Les 1: Klimaatverandering en de stad van morgen

• Watermanagement
• HBO
• Studiejaar 2

Klimaatverandering

Leerdoelen keuzecursus

1. Uitleggen welke effecten klimaatverandering heeft (begrijpen).
   
2. Uitleggen hoe klimaatmitigatie, klimaatadaptatie en transitiethema’s positief kunnen bijdragen aan negatieve effecten van klimaatverandering (begrijpen).
   
3. Een stelling onderbouwen met argumenten uit betrouwbare en/of wetenschappelijke bronnen (analyseren/evalueren).
   
4. Een betoog (tekst) schrijven dat correct is wat betreft spelling, grammatica, structuur en inhoudelijke samenhang (toepassen).
   

Leerdoelen toetsen: Betogende essay

1. Gebaseerd op een oplossingsgerichte stelling die betrekking heeft op hoe klimaatadaptatie in combinatie met klimaatmitigatie óf een transitiethema een negatief effect van klimaatverandering oplost in de stad van morgen. Een transitiethema kan een thema zijn dat in een les behandeld is of een thema uit de eigen opleiding, beroepsgroep of werkveld.
2. De oplossing heeft betrekking op minimaal één negatief effect van klimaatverandering. 
3. De stelling wordt onderbouwd met minimaal 2 voorargumenten en 1 tegenargument dat weerlegd wordt. 
4. Op basis van betrouwbare en/of wetenschappelijke informatiebronnen met bronvermelding volgens APA-richtlijnen.
5. Minimaal 2 en maximaal 3 A-4 pagina’s exclusief titelpagina en bronnenlijst. 

Programma keuzecursus (1)

Programma keuzecursus (2)

Programma les 1

Introductie:

• Leerdoelen
• Programma
• Toets: Betogende essay

Klimaat:

• Klimaatverandering,
  
• Klimaatmitigatie en
  
• Klimaatadaptatie
  

Huiswerk voor les 2: Doorlezen KNMI Klimaatsignaal '21 

Samen op ontdekkingstocht

Spreekt Rutger de waarheid?

Ja

Nee

Gedeeltelijk

Twijfel

Minder somber

Nog somberder

Welk inzicht over de waarheid heb jij opgedaan?

Klimaatverandering schreeuwt om oplossingen

(KNMI Klimaatsignaal'21)

Hogere dijken kunnen 3 meter zeespiegelstijging aan

Visie van het KNMI

Mogelijke oplossingen voor het land

Visie vanuit Water en Natuur: Een natuurlijkere toekomst voor Nederland in 2120 

Wageningen UR (2019)

Visie vanuit Techniek: Strategieën voor adaptatie aan hoge en versnelde zeespiegelstijging: Een verkenning

Deltares (2019)

Visie vanuit Ontwerp: Plan B: Nederland in 2200 

LOLA Landscape Architects (2019)

Welke visie spreekt jou het meest aan?

Ruimte maken voor meer water en natuur

Kust beschermen met 1 heel grote gesloten dijk

Heel grote dijken langs rivieren die in zee stromen + heel grote dijk langs de kust

Land veroveren op de zee met kunstmatige eilanden die verbonden worden door dammen

Helft van het land onder water en stadseilanden die met elkaar verbonden worden

Anders

Een (Rotterdamse) visie: 

‘Omarm de chaos’ (Jan Rotmans i.s.m. Kuiper Compagnons)

Speerpunten volgens Jan Rotmans: Blauwe Hart en Kantstad

(https://meesterralph.nl/)

Effecten in de stad

Soorten effecten van klimaatverandering 

Actualisatie voor de Nationale Adaptatiestrategie

RIVM (2016)

Indicatie van schades tot 2050 bij ongewijzigd beleid

Manifest Klimaatbestendige stad (2013)

Mogelijke oplossingen in de stad

Klimaatverandering - klimaatmitigatie - klimaatadaptatie

Provinciaal Klimaatadaptatieplan Antwerpen (2016)

Klimaatadaptatie 

(http://www.destraad.nl/)

Voorbeelden klimaatadaptatie

Klimaatadaptatie

Aanpassen aan klimaatverandering en de toenemende kans op wateroverlast, hitte, droogte en overstromingen door onze leefomgeving klimaatbestendig in te richten. Bijvoorbeeld met dijken, dammen, overstroomgebieden ('ruimte voor de rivier'), terpen, meer water en natuur, drijvende gebouwen, ontstenen, doorlatende verharding, boven-/ondergrondse waterberging, wadi’s, gescheiden hemelwater riolering, afkoppelen regenpijp, vergroening (bijv. parken, groenstroken, groen-/blauwe daken, groene gevels en geveltuintjes).

KLIMAATADAPTATIE STAAT CENTRAAL IN DIT KEUZEVAK!

Meer informatie: https://klimaatadaptatienederland.nl/

Klimaatmitigatie

Voorkomen van verdere klimaatverandering door het drastisch verminderen van de uitstoot van broeikasgassen (zoals CO2 en CH4) door:

• Energietransitie: van fossiele energie naar hernieuwbare energie (bijv. windmolens, zonnepanelen, geothermie, waterkracht, getijde energie)
  
• Gedragsverandering: bijv. energie besparen, elektrisch vervoer, reizen met OV, thuiswerken, minder vleesconsumptie, consuminderen, lokale producten, circulair (repareren/hergebruik) 
• Filteren uitstoot en broeikasgassen ondergronds opslaan
  
• Aanplant en herstel natuur/bos voor vasthouden CO2

Meer informatie: https://regionale-energiestrategie.nl/default.aspx 

Klimaatmitigatie verbeeld

(https://www.amsterdammade.org/wp-content/uploads/2015/08/AMST-Sustainability1.jpg)

Wat is het belangrijkste doel van deze keuzecursus?

1. Het verschil kunnen uitleggen tussen klimaatmitigatie en klimaatadaptatie
2. Kunnen vertellen wat de actuele feiten en cijfers zijn m.b.t. klimaatverandering volgens KNMI
3. Klimaatcrisis als kans zien voor oplossen van andere maatschappelijke vraagstukken
4. Eigen visie vormen over een oplossingsrichting voor een negatief klimaateffect in de stad

Welke visie is (nog) niet besproken

1. Sociaal en Economisch
2. Techniek
3. Water en Natuur
4. Ontwerp

Welke effect veroorzaakt de meeste financiële schade in de stad?

1. Hitte
2. Droogte
3. Wateroverlast door neerslag
4. Brand door een combinatie van droogte en onweer

Wat hoort niet bij klimaatadaptatie

1. Groen dak
2. Regenwateropslag
3. Infiltratieriolering
4. Zonnepanelen

Voorbereiding les 2: Stedelijke gebiedsontwikkeling

1. Bekijken/doorlezen KNMI'23 Klimaatscenario's (= basiskennis): 

https://www.knmi.nl/kennis-en-datacentrum/achtergrond/knmi-23-klimaatscenario-s

2. Bekijken filmpje klimaatadaptatie in Rotterdam:

https://youtu.be/hxiKZNYgqV0   

Spannende situatie Amsterdam: 2 november 2023