respect en pesten

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Introductie:

Deze les gaat over de oorspronkelijke betekenis van het woord Respect.

Respect komt van het Latijnse Respectus, vrij vertaald: Re = Opnieuw, Spectare = kijken!

Tegenwoordig kent het woord vele interpretaties. En dat is nu precies waarom het zo ingewikkeld en tegelijkertijd zo boeiend is om hierover in gesprek te gaan.

Als we het hebben over ‘respect’ dan is dat vooral het ‘waarderen’ van iemands mening, normen en waarden, de verschillen die er zijn naast elkaar laten bestaan en elkaar tolereren.

Maar respect zou toch eigenlijk een stap verder moeten gaan.

Respect is Actief!

Respect is van elkaar leren en durven onderzoeken of jouw mening nog wel bij je past. Respect is opnieuw durven kijken naar jezelf, je eigen meningen en dat ook in het licht van de ander kunnen zien.

In deze les ga je aan de slag met de vaardigheden die je nodig hebt om opnieuw te kunnen kijken!

Succes!

Schrijf het woord respect op het bord.

Vraag de leerlingen wat zij denken dat het woord respect betekent. Wat betekent het voor hen?

Begin bijvoorbeeld met de algemene vraag: "Wat is respect volgens jullie?"

Je zult merken dat er best veel sociaal wenselijke antwoorden komen: “Netjes gedragen”, “Doe niet dit en doe niet dat”, misschien zelfs het klassieke “Opstaan voor oude dames in de bus”.

Zijn dit de antwoorden die we zoeken? Vinden we dit echt?

Re-spectare

Respect is een woord met veel betekenis; aanzien, eerbied, waardering. Maar ‘respect’ wordt ook gebruikt als uitroep. En om het allemaal nog wat ingewikkelder te maken; wat voor de één respectvol is hoeft dat niet voor de ander te zijn.

Maar wist je dat RE in het Latijn 'opnieuw' betekent en SPECT 'kijken'? Letterlijk zou je kunnen zeggen dat respect betekent: een situatie opnieuw of met andere ogen bekijken.

Waarom zou het belangrijk kunnen zijn om steeds 'opnieuw te kijken'?

Doe eens even normaal!

Dat hebben jullie vast allemaal wel eens gehoord. Maar het rare is, dat ‘normaal’ gedrag niet overal hetzelfde is.

Binnen elke groep en op elke plek zijn er ongeschreven gedragsafspraken.
In een tram sta je niet te dansen maar in een disco wel. En bij je oma zit je niet op tafel een tosti te eten, maar in de sportkantine misschien wel.

De norm zijn de regels en afspraken die je eigenlijk een beetje aanvoelt en overneemt van de rest van een groep. Dit gebeurt in elke groep en in elke  situatie.

Tip: Vraag vóór de uitleg een reactie over deze foto. Wat vinden jullie van deze dame? Waarom? Zou ze zo tijdens het kerstdiner aan tafel zitten? Waarom wel/niet?

Wat zijn normen?

‘Normen’ zijn iets anders dan regels. Dat je bijvoorbeeld niet zingt in een klas waar een toets wordt gemaakt heeft met (school)regels te maken.
Maar zingen in de supermarkt zie je ook niet veel mensen doen. Het is vast en zeker toegestaan.... maar zeg nou zelf... dat is toch een beetje raar... niet echt NORMaal... toch?

De onzichtbare afspraken en (gedrags)regels, dát zijn normen!
Ze zijn ongeschreven en toch voel je ze aan. Hoe werkt dat?

Tip: Vraag vóór de uitleg een reactie over deze foto. Wat vinden jullie van deze jongen? Waarom? Loopt deze jongen zo over straat? Waarom wel/niet?

Het verschil tussen mens en dier...

Het is dus een belangrijk verschil tussen mensen en dieren. Bij mensen kan plagen uit de hand lopen, dan wordt het pesten. Dit gebeurt bij dieren bijna niet/nauwelijks.

Dieren stoppen bij een bepaalde 'plaag-grens', doen ze dit niet dan grijpt de leider de van de groep in. Wij leven niet in groepen met één leider.

Wel leven we in subgroepen met iemand die de leiding heeft. Denk bijvoorbeeld aan de klas, een voetbalteam of thuis.

Bij mensen is er (als het goed is) geen dominate grommende alfa-male die bepaalt hoe iedereen zich gedraagt. Eigen verantwoordelijkheid vinden wij mensen belangrijk.

Ook bij pestsituaties zouden we die verantwoordelijkheid samen moeten nemen! Maar hoe?

Plagen of pesten
Om te weten wat je kunt doen, is het belangrijk te snappen wat er gebeurt bij pesten.

Elkaars grenzen opzoeken en elkaar uittesten hoort er dus bij, en als dat een beetje plagend is wordt het (meestal) geaccepteerd.

Maar, wanneer wordt het dan pesten?  Wat is dan het verschil tussen plagen en pesten?

Wat denken jullie?

Schrijf mee op het bord!

Gebruik hiervoor een zwarte stift.  

TIP: mocht de brainstorm moeilijk op gang komen dan kun je zelf wat situaties schetsen en vragen of zij het plagen of pesten vinden. En waarom dan?  

Pesten of plagen?

Wanneer ben je iemand aan het plagen?

Wanneer ben je iemand aan het pesten?

Wat is dan het verschil tussen plagen en pesten?

Waar willen jullie hiet nog meer over hebben tijdens de studieles?