4. Het einde van de Koude Oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

H7 - De wereld onder hoogspanning

4. Het einde van de Koude Oorlog

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je uitleggen wat  de oorzaken waren van de ineenstorting van het communistische Oostblok en hoe  dit zorgde voor het einde van de Koude Oorlog.

Van ontspanning 

naar grote spanning

eerste helft van de jaren '80

Wat is er aan de hand?

• Wederzijdse boycot van de Olympische Spelen (Moskou 1980, Los Angeles 1984)

• Nieuwe president in de Verenigde Staten, Ronald Reagan, is agressief richting de Sovjet-Unie en spreekt over 'The Evil Empire' en de Sovjet-Unie moet naar de 'schroothoop der geschiedenis'
  

• Sovjet-Unie schiet een passagiersvliegtuig van Zuid-Korea uit de lucht (269 doden)

Wat is er aan de hand?

• Star Wars, SDI (Strategic Defense Initiative), een ruimteschild tegen raketten uit de Sovjet-Unie
  

• Spierballen laten zien: plaatsing van nóg meer kruisraketten in Europa en opzichtige militaire oefeningen (Able Archer, 1983)

• Vergeet dit ook niet: de VS wilden de SU militair en economisch kapot maken door hen te dwingen nieuwe wapens te plaatsen.
  

Star Wars

Schild in de ruimte

Technisch haalbaar, financieel volstrekt onhaalbaar

De Koude Oorlog ontdooit

tweede helft van de jaren '80

Waarom?

• Reagan wordt herkozen als president van de VS in 1984: hij kan nu iets vriendelijker richting de Sovjet-Unie zijn
  
• Nieuwe leider voor de Sovjet-Unie, Mikhail Gorbatsjov, brengt een ander geluid
  

Mikhail Gorbatsjov

• Glasnost: openheid
  

• Perestrojka: economische hervormingen
  

• Bezuinigen op militaire activiteiten: minder wapens, minder soldaten. 

• Dus ook minder Sovjet-soldaten buiten de Sovjet-Unie
  

• Wat betreft Gorbatsjov is de wapenwedloop voorbij. De Sovjet-Unie doet in ieder geval niet meer mee.
  

Gevolgen

• Gorbatsjov wil een betere relatie hebben met de Westerse landen

• Verschillende, belangrijke ontmoetingen tussen Reagan en de Gorbatsjov

• Eenzijdige ontwapening van de Sovjet-Unie
  

• Terugtrekking van de Sovjet-troepen uit Afghanistan
  

• Gorbatsjov wil graag dat zijn ideeën ook in andere communistische landen van Oost-Europa worden ingevoerd. Deze landen willen, kunnen en durven dit niet.
  

Revolutiejaar 1989

De val van het communisme in Oost-Europa

Oorzaken

 

• De ideeën van Gorbatsjov (glasnost, perestrojka)...
  

• ...botsen met de oude, vastgeroeste, ideeën van de Oosteuropese leiders.....maar zijn wél populair bij het volk van die landen!

Hongarije zet de grens 

met Oostenrijk open

mei 1989

Veel andere inwoners van Oost-Europese landen 

vluchten via Hongarije naar het westen.

0

Val van de Berlijnse Muur

9 november 1989

1961

De Berlijnse muur

Wat is er aan de hand?

• Bevolking van Oost-Berlijn en Oost-Duitsland wil meer vrijheid en openzetten van de grens

• ... maar de Oost-Duitse regering wil dit absoluut niet!

• Grote demonstraties tegen de regering in Oost-Berlijn

• Ook tijdens het 40e verjaardagsfeest van de DDR, in oktober 1989

Gorbatsjov is eregast...

...hij komt niet om feest te vieren, maar om de leiders van Oost-Duitsland te waarschuwen: de Sovjet-Unie helpt niet meer bij het neerslaan van demonstraties

Elke avond zijn er demonstraties in Berlijn

De druk op de Oost-Duitse regering neemt toe, 

terwijl de wereldpers kijkt naar de situatie in Oost-Berlijn

Daarna gaat het snel...

Totale ineenstorting 

van het communisme in Oost-Europa

• 16 november 1989: communistische leider van Bulgarije wordt afgezet

• 28 november 1989: communistische partij van Tjecho-Slowakije staat haar macht af

• 25 december 1989: communistische leider Roemenië wordt terechtgesteld

• april 1990: vrije verkiezingen in delen van Joegoslavië

Duitsland herenigd

3 oktober 1990

Einde van de Sovjet-Unie

25 december 1991

Eind goed, 

al goed?

Nee, in sommige delen van het voormalige Oost-blok ontstaan grote en kleine problemen

• Economische achterstand 'Oost-Duitsers' t.o.v. 'West-Duitsers'

• Sommigen, niet alleen Oost-Duitsers, moesten wennen aan het kapitalisme (ongeveer 65% vond het communisme beter)
  

• Joegoslavische Burgeroorlogen (1991-2001)

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je uitleggen wat  de oorzaken waren van de ineenstorting van het communistische Oostblok en hoe  dit zorgde voor het einde van de Koude Oorlog.

Een belangrijk onderdeel van de hervormingen in de Sovjet-Unie werd glasnost genoemd: openheid over het bestuur van het land. Mensen kregen ook meer vrijheid om hun mening te uiten.

Welke politicus voerde deze hervormingen in?

1. Chroesjtsjov
2. Gorbatsjov
3. Lenin
4. Stalin

Hoe werden de economische hervormingen in de Sovjet-Unie in de tweede helft van de jaren '80 van de 20e eeuw genoemd?

1. Glasnost
2. Gorbatsjov
3. Perestrojka
4. Collectivisatie

Welke bewering over de politiek van Gorbatsjov is juist?

Gorbatsjov wilde

1. afschaffing van het communisme.
2. hervorming van het communisme.
3. uitbreiding van de macht van de Sovjet-Unie.
4. versterking van de staatsbedrijven.

Welke combinatie van oorzaak en gevolg is juist?

1. oorzaak: glasnost gevolg: ineenstorting Oostblok
2. oorzaak: ineenstorting Oostblok gevolg: perestrojka
3. oorzaak: perestrojka gevolg: ontstaan Oostblok
4. oorzaak: ontstaan Oostblok gevolg: glasnost

Welke gebeurtenis wordt meestal gezien als het einde van de Koude Oorlog?

1. De val van de Berlijnse Muur (november 1989)
2. De eenwording van Duitsland (oktober 1990)
3. Het einde van de Sovjet-Unie (december 1991)
4. De aanval op de Verenigde Staten (september 2001)

Sleep de 4 gebeurtenissen in de juiste volgorde. Doe dit van hoog naar laag. Bovenaan de eerste gebeurtenis, onderaan de laatste.

1. Gorbatsjov voert veranderingen voor de Sovjet-Unie in

2. Duitsland wordt weer één land

3. Gorbatsjov trekt zijn leger terug uit Oost-Europese landen

4. De val van de Berlijnse Muur

Sleep de 4 gebeurtenissen in de juiste volgorde

1

2

3

4

1. De val van de Berlijnse Muur

2. Gorbatsjov voert de maatregelen in om te zorgen voor toenadering met het Westen

3. De Sovjet-Unie is bijna failliet

4. De Sovjet-Unie valt uiteen in vijftien onafhankelijke staten