Les 6

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

T5_3 Literaire analyse

Les 6

Programma

Proefwerktoelichting

Uitleg

Zelfstandig werken

Afronding

Lesdoelen:

- aan het einde van de les weet je dat taal op een bepaalde manier op de voorgrond kan komen;

- en ken je een aantal nieuwe stijlfiguren;

- en beeldspraak;

- zodat je betekenis leert toekennen aan teksten.

Leerdoelen:

Deze week leer je:

• Over fictie en literatuur;
• Over de lezer en tekst.

Proefwerktoelichting

Het lezen van verhalende teksten

- Waarover wordt verteld?

- Hoe wordt er verteld?

- Wie vertelt er?

- Wie neemt er eigenlijk waar in een tekst?

- Welke verhaalgenres we kennen.

Waarom lezen mensen verhalen, denk je?

3.2

In een verhalende tekst > verteller die het verhaal vertelt en de geschiedenis van de gebeurtenissen die weergegeven worden

Verteller - verhaal - geschiedenis

Verteller heeft een vertelfunctie en de personages hebben een handelingsfunctie 

Geschiedenis: waarover wordt verteld?

- Een verhalende tekst is een reeks samenhangende gebeurtenissen > geschiedenis (of: fabel)

- Lezers verwachten dat de gebeurtenissen chronologisch (qua tijd) en logisch (qua causale verbanden) met elkaar te verbinden zijn

Eerst stierf mijn cavia en toen mijn konijn (chronologisch);

Eerst stierf mijn cavia en toen mijn konijn van eenzaamheid (chronologisch én causaal).

Centraal in de kern van de geschiedenis staan de personages en hun handelingen: zij stellen een verhaalwerkelijkheid voor

Fictieve teksten zijn niet waar, maar ze komen soms dicht in de buurt > experimentele ruimte waar normen en waarden vaak naar voren komen en dat maakt vaak levensecht

In de geschiedenis van een verhaal ken je hoofdpersonen en bijpersonen > doel

Bijpersoon > helper of tegenstander

Hoofdpersoon, doel, helper/tegenstander omschrijft > kern van geschiedenis

3.2 en 3.3

In de geschiedenis van een verhaal ken je hoofdpersonen en bijpersonen > doel

Bijpersoon > helper of tegenstander

Hoofdpersoon, doel, helper/tegenstander omschrijft > kern van geschiedenis

3.3 Gebeurtenissen vinden ook in een bepaalde ruimte plaats en in een bepaalde tijd > setting

In het Rijksmuseum op 8 februari 2023

Verhaal: hoe wordt er verteld?

De reconstructie van de geschiedenis (de fabel) is dus een lezersactiviteit

De tekst zoals die aan jou gepresenteerd wordt, is het verhaal (of: sujet)

Tijd, volgorde, motieven en verhaallijnen zijn belangrijke structuuraspecten van een verhaal die uiteindelijk de geschiedenis weergeven

3.3

Bij het vertellen van dit verhaal zijn twee aspecten belangrijk: de verteltijd (de tijd die je nodig hebt om een verhaal te lezen) > 25.000 woorden en de vertelde tijd (de tijd die de gebeurtenissen in het verhaal in beslag nemen) > 10 minuten

Elk verhaal kent een vertelritme dat bepaald wordt door de verhouding tussen verteltijd en vertelde tijd: versnelling, vertraging en scène

- Versnelling: kort vertellen

- Vertraging: uitgebreid vertellen

- Scène: verteltijd en vertelde tijd zijn gelijk

De gebeurtenissen in het verhaal (sujet) kunnen afwijken van de geschiedenis (fabel), want er zijn meerdere verteltechnieken die ingezet kunnen worden:

- in medias res: midden in een verhaal beginnen, zonder de geschiedenis voor of na te betrekken

- flashback: de huidige verhaallijn wordt onderbroken door te verwijzen naar vroeger

- terugblik: korte verwijzing naar vroeger

- vooruitblik: korte verwijzing naar het heden

3.3

Motieven in een verhaal leiden uiteindelijk tot het thema van het verhaal

- Verhaalmotief: het terugkeren van situaties, opvattingen, gebeurtenissen of gevoelens > draagt bij aan de interpretatie van het verhaal

- Leidmotief: is een steeds terugkerend woord of voorwerp > is ook betekenisvol voor de interpretatie van het verhaal

Verhaallijn > reeks samenhangende gebeurtenissen die verbonden zijn met de personage(s)

Zelfstandig werken

Maak 2, 5, 7 en 11 van Module 3

Afronding

Huiswerk: maak 2 en 5 van Module 3

De lesdoelen waren:

- aan het einde van de les weet je dat taal op een bepaalde manier op de voorgrond kan komen;

- en ken je een aantal nieuwe stijlfiguren;

- en beeldspraak;

- zodat je betekenis leert toekennen aan teksten.

Lesdoelen behaald?

1. Ja
2. Nee