2.1: Wat is een rechtsstaat?

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 2: Rechtsstaat

Welkom

Hoofdstuk 2: Rechtsstaat

Deze les

Kennis ophalen rechtsstaat

10 minuten a/d slag met opdrachten

Uitleg + stellingen + video N-Korea

Afmaken huiswerk + PO

PO naar vrijdag 24 januari 23.59 uur

Hoofdstuk 2: Rechtsstaat

PO naar vrijdag 24 januari 23.59 uur

straks verdelen in groepjes, nieuwe opdracht aanmaken

Rechtsstaat?

Bron 1: terroristen martelen?

Terroristen dreigen bom tot ontploffing te brengen. Een terrorist geeft aan dat hij weet waar de bom is, maar weigert dat te zeggen...

Wat zou jij doen als jij de beslissing mocht nemen?  

Zou je gaan martelen? 

Vind je dat moeten kunnen? 

En mag het in Nederland, denk je?

Aan de slag

Wat: Paragraaf 2.1, maken opdracht 2, 4, 6 t/m 11

Waarom: Toets, informatie blijft beter hangen

Hoe: Alleen of met je buurman/-vrouw

Hulp:Buurman/-vrouw of eventueel docent

Tijd: 10-15 minuten

Uitkomst: Check via Teams

Klaar: Maak opdracht 12 - 13

Ongeschreven en geschreven regels

Ongeschreven regels zijn regels die niet in het wetboek zijn opgenomen en gebaseerd worden op normen en waarden

Voorbeelden
ongeschreven regels

Geschreven regels

• Afspraken op school en andere plekken
  
  
• Het recht / rechtsnormen: regels die door de overheid wettelijk zijn vastgelegd, zoals: diefstal en mishandeling zijn verboden.
  

Rechtvaardigheid

Het is belangrijk dat rechtsnormen zoveel mogelijk overeenkomen met de opvattingen die wij als burgers hebben over goed en kwaad.

Als we het massaal ergens niet mee eens zijn, is de kans dat we ons er wel aan houden héél klein

Rechtsnormen kunnen veranderen in de tijd.
Overleg: Kun je een voorbeeld noemen van een wet die is aangepast in de afgelopen jaren?

Homohuwelijk (sinds 2001)

Niet met je telefoon in je handen fietsen (juli 2019)

alcoholverbod van 16 naar 18 jaar

Maar ook de rechten van donkere mensen in de VS

Nederland is een rechtsstaat

Een staat waarin burgers door grondrechten worden beschermd tegen machtsmisbruik en willekeur van de overheid

Ontstaan 

• Eeuwenlang had de bevolking nauwelijks rechten.
  
• Mensen werden zomaar opgepakt en gevangengezet.
  
• Tijdens de Verlichting kwam er verzet tegen dit onrecht, dat leidde in Frankrijk tot de Franse Revolutie (1789).
  
• Met de opgestelde ‘Verklaring van de Rechten van de Mens en Burger’ (recht op vrijheid en veiligheid) was het idee van de rechtsstaat geboren.
  

Kerntaken overheid

Rechtsbescherming
Wetten beschermen ons tegen machtsmisbruik van de overheid

(Ja, de overheid mag geweld gebruiken, maar moet zich aan de wet houden, martelen = verboden)

Rechtshandhaving 
Staat moet ervoor zorgen dat wij ons aan de wet houden

(waarom zou je anders regels afspreken?)

Geweldsmonopolie ligt bij de overheid: alleen zij mag geweld gebruiken

Land zonder rechtsstaat 

Overheid kan doen wat ze wil --> Dictatuur / autoritaire staat: 

1 persoon of een kleine groep mensen heeft alle macht in handen

Bevolking wordt onderdrukt en heeft minder rechten/vrijheid

Voorbeelden: Noord-Korea, Rusland, Saudi-Arabië

Kijkvragen

Hoe verschilt Noord-Korea ten opzichte van Nederland?

Wat is volgens jou een beter systeem en waarom?  

Aan de slag

Afmaken opdrachten opdracht 2, 4, 6 t/m 11

PO politieke partijen: 

Poster maken 2 partijen (zie Teams)

Deadline vrijdag 24 januari 23.59 uur