

                          -->  

alkaan                     alkaan                   alkeen 

Twee manieren: verhitten of katalysator toevoegen  

C​10​​H​22​​(s)

C​8​​H​18​​(l)+C​2​​H​4​​(g)

Thermisch en katalytisch kraken 

Kookpunt

Hoe meer C's, hoe hoger het kookpunt! 

Kookpunt in graden Celcius en Kelvin

Kelvin = graden Celcius + 273

REkenen van Kelvin naar Celsius en omgekeerd 

Celsius en Kelvin

1. Van Celsius naar Kelvin +273
2. Van Celsius naar Kelvin - 273
3. Van Kelvin naar Celsius -273
4. Van Kelvin naar Celsius +273

100 graden Celsius = ... Kelvin

1. 0 K
2. 100 K
3. 273 K
4. 373 K

Wat is 23 graden Celcius in Kelvin?

1. 23K
2. 223K
3. 296K
4. 273K

Butaan bestaat uit 4 C- atomen. Hoeveel H atomen heeft butaan?

1. 4
2. 6
3. 8
4. 10

Eén reactieproduct ontbreekt. Wat is de formule van het ontbrekende reactieproduct?

C​25​​H​52​​→C​14​​H​30​​+......

1. C​11​​H​22​​
2. C​11​​H​52​​
3. C​14​​H​30​​
4. C​25​​H​52​​

Aan de slag

Lees theorie pagina 8 t/m 11

Maak opgaven 1 t/m 33

Ga rustig aan de slag

Ik loop rond