Les 5, deel 2/3: Het weer voorspellen

• Woordenschat
• Wereldoriëntatie
• +1
• Basisschool
• Groep 6

Les 5: Het weer voorspellen

DEEL 2

NB:
Dit lesmateriaal is tot stand gekomen in de periode 2021 - 2024 in het project UGO (Utrecht Gelijke Onderwijskansen) op basis van het curriculum van de voormalig Brede School Academie (BSA) Utrecht en in samenwerking met de gemeente Utrecht en de Utrechtse schoolbesturen PCOU Willibrord, SPO Utrecht en KSU. Het project UGO eindigt op 1 oktober 2024.

               weet je meer over het nieuws;

               weet je meer over het voorspellen van het weer met behulp

               van de natuur en over het effect van het weer op dieren;

               kun je de tekst samenvatten met behulp van een lijstje;

               kun je de tien nieuwe woorden in de tekst plaatsen.

     Aan het eind van dit deel van de les:

het nieuws

het nieuws

de tekst

terugblikken

Je gaat zo een nieuwsartikel lezen (en samen bespreken). 

Maar wat is een geschikt artikel om te kiezen?

Het artikel is voor iedereen interessant genoeg.

Het is niet te kort, maar ook niet te lang.

Je kunt er veel vragen over stellen.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Je kunt er je mening over geven.

Er komen door het
artikel nieuwe vragen en ideeën bij je op.

Je kunt er verder over doordenken en praten.

Je kunt er zelf oplossingen bij bedenken.

    

Kies nu zelf een nieuwsartikel van één van deze websites en lees het goed.

Straks moet je in een paar zinnen kunnen vertellen wat je hebt gelezen!

Klik op de oranje linkjes
om de website te openen. Artikel gelezen? Keer dan
terug naar deze les.

Trouw

NOS.nl

AD

NU.nl

het nieuws

de tekst

terugblikken

Op welke website heb jij een artikel gelezen?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat is de titel van jouw artikel?

het nieuws

de tekst

terugblikken

           Waarover ging jouw artikel? Vat de tekst samen in je eigen woorden.

Vóórdat je de tekst gaat lezen,
ga je deze video bekijken.

In de video zie je dat in veel winkels superfoods te koop zijn: bessen, zaadjes en drankjes die je als aanvulling op je dagelijkse eten kunt gebruiken. 

scannend lezen

Scannen, hoe doe je dat?

• Je leest eerst de titel, de inleiding en de kopjes van de alinea’s
• Je kijkt naar de afbeeldingen in de tekst
• Je bekijkt de 10 woorden die in de kantlijn zijn uitgelegd
• Zijn er nog andere opvallende dingen in de tekst?

Samenvatten?

Denk aan:

• Over wie (of wat) gaat het?
• Wat is er aan de hand?
• Waar was dat?
• Wanneer was dat?
• Waarom was dat?
• Hoe is het gebeurd?
• Wat is nog meer belangrijk om te vertellen?
  

het nieuws

de tekst

terugblikken

TIP:

In bijlage I van de Algemene Handleiding PO (Voer eens een nieuwsgesprek!) wordt uitgelegd hoe je een gesprek over het gelezen nieuws kunt voeren!

Waarom koos je dit artikel? 

En wat vond je er interessant aan?

het nieuws

de tekst

terugblikken

de tekst

Hoe kun je zelf het weer voorspellen?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Vooraf nog even dit: wat kun je doen als je een woord niet kent?

Lees de hele zin.

Ook de zin ervoor en erna zeggen
vaak iets over het woord.

Zoek het woord op in een woordenboek of in een zoekmachine op internet.

Ken je het woord in
een andere vorm wel?

Vraag het aan iemand.

Wie weet kent diegene het woord!

Kijk of er een bekend woord
zit in het onbekende woord.

Heb je het woord eerder gezien?
Waar ging de tekst toen over?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Eerst even scannen!

Klik op de tekst om hem te vergroten en scan hem even kort door. Wil je weten hoe je dat doet? Klik dan op de button ‘scannend lezen’.

In de volgende dia's gaan we de alinea's een voor een langs.

bron

Bron: Ouders van Nature (27/01/2018 door Chantal)

Tekst bewerkt voor onderwijsdoeleinden.

scannend lezen

Scannen, hoe doe je dat?

• Je leest eerst de titel, de inleiding en de kopjes van de alinea’s
• Je kijkt naar de afbeeldingen in de tekst
• Je bekijkt de 10 woorden die in de kantlijn zijn uitgelegd
• Zijn er nog andere opvallende dingen in de tekst?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat ga je in deze tekst lezen over 'het weer voorspellen', denk je?

het nieuws

de tekst

terugblikken

de inleiding

Hoe kun je zelf het weer voorspellen?

Als je wilt weten wat voor weer het wordt, kijk je op je smartphone of computer, of je luistert naar het weerbericht. Dat is gemakkelijk, maar het is veel leuker om zelf het weer te voorspellen. Het weer voorspellen kun je doen zoals mensen het vroeger deden: door goed te kijken naar hoe planten en dieren reageren op veranderingen in luchtdruk, luchtvochtigheid, windrichting en temperatuur. Zij nemen dergelijke veranderingen waar zonder de meetinstrumenten die mensen daarvoor nodig hebben.

Klik hier voor de betekenis van deze woorden.

Klik hier en luister mee!

reageren

Betekenis: iets doen of zeggen als antwoord op iets anders

dergelijke

Betekenis: zulke

het nieuws

de tekst

terugblikken

Hoe voorspelden mensen vroeger het weer?

het nieuws

de tekst

terugblikken

1. ze keken in een glazen bol
2. ze keken goed naar de reacties van planten en dieren op bijvoorbeeld de luchtdruk
3. ze keken naar de lucht
4. ze keken naar de stand van de maan

Welke meetinstrumenten gebruiken mensen nu om luchtdruk, luchtvochtigheid, 

windrichting en temperatuur te meten? Weet je het niet? Zoek het op.

Klik hier en luister mee!

het nieuws

de tekst

terugblikken

Voor het meten van de luchtdruk wordt een barometer gebruikt. Voor het meten van luchtvochtigheid gebruikt men een hygrometer of een psychrometer. Voor het meten van de windrichting wordt een windmeter gebruikt, bijvoorbeeld een windzak. En voor het meten van de temperatuur gebruikt men verschillende soorten thermometers.

Al deze instrumenten worden ook wel meteorologische meetinstrumenten genoemd.

de eerste alinea

Dieren voorspellen

Dieren reageren op veranderingen in vochtigheid, temperatuur, luchtdruk en wind. Deze veranderingen voorspellen een weersverandering. Zodra het weer anders wordt, nemen dieren maatregelen om te overleven of om aan voedsel te komen. Door goed naar de dieren te kijken, kunnen wij zien wat voor weer het wordt.
Als zwaluwen (zie figuur 1) hoog vliegen is het mooi en droog weer. Als ze laag vliegen, dan komt er vandaag nog regen.
De oorzaak is de stijgende warme lucht bij mooi weer, die insecten mee omhoog neemt. De zwaluwen gaan de insecten achterna. Wanneer koeien, kippen en schapen buiten staan en niet meteen schuilen bij een bui, dan blijft het lang regenen. Als ze meteen een schuilplaats zoeken, dan duurt het buitje meestal niet zo lang.
En vissen komen bij mooi weer naar boven, omdat de zuurstof in het opwarmende water dan afneemt. 

Let ook op deze dieren:

• Dansende muggen voorspellen hitte.
• Eenden die zich enorm invetten, voorspellen regen.
  
• Vogels en andere dieren die stil worden, voorspellen op zeer korte termijn regen.
• Luid kwakende kikkers voorspellen mooi weer. 

stijgen

Betekenis: omhooggaan

de oorzaak

Betekenis: de rede waarom iets gebeurd

de maatregel

Betekenis: de actie om iets te veranderen of te organiseren

afnemen

Betekenis: minder worden

het nieuws

de tekst

terugblikken

figuur 1

Waarom nemen dieren maatregelen als het weer verandert?

Leg uit in je eigen woorden.

Tip!

Maak je deze opdracht zelfstandig en weet je het even niet meer precies? Dan kun je altijd een paar dia's terug om de tekst  nog een keer te bekijken.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Dieren nemen maatregelen als het weer verandert om te overleven of om aan voedsel te komen.

de tweede alinea

Wolken met een boodschap

Wolken vertellen je ook iets over het weer. Regenwolken zijn gemakkelijk te herkennen. Maar er zijn meer soorten wolken, zoals vederwolken die als lange witte veren hoog in de lucht staan. Als je deze wolken ziet, slaat het weer binnen 24 uur om. Als ze uit het westen komen, betekent dit meestal regen. Stapelwolken of schapenwolken zien eruit als plukjes watten. Ze staan hoog in de lucht en voorspellen goed weer. Als de stapelwolken ’s zomers donkere koppen krijgen, komt er onweer. 

omslaan

Betekenis: plotseling slecht worden

het nieuws

de tekst

terugblikken

In de tekst staat: regenwolken zijn makkelijk te herkennen. 

Hoe ziet volgens jou een regenwolk eruit?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Lees de tweede alinea nog eens goed. 

Wat kunnen wolken je vertellen over het weer?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wolken kunnen je vertellen of het gaat regenen, of het weer plotseling zal gaan veranderen en of het mooi weer wordt.

de derde alinea

De windrichting

Komt de wind uit het westen of zuidwesten dan heb je kans op regen. Dat komt doordat de wind dan van zee komt en veel waterdamp heeft meegenomen. Noorden- en oostenwind geven in de zomer mooi weer, maar in de winter juist kou of sneeuw. De lucht komt dan namelijk vanuit de Noordpool of uit het koude Siberië. Bij zuiden- of zuidoostenwind volgen warme dagen. Dit komt doordat de wind vanuit het warme Middellandse Zeegebied warme lucht aanvoert over land.  

aanvoeren

Betekenis: ergens naar toe brengen

het nieuws

de tekst

terugblikken

Waarom is het zo handig om te weten uit welke windrichting

de wind waait, denk je? Leg je antwoord uit.

het nieuws

de tekst

terugblikken

de laatste alinea

De ochtendzon

Een oude weerspreuk zegt ‘Morgenrood, water in de sloot’. Als het rood bij de opkomende zon (figuur 2) donker is voorspelt dat regen. Zijn er daarnaast ook gele randen te zien, dan is er zelfs kans op storm. En zo zijn er meer manieren waardoor je zelf het weer kunt voorspellen met planten, dieren, de zon en zelfs de maan. Als je je er een beetje in verdiept, heb je geen weerbericht meer nodig! 

de spreuk

Betekenis: de zin met een wijsheid over het leven

zich verdiepen in

Betekenis: iets uitgebreid bestuderen

het nieuws

de tekst

terugblikken

figuur 2

Denk jij dat je het weer zou kunnen voorspellen

zonder je mobieltje of je computer?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Licht je antwoord toe.

de ziektekiem

Betekenis: het virus of de bacterie waar je ziek van wordt

het nieuws

de tekst

terugblikken

Na het scannen van de tekst heb je voorspeld wat je zou gaan lezen.

Klopte die voorspelling? Leg je antwoord uit.

het nieuws

de tekst

terugblikken

In de tekst worden vier manieren genoemd om zelf het weer te kunnen voorspellen. Kijk maar naar de kopjes van de alinea's. Vat de tekst samen door een lijstje te maken van deze vier manieren, mét een korte uitleg erbij. Gebruik steekwoorden.

het nieuws

de tekst

terugblikken

terugblikken

het nieuws

de tekst

terugblikken

Hier staan de doelen van dit deel van de les.

Welke heb je al behaald? Een welke (nog) niet? Sleep ze naar het juiste vak.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Ja, dit doel heb ik behaald

Nee, aan dit doel moet ik nog werken

Ik weet meer over het nieuws.

Ik kan uitleggen waarom je naar dieren en planten kunt kijken als je het weer wilt voorspellen.

Ik kon de tekst samenvatten door een lijstje te maken van de vier manieren van voorspellen van het weer.

Ik kan de tien nieuwe woorden in de tekst plaatsen.

Ik kan vertellen over het effect van het weer op dieren.

Je bent nu klaar met

 deel 2 van deze les.

Veel plezier met deel 3!

het nieuws

de tekst

terugblikken