Les 3: De mens in beweging

• Woordenschat
• Wereldoriëntatie
• +1
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

    De mens in beweging

NB:

Dit lesmateriaal is tot stand gekomen in de periode 2021 - 2024 in het project UGO (Utrecht Gelijke Onderwijskansen) op basis van het curriculum van de voormalig Brede School Academie (BSA) Utrecht en in samenwerking met de gemeente Utrecht en de Utrechtse schoolbesturen PCOU Willibrord, SPO Utrecht en KSU. Het project UGO eindigt op 1 oktober 2024.

    Waar denk jij aan bij de titel

    'De mens in beweging'?

Hoe werkt het?

Tekst

Onderzoek

Woordenschat

Leestafel

Boekenclub

Dit leer je nu

Dit weet je al

Doen

Terugkijken

Leerdoel bekijken

Wat gaan we doen?

• De leestafel
• De introductie op het onderwerp
• De tekst
• Het onderzoek
• Presenteren onderzoek
• Woordenschat
• De boekenclub
• Terugblik/afsluiting

• Je kunt een geschikt nieuwsartikel vinden en dit in de groep bespreken.
  
• Je kunt vertellen wie Charles Darwin was en wat zijn grote theorie is.​
• Je weet meer over het zeenomadenvolk de Bajau.
• Je leert tien nieuwe woorden en kunt ze toepassen.
  
• Je komt meer te weten over het menselijk lichaam dat zich nog altijd aanpast.  ​
• Je maakt goede aantekeningen en kunt je onderzoek presenteren.
  
• Je hebt een leuk boek gevonden waarvan je thuis de eerste vijftien bladzijden leest.
• Je kunt beargumenteren ​waarom jij denkt dat mens nog verder verandert in de toekomst.​
• Je kunt vertellen wat je deze les geleerd hebt, wat je nog meer wil weten en/of wat je thuis gaat vertellen.
  

.

.

Wat ga je deze les leren?

Leerdoel?

Leerdoel: Je kunt een geschikt artikel vinden.

De leestafel

Zoek een interessant artikel om het over te hebben

of waar we een debat over kunnen voeren.

Wat is een geschikt artikel?

Je kunt er je mening

over geven.

Voor iedereen interessant.

Niet te kort, 

maar ook niet te lang.

Je kunt er veel 

vragen over stellen.

Er komen door het

artikel nieuwe vragen en ideeën bij je op.

Je kunt er verder over doordenken en praten.

Je kunt er zelf oplossingen bij bedenken.

Upload hier een foto

van jouw artikel.

Hoe vertel ik waar mijn artikel over gaat?

Welke zaken zijn nog meer van belang om te vertellen?

Om wie (of wat) gaat het?

Wat is er aan de hand?

Hoe is het in zijn werk gegaan?

Wat zou je hier nog meer over willen weten?

Waarom was dat?

Wanneer was dat?

Waar was dat?

Een gesprek voeren bij de leestafel.

Discussievragen

• Ben jij het daarmee eens?
• Ik vind dat toch vreemd, want…
• Nou dat weet ik nog niet zo zeker, want…
• Wie heeft er nog een ander argument?
• Is dat wel waar? Weet je dat zeker?
• Wat zegt die… in het artikel erover? Wat vind je daarvan?

Verdiepingsvragen

• Hoe kan het nou dat…?
• Wat ik niet snap is…?
• Wat zou er gebeuren als…?
• Zou iedereen…?
• Hou zou dat in de toekomst gaan / in het verleden gegaan zijn?
• Hoe zit dat eigenlijk in andere landen?

Leerdoel?

Leerdoel: Je kunt vertellen wie Charles Darwin was en wat zijn grote theorie is.

De introductie op de tekst

Ik ben Charles Darwin. Bekijk hieronder een filmpje over mij.

Hoe zou jij mij omschrijven?

Waarom was mijn

theorie controversieel?

controversieel

controversieel (bijvoeglijk naamwoord): waarover grote meningsverschillen zijn, tegenspraak oproepend

De tekst: eerst even scannen! 

scannend lezen

Scannen, hoe doe je dat?

• Je leest eerst de titel, de inleiding en de kopjes van de alinea’s
• Je kijkt naar de afbeeldingen in de tekst
• Je bekijkt de 10 woorden die in de kantlijn zijn uitgelegd
• Zijn er nog andere opvallende dingen in de tekst?

bron

Bron: BNN Vara/Pauw (20/4/2018)

Bewerkt voor onderwijsdoeleinden.

Leerdoel?

Leerdoel: je kunt…

• voorspellen waar de tekst over gaat.
• de hoofdzaken uit de tekst halen.

Lees de hele zin. Ook de zin ervoor en erna zeggen vaak iets over het woord.

Zoek het woord op in een woordenboek of in een zoekmachine op internet.

Ken je het woord in
een andere vorm wel?

Vraag het aan iemand.

Wie weet kent diegene het woord!

Kijk of er een bekend woord
zit in het onbekende woord.

Heb je het woord eerder gezien?
Waar ging de tekst toen over?

Wat kun je doen als je een woord niet begrijpt?

Als je tekst hebt gescand, waar denk je dat hij over zal gaan?

Maak de volgende opdrachten bij de tekst:

Lees de hele tekst door en geeft antwoord op de vijf w's en de h:

• Wie zijn de Bajau?
  
• Waar leven de Bajau?
  
• Wat maakt dit volk bijzonder?
  
• Waarom is dit belangrijk voor de Bajau?
• Hoe is die bijzonderheid ontstaan?
  
• Wanneer heeft het onderzoek plaatsgevonden?

De titel en de inleiding

Mensenlichaam evolueert nog altijd

'Een volk van onderwatervissers heeft een flink vergrote milt' kopte de Volkskrant. Niet onbelangrijk voor deze Aziatische duikers, omdat ze hierdoor veel langer onder water kunnen blijven dan jij en ik, doordat hun milt extra zuurstof aan het bloed geeft. Een bijzonderheid, want wetenschappers ontdekten dat de genen van het onderwatervolk zich aan hun leefomstandigheden hebben aangepast.

de milt

de milt – het orgaan dat betrokken is bij het afweersysteem

 Alinea 1

De vissers, genaamd Bajau - oftewel 'zeenomaden' (zie figuur 1)- zijn in feite op weg een soort zeewezens te worden, schrijft de krant. Volgens de

onderzoekers zijn de Bajau het bewijs dat Darwins proces van geleidelijke

verandering door natuurlijke selectie nog volop inwerkt op de mens. De

onderzoeksgroep onder leiding van de Deens-Amerikaanse bioloog

Rasmus Nielsen publiceerde hun bevindingen in het vakblad Cell.

de nomaden

de nomaden – de mensen of bevolkingsgroepen die geen vaste woon- of verblijfplaats hebben en rondtrekken

in feite

in feite - eigenlijk

geleidelijk

geleidelijk - wat langzaam maar zeker gebeurt

inwerken

inwerken - invloed hebben op

de bevinding

de bevinding - de uitkomst van een onderzoek

figuur 1

 Alinea 2

Werken onder water

De Bajau reizen al meer dan 1000 jaar op bootjes over de zeeën van Zuid-Oost Azië. Daar hebben ze een bestaan opgebouwd als jager/verzamelaar dat volledig afhankelijk is van de zee. Hun overleven is afhankelijk van het voedsel

dat ze verzamelen door te duiken. Daarom staan ze bekend om hun buitengewone vaardigheid om te duiken tot dieptes van meer dan 70 meter, met niets meer dan een speer een houten duikbril. De zeenomaden brengen maar liefst 60 procent van hun dagelijkse werktijd door onder water.

maar liefst

maar liefst – wel (als je iets veel vindt)

 Alinea 3

Vergrote milt

De wetenschappers onderzochten via een speekseldonatie het DNA van 59 Bajau en analyseerden ook hun milten ultrasonisch. Ook 34 leden van de Saluan, een volk van echte ‘landrotten’, maar nauw verwante buren van de Bajau, werden als controlegroep onderzocht. Uit de miltscans blijkt dat die van de Bajau maar liefst anderhalf tot twee keer groter zijn dan die van de Saluan.

nauw verwant

nauw verwant - dezelfde voorouders hebben

 Alinea 4

Veranderd gen

Behalve de vergrote milt ontdekte de onderzoekers ook nog een verandering in een gen bij de zeenomaden. "De milt speelt een hoofdrol bij de duikreflex, een lichaamsreactie als we ons gezicht in het water dompelen en de adem

inhouden", schrijft de krant. "Terwijl de hartslag daalt en adertjes in de lichaamsuiteinden samentrekken, trekt ook de milt samen, om als een spons die wordt uitgeknepen meer zuurstofrijke bloedcellen in de bloedbaan te brengen. Hoe groter de milt, des te meer zuurstof. Ook hebben de Bajau veranderingen in een gen dat onderzoekers in verband brengen met de samentrekkende adertjes." brengen met de samentrekkende adertjes."

de reflex

de reflex – de snelle beweging die je maakt zonder erover na te denken

in verband brengen met

in verband brengen met – verbinden met

Wie zijn de Bajau?

Waar leven de Bajau?

Wat maakt dit volk bijzonder?

Hoe is die bijzonderheid ontstaan?

Waarom is die bijzonderheid belangrijk voor de Bajau?

Wanneer heeft het onderzoek plaatsgevonden?

• Deze week hebben we vier onderzoeksteksten.
   In groepjes van vier ga je aan de slag.
  
• Ieder lid leest één van de teksten.
   Als je klaar bent, schrijf je je bevindingen op en
   die deel je met de andere groepsleden.
  
• Noteer op een flap jullie belangrijkste conclusies
   met betrekking tot het evoluerende lichaam.

Het onderzoek

Leerdoel?

Leerdoel: Je komt meer te weten over de veranderende mens.

Welke onderzoeksonderwerp lijkt jou interessant?

Parelduiksters in Japan

Aquamensen

Mens van de toekomst

Evolutie: klaar of nog niet?

Tekst 4: Evolutie: klaar of nog niet?

Over de vraag of de evolutie inmiddels 'klaar' is, of dat die nog altijd door blijft gaan.

Kies per persoon één van deze vier onderzoeksteksten.

Klik op de link om naar het artikel te gaan.

Tekst 1: Japanse parelduiksters

Over Japanse parelduikers, ook wel de ama genoemd, die de kost verdienen door naar abalone te duiken, een slijmerige zeeslak die parels maakt. Deze Japanse traditie is zo’n tweeduizend jaar oud.

Tekst 2: Aquamensen

Over een volk van onderwatervissers met een flink vergrote milt die hen helpt bij het duiken.

Tekst 3: Mens van de toekomst

Over de vraag hoe de mens van de toekomst eruit zal zien. Heeft die zwemvliezen en kattenogen?

NB: de link die hier voor tekst 2 is gebruikt, is niet de link naar het artikel uit de Volkskrant uit de papieren versie van de tekst. De digitale versie van het VK-artikel is alleen voor abonnees toegankelijk.

Woordenschat

Leerdoel?

Leerdoel: Je kent de betekenis van de nieuwe woorden uit de tekst.

Draai aan de spinner en vertel de 

betekenis van het woord dat jij draait.

De boekenclub

Leerdoel?

Leerdoel: je kunt een boek kiezen op basis van de achterflap.

• Je krijgt een boek uit de kast voor je neus. Je krijgt één minuut de tijd om te ontdekken of het wat voor je is.
  
• Om er achter te komen of het boek je zal grijpen neem je het mee naar huis en lees je de eerste vijftien bladzijden.
  
• De volgende keer vertel je wat je ervan vindt.

Afsluiting en terugblik

Vertel waarom jij denkt dat de mens 

nog verder verandert in de toekomst.

Noem drie dingen die je 

deze les geleerd hebt.

Noem twee dingen 

waar je nog wat 

meer over wil weten.

Wat ga je thuis vertellen over deze les?