Voorbereiding op bezoek aan het Groninger Museum - Het gebouw

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Voorbereiding op bezoek 

Doel:

De leerling maakt kennis met het Groninger Museum en haar collectie.

De leerling leert zich te verplaatsen in de makers van het Groninger Museum. 

De leerling leert om gevoelens en ervaringen uit te drukken met beeldende middelen.

Uitleg voor de leraar/docent 

De leerling maakt kennis met het Groninger Museum en haar collectie.

De leerling leert zich te verplaatsen in de makers van het Groninger Museum. 

De leerling leert om gevoelens en ervaringen uit te drukken met beeldende middelen.

De leerlingen leert in deze les over het gebouw van het Groninger Museum. Ontworpen door Alessandro Mendini, gebouwd in 1994. 

De leerling leert een aantal highlights van de collectie kennen. 

De leerling leert hoe hij/zij/hen zelf naar kunst kijkt en om diens eigen ervaringen uit te drukken met beeldende middelen. 

Dit doen we door steeds in- en uit te zoomen op het maakproces van de makers die we tegenkomen in het Groninger Museum. 

Tijdsduur

Nader te bepalen

Werkwijze

Om de les voor de leerlingen zo interactief mogelijk te maken wordt er een video afgespeeld als het ware een online rondleiding, deze wordt steeds onderbroken door jou op de aangegeven tijd. Geef uitleg, laat de leerlingen zelfstandig aan de slag gaan en bespreek de opdracht voor je verder gaat met de rondleiding.  

Maak zelf een inschatting wat je wilt aanbieden aan de leerlingen. 

Je kunt bijvoorbeeld met groep 7/8 of klas 1/2 VMBO de opdrachten doen en de uitleg lezen die voor alle leerlingen is.

Met klas 1/2 van HAVO/vwo kun je de extra uitleg geven die in de handleiding staat dit geeft context aan de opdracht. Neem van te voren de informatie goed door en schat in wat relevant is voor jouw leerlingen. 

Uitleg voor de leraar/docent

Kijk tot 3:57 en spoel dan terug naar 0:07. 

Uitleg voor de leerling

Neem de buitenkant van het museum goed in je op. Hier gaan de komende opdrachten over. 

Noem 2 overeenkomsten en 2 verschillen
tussen dit 18e eeuws-schilderij van de borg van Ewsum
en het Groninger Museum

Uitleg voor de leraar/docent

Als eerste onderzoeken we het gebouw in het algemeen. Dit doen we door deze vergelijkingsopdracht. We zoomen als het ware uit van het gebouw en vergelijken het met een ander gebouw. Deze opdracht zorgt er voor dat de leerling gericht gaat kijken naar het gebouw. 

Zet eventueel een still van de video (de eerste naast deze borg van Ewsum. 

Open vragen die je extra kunt stellen:

Uit hoeveel delen bestaat het museum? 

Wat valt je op als je dit gebouw ziet? 

Uitleg voor de leerling 

Een overeenkomst die je kunt zien is de brug. Bij de borg loopt de brug naar de borg. Bij het museum loopt de brug van het station naar het museum naar de binnenstad. 

Het Groninger Museum is ontworpen door de Italiaanse Alessandro Mendini en gebouwd in 1994. 

Uitleg voor de leerling (havo/vwo)

Het gebouw is gebouwd in postmodernistische stijl, dat is een kunststroming van 1950 – 1990. In het postmodernisme komen verschillende bouwstijlen samen. Alle stijlen waarin kunst is gemaakt was voor Mendini even belangrijk en konden met elkaar vermengd worden waardoor een nieuw geheel ontstond. Dat is een kenmerk van het postmodernisme. Mendini beschouwde het aanbrengen van versieringen als iets dat diepgeworteld is in de mens. Bij het museumgebouw zijn de vrolijk gekleurde tegels op de buitenkant een voorbeeld van deze versier-drang. 

Uitleg voor de leerling

Mendini vroeg verschillende gastarchitecten om een paviljoen te ontwerpen. Het museum bestaat uit 3 delen, deze zijn weer opgedeeld in paviljoens. 

Er is een overeenkomst tussen de borg en het Lucchi-paviljoen (de naam van een paviljoen slaat steeds op de achternaam van de gastarchitect). De muren van het Lucchi-paviljoen lijken op een oude stadsmuur of op die van borgen. In het paviljoen vind je kunst die te maken heeft met de historie van Groningen. 

Nog een overeenkomst die je kan zien: 

De borg van Ewsum heeft een duidelijke toren. Het museum heeft een gouden toren. De gouden toren is bedoeld als depot voor de kunst. In de meeste musea bevindt het depot zich in de kelder van het museum. Mendini maakte er juist een toren voor.  

Inmiddels is dit te klein en bevind het depot zich op een geheime locatie in de stad. 

Uitleg voor de leraar/docent

Kijk tot 4:34. 

Tom Bonner

Coop Himmelb(l)au

Margherita Spiluttini 

Wat zijn de eerste 5 woorden
die in je opkomen bij dit paviljoen?

Uitleg voor de leraar/docent

We zoomen in naar één van de paviljoens. 

Hier leren de leerlingen zich te verplaatsen in de specifieke keuzes van de architect tijdens het maakproces.

Open vragen die je kunt stellen:

Waar zou de architect, Coop Himmelblau, zijn inspiratie vandaan kunnen hebben?

Wat zou het doel zijn van de architect? 

Wat moet je ervaren/ervaar je als je hier binnen staat?

Vind je het een mooie bouwstijl?

Bespreek met de leerlingen eventueel de begrippen 'paviljoen', 'architect', 'inspiratie' en 'vormgeving'. 

Uitleg voor de leerling 

Makers maken bewuste keuzes waarom ze iets makers zoals ze het maken.

Uitleg voor de leerling (havo/vwo)

Vragen die je kunt stellen:

Welk woord zit er in ‘Deconstructivisme’?

Bouwstijl = Deconstructivisme. Daarin zit het woord constructie en daar gaat het om.  In het Deconstructivisme is de constructie niet meer belangrijk. De constructie hoeft er niet meer "logisch" te zijn. Techniek van tegenwoordig maakt het mogelijk een constructief correct gebouw neer te zetten zonder dat dat er zo uitziet.   

Vind je het deconstructivisme een mooie bouwstijl? 

Deconstructivisme

1.  Maak een tekening met je ogen dicht op minimaal twee kleuren papier.
2. Knip over willekeurige lijnen vormen uit. 
3. Bevestig de vormen in een voor jou mooie compositie in de vorm van een gebouw op het zwarte papier.
4. Teken nu met wit krijt/potlood de omgeving van jouw gebouw. 

Uitleg voor de leraar/docent

Licht de term 'compositie' toe. 

Uitleg voor de leerling

De meeste moderne gebouwen zijn functioneel ontworpen: rechte vloeren, tussenmuren waar nodig en ramen om naar buiten te kijken. Hier is alles schots en scheef, materialen zijn beton, staal en glas. Er kan dus zomaar een raam in de vloer zitten.

Deze stijl noemen we het deconstructivisme. 

Coop Himmelblau zou een schets gemaakt hebben met zijn ogen dicht om tot deze 'niet'-constructie te komen. 

Wat er in het paviljoen aan kunstobjecten te zien is, is al even verrassend als de architectuur zelf; van mode tot muziek tot kinderkunst tot landschap! 

Wist je dat dit gedeelte van Coop Himmelblau is gebouwd op een scheepswerf en vanaf daar hier heen is versleept? De trap en brug doen denken aan een ophaalplank van een schip. Oorspronkelijk bestond het idee dat je over het dak van Coop zou kunnen lopen, dit kun je zien aan alle trappen die over het gebouw heen lopen. 

Materialen voor de opdracht

Gekleurd papier A4

Zwart papier, 200 grams, A4

Scharen 

Pastelkrijt of wasco 

Lijmstiften

Witte potloden/krijt 

Uitleg voor de leraar/docent

Hier uploaden de leerlingen hun werk. 

Bespreek de gemaakte gebouwen. 

Hoe verliep het proces? 

Wat voor soort gebouw is het geworden en waar zie je dat aan? 

Onder het Coop Himmelblau paviljoen vind je het Mendini-paviljoen, hier kun je allerlei soorten kunstwerken tegen komen

Bij welk werk past de geur het beste?

Uitleg voor de leerling 

Hier zie je 4 werken die je zou kunnen aantreffen in het Mendini-paviljoen 

Bij een rondleiding in het museum doen we allerlei verschillende opdrachtjes op zaal. Zo ga je anders kijken en leer andere dingen over een kunstwerk waar je normaal aan voorbij zou gaan. 

Een van die opdrachtjes is dat we een geurtje meenemen op zaal. 

Nu in de klas doen jullie dezelfde opdracht. 

Kies als klas samen 1 geur uit. 

Dit kan bijvoorbeeld zijn: een fles deo, een plantje of een kop thee. 

Uitleg voor de leerkracht/docent

Laat de geur rond gaan in de klas. 

De leerling kiest vervolgens kunstwerk A, B, C of D op basis van waar de geur het beste bij past volgens de leerling. 

Op welk kunstwerk is het meeste gestemd? 

Laat leerlingen beargumenteren aan de hand van deze vraag:

Wat zie je waardoor je dat zegt?

Respectievelijk:

George Martens, Kattendiep in de regen

Willem Kolvoort, Start Me Up Groningen!

Keith Haring, 1984

Hendrik de Vries, Ruines in de Sierra 

Uitleg voor de leraar/docent

Kijk tot 9:21.

Mozaïek trap, Mendini, 1994

Uitleg voor de leerling 

We zijn nu de gouden toren binnengegaan. Dit was het depot weet je nog? 

We zijn naar beneden gegaan het museum in via de mozaïek trap. 

Mendini draaide de traditionele museumarchitectuur om. In de meeste musea ga je de trap op om kunst te bekijken. Zie het als kunst dat op een voetstuk staat, op een podium. Het wordt dus als belangrijk en deftig gezien en misschien kunnen alleen deftige mensen het begrijpen. De opslag, het depot is dan beneden. Nu is de kunst dus in de kelder, het is toegankelijk voor iedereen om van te genieten en de kunst mag over van alles gaan. 

Uitleg voor de leerling (havo/vwo)

We zijn nu de gouden toren binnengegaan.  Dit was het depot weet je nog?

We zijn naar beneden gegaan het museum in via de mozaïek trap. 

Mendini draaide de traditionele museumarchitectuur om. In de meeste musea ga je de trap op om de ‘hoge’ kunst te bekijken en is het depot beneden. Mendini wilde dat men de trap af ging om de kunst te bekijken.  

Mendini wilde geen onderscheid maken in hoge- en lage kunst. 

Uitleg voor de docent/leraar (havo/vwo)

Vraag aan de leerlingen waar zij aan denken bij hoge of lage kunst. Kan de leerling voorbeelden bedenken? 

Onder hoge kunst verstaat men over het algemeen de kunst die men in daarvoor bestemde instituten vindt. Zoals musea, concertzalen en theaters.

Onder lage kunst verstaat men over het algemeen de populaire cultuur. Dit zijn zaken zoals popmuziek, televisie en internet. Allemaal zaken die zich richten of voortkomen uit de cultuur van de massa en te maken hebben met de vrijetijdsindustrie.

Maar is deze indeling terecht? Bestaat er nog wel hoge en lage kunst?

Samenstelling: John Veldkamp

Fotografie: Arjan Verschoor

Sprookjesachtig, mysterieus en dromerig

Chaotisch, schots en scheef

Speels, bol & rond

Uitleg voor de leerling

Sleep de juiste omschrijving bij het interieur van het juiste paviljoen. 

We gaan nu rondkijken bij nummertje 2.

Neem goed in je op wat voor soort objecten je ziet en hoe deze tentoon zijn gesteld. 

Uitleg voor de leraar/docent

Vragen om aan de leerlingen te stellen:

Ben je het eens met deze omschrijvingen?

Welke woorden zou je er zelf aan geven? 

Uitleg voor de leraar/docent

Kijk tot 12:55.

1. Bekijk de afbeelding 
   
2. Kies een random kleur uit de regenboog
   
3. Zoek in de klas min. 6 voorwerpen die deze kleur hebben
   
4. Rangschik de objecten volgens de 3 tips
   
5. Houd de camera bij de eerste foto recht voor je stilleven.                                                                                                                                                             Maak de 2e foto juist vanuit een wat lager of een wat                                                                                                                                                               hoger camerastandpunt

Tips

• Zorg voor een rustige achtergrond
• Zorg voor voldoende licht 
• Grote objecten in het midden en achteraan, kleine objecten aan de zijkant en vooraan  

Uitleg voor de leerling 

In welk gedeelte van het museum bevindt zich deze binnenkant denk je?

Uitleg voor de leraar/docent

Spoel eventueel terug in de video om de buitenkant nog eens te bekijken (de eerste 35 seconden).

In het Starck Paviljoen. Deze is rond. 

Net zoals een pottenbakkersschijf. 

Er hangen vormen die op vazen lijken gemaakt aan de buitenkant van het Paviljoen. Je vindt hierbinnen vaak objecten van keramiek (deze worden over het algemeen gemaakt op een pottenbakkersschijf). 

Bij deze opdracht zoomen we nog verder in. We gingen al van het uiterlijk van het gebouw, naar hoe heeft de architect een paviljoen bedacht, naar het interieur daarbinnen. Ook hebben we al wat werken gezien die je tegen zou kunnen komen in het Groninger Museum. Nu gaan we kijken naar hoe de objecten daarin staan tentoongesteld. 

Uitleg voor de leraar/docent

Hier uploaden de leerlingen de foto's van hun stillevens. 

Bespreek de stillevens na.

Uitleg voor de leraar/docent

Kijk tot 13:37.

Geef deze 3 schilderijen 1 passende titel

Uitleg voor de leerling

We zijn nu het in Lucchi-paviljoen. Het gebouw met de 'stadsmuren'. 

Het Groninger Museum heeft ongeveer 80.000 kunstwerken in de collectie.

Waarvan natuurlijk ook een deel schilderijen. 

Meestal krijgen kunstwerken een titel van de kunstenaar, soms krijgen ze later hun titel van het volk. 

Soms lijken die titels erg op elkaar of zijn zelfs hetzelfde! 

Als deze schilderijen alle 3 dezelfde titel hadden, hoe zouden ze dan heten?

Sier Dallinga, Huiswaarts, 1988 - Jozef Israëls, 1870 Avondstemming in het bos huiswaarts - Jan Th. Toorop, Huiswaartskeren, 1887      

Uitleg voor de leerling

De schilderijen hebben alle 3 dus te maken met huiswaarts keren. 

Verplaats je in 1 van de figuren op 1 van de schilderijen. Hoe voelt diegene zich? Hoe komt dat? Wat zie je op het schilderij waardoor je dat zegt? 

Uitleg voor de leraar/docent

Geef de leerlingen nummertje 1, 2 of 3. 

Dit schilderij krijgen zij toebedeeld. 

De leerlingen maken binnen hun eigen nummer 2-tallen. 

Geef de leerlingen de opdracht zich te verplaatsen in 1 van de figuren op het schilderij, ze kunnen sparren met hun duo. Bevraag de duo's vervolgens met: wat zie je waardoor je dat zegt? 

Bv. Ik ben de kip. Ik heb hoop, ik heb het lekker warm en ik ben uitgerust. 'Wat zie je waardoor je dat zegt?' Ik heb wind mee, het zonnetje begint te schijnen, ik sta trots rechtop. 

Bekijk de online 'rondleiding'. 

Pauzeer op de aangegeven tijd en laat de leerlingen de opdracht doen op de volgende slide. 

Kijk tot 15:14.

Portable City - Yin Xiuzhen 

Mevrouw Yin Xiuzhen wandelde door Groningen en bedacht daarna deze 3D-plattegrond. Op de plattegrond staan alleen gebouwen die zij zelf belangrijk vindt. De rest heeft ze gewoon weg gelaten! 

De stad is gemaakt van oude kleding van Groningers.

Dit materiaal is te herkennen aan ritsen, knopjes, kleding labels. 

1. Ga in gedachten naar jouw stad of dorp. 

   Welke 5 gebouwen vind jij zelf gek, belangrijk of leuk? 

2. Teken en beschrijf jouw gebouwen. 

    Upload een foto van jou tekening in het volgende scherm.  

Uitleg voor de leerling 

We hebben het gehad over het gebouw van het Groninger Museum, maar nog niet over Groningen. De stad waar het museum staat.

We liepen net al even langs de Zilverberg. 

Groningen was eeuwenlang een centrum voor zilverproductie voor de stad en haar wijde omgeving. De Groningers waren goed in zilversmeden. Zag je de Oale Grieze (Martinitoren) ook staan? 

Met welke plek ben jij verbonden?

Hoe zou jij deze als kunstenaar verbeelden?

Uitleg voor de leraar/docent

Kijk tot 16:51.

Uitleg voor de leerling

In de video zie je allerlei meubelstukken, gemaakt door de groep kunstenaars waar Alessandro Mendini in werkte. Volgens hen mag je inspiratie halen en kopiëren uit alles wat al eens eerder gemaakt is. Van beroemd schilderij tot aan een ronde kaas of een smiley zoals je die gebruikt op whatsapp. 

Zie jij de overeenkomsten met de buitenkant van het Groninger Museum?

Met een paar geometrische vormen en een paar kleuren kun je al 100 kanten uit!

Bezoek en tips

Uitleg voor de leraar/docent

Geef gelegenheid voor afrondende vragen. 

Vraag wat ze het leukte van de rondleiding vonden.

Vraag wat ze minder leuk vonden. 

Vertel wat je zelf het leukste vond. 

Zijn jullie van plan het Groninger Museum in het echt te bezoeken? Kun je daar al iets over vertellen aan de leerlingen? 

Uitleg voor de leerling

We kijken uit naar jullie bezoek! 

Neem jij 1 van de kunstwerken mee die je hebt gemaakt om aan ons te laten zien?

Tips

Loop voor of na jullie rondleiding in het museum de ontdekruimte eens in. Ook in de ontdekkingsruimte zijn er nieuwe dingen te zien, maken, creëren en om over te fantaseren.

Bekijk de online-collectie.

Vul een woord in, die bijvoorbeeld te maken heeft met jullie leerstof. 

Kijk wat AI voor je uitzoekt.

Klopt diens selectie? Wat zie je op de kunstwerken? Wat vraag jij je af?