Wilhelmus

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Wat gaan we behandelen?

• Waarom is het Wilhelmus ons volkslied?

1. Wat doet het Wilhelmus met jou?
2. Wat is de betekenis (historische context)?
3. Zijn er alternatieven voor dit volkslied geweest? Zo ja, welke en waarom zijn die geen volkslied (meer)?
4. Is het Wilhelmus het beste lied tot nu toe?
5. Is het een lied van deze tijd?

Wat doet het Wilhelmus
met jou?

Wat is de betekenis van het Wilhelmus?

• Algemene informatie:
• Geuzenliedboek (Geuzen = opstandelingen, aanhangers van Willem van Oranje)
• Ontstaan tussen 1568 (na een mislukte veldtocht) en 1572 succesvolle overval op Den Briel
  
• Schrijver Marnix van St. Aldegonde???
  

Wat is de betekenis van het Wilhelmus?

• Melodie ontleend aan een Frans soldatenlied (Chartres)
  
• Op deze melodie ook een lied geschreven over Maurits
  
• Acrostichon: WILLEM VAN NASSOV
  
• Sinds 1932 officieel volkslied
  

Opdracht

Bekijk in groepjes strofe 1, 2, 3, 6, 8 en 15. In het filmpje werd gezegd dat dit lied propaganda was. Probeer dat met deze strofen aan te tonen.

Opdracht

Hint: In deze tijd speelden nog altijd de standen een rol. Daarbij hoort ook trouw aan de leenheer. Denk na over de volgende vragen:

• Wie is de “ik” in het lied, wie is de leenman en wie is de leenheer?
• Welk probleem heeft Willem?
  
• Hoe wordt dat probleem hier goed gepraat?
  

1) Wilhelmus van Nassouwe

Ben ick van Duytschen bloet,

Den Vaderlant getrouwe

Blyf ick tot in den doot:

Een Prince van Oraengien

Ben ick vrij onverveert,

Den Coninck van Hispaengien

Heb ick altijt gheeert.

Wilhelmus van Nassouwe

ben ik, van Duitsen bloed,

den vaderland getrouwe

blijf ik tot in den dood.

Een Prinse van Oranje

ben ik, vrij onverveerd,

den Koning van Hispanje

heb ik altijd geëerd.

2) In Godes vrees te leven

Heb ick altyt betracht,

Daerom ben ick verdreven

Om Landt om Luyd ghebracht:

Maer God sal mij regeren

Als een goet Instrument,

Dat ick zal wederkeeren

In mijnen Regiment.

In Godes vrees te leven

heb ik altijd betracht,

daarom ben ik verdreven,

om land, om luid gebracht.

Maar God zal mij regeren

als een goed instrument,

dat ik zal wederkeren

in mijnen regiment.

3) Lydt u myn Ondersaten

Die oprecht zyn van aert,

Godt sal u niet verlaten

Al zijt ghy nu beswaert:

Die vroom begheert te leven

Bidt Godt nacht ende dach,

Dat hy my cracht wil gheven

Dat ick u helpen mach.

Lijdt u, mijn onderzaten

die oprecht zijt van aard,

God zal u niet verlaten,

al zijt gij nu bezwaard.

Die vroom begeert te leven,

bidt God nacht ende dag,

dat Hij mij kracht zal geven,

dat ik u helpen mag.

6) Mijn Schilt ende betrouwen

Sijt ghy, o Godt mijn Heer,

Op u soo wil ick bouwen

Verlaet mij nimmermeer:

Dat ick doch vroom mach blijven

V dienaer taller stondt,

Die Tyranny verdrijven,

Die my mijn hert doorwondt.

Mijn schild ende betrouwen

zijt Gij, o God mijn Heer,

op U zo wil ik bouwen,

Verlaat mij nimmermeer.

Dat ik doch vroom mag blijven,

uw dienaar t'aller stond,

de tirannie verdrijven

die mij mijn hart doorwondt.

8) Als David moeste vluchten

Voor Saul den Tyran:

Soo heb ick moeten suchten

Met menich Edelman:

Maer Godt heeft hem verheven

Verlost uit alder noot,

Een Coninckrijk ghegheven

In Israel seer groot.

Als David moeste vluchten

voor Sauel den tiran,

zo heb ik moeten zuchten

als menig edelman.

Maar God heeft hem verheven,

verlost uit alder nood,

een koninkrijk gegeven

in Israël zeer groot.

15) Voor Godt wil ick belijden

End zijner grooter Macht,

Dat ick tot gheenen tijden

Den Coninck heb veracht:

Dan dat ick Godt den Heere

Der hoochster Maiesteyt,

Heb moeten obedieren,

In der gherechticheyt.

Voor God wil ik belijden

en zijner groten macht,

dat ik tot genen tijden

den Koning heb veracht,

dan dat ik God den Heere,

der hoogsten Majesteit,

heb moeten obediëren

in der gerechtigheid.

Wat zijn de alternatieven van het volkslied geweest?

Opdracht: Ontvangst van dit lied

Opdracht: Het lied werd niet positief ontvangen. Dit komt door een zin die aan zou kunnen zetten tot racisme. Dit heeft Tollens echter niet zo bedoeld. Wat zou hij wel bedoeld kunnen hebben? 

Hint: welke oorlog was er net geweest in 1815?

Doel: Bewustwording van de rol van het volkslied. Wat doet dat lied met je gevoel? Na deze les(sen) weten de leerlingen in hoeverre het lied propaganda was. Ze weten wat de alternatieven zijn en ze hebben nagedacht over het Wilhelmus als ons volkslied. Daarnaast hebben Wien Neêrlands Bloed vloeit bekeken en beoordeeld: is dit een beter volkslied? En tot slot is nog naar het koningslied gekeken.

Vooraf: schooltv ”De tirannie verdrijven”

• Leerlingen moeten weten dat het lied als propaganda werd gebruikt, dat het heeft geholpen in de strijd tegen de Spanjaarden (Alva). De historische context van het lied wordt in het filmpje gegeven.

• Opmerkingen voor het Wien Neêrlands bloed van Tollens

Volkslied van 1815-1932. Er werd een wedstrijd uitgeschreven voor een nieuw volkslied omdat Het Wilhelmus in de eins 18e eeuw gezongen werd door de Oranje-gezinden. Dit lied werd al meteen niet positief ontvangen. Mensen hadden problemen met het Wilhelmus vanwege: Van Duytschen Bloed en De Koning van Spanje, maar de zin: Wien Neêrlandsch bloed door d'aderen vloeit / Van vreemde smetten vrij lijkt op racisme. Dit moeten leerlingen zelf achterhalen. Het blijkt ook nog eens duidelijk uit de parodie van Ramsey Nasr.

• Vraag aan de leerlingen: wat heeft Tollens bedoeld met deze tekst?

We hadden net een Franse bezetting achter de rug. Tollens bedoelde dat wij Nederlanders niet heulen met de vijand/bezetter. Het filmpje van Ramsey Nasr laat de interpretatie van racisme zien.

• Het Koningslied: zie vragen in PPT. Discussie.

• Artikel Parool: voldoet dit lied als volkslied. Aan welke kenmerken moet een volkslied voldoen

Waar moet een
goed volkslied
aan voldoen?

Opdracht: discussie

Is het Wilhelmus het beste volkslied tot nu toe? Kijk ook in je tekstboekje naar een recenter alternatief. Kijk ook naar de eisen.

Is het nog een lied van deze tijd?

Moet het Wilhelmus blijven als volkslied?