Herhalingsles H6 3D

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Herhalingsles 

Hoofdstuk 6

Samenwerken of onderhandelen 

Type goederen

Goederen kunnen worden ingedeeld op basis van twee criteria:

1. Wel of niet splitsbaar:
   Appels kun je wel verkopen aan een individu, straatverlichting niet.
2. Wel of niet rivaliserend:
   Als ik een appel opeet kun jij die niet meer opeten. Als ik gebruik maak van een lantaarnpaal kun jij dat ook nog.

Type goederen

1. Individuele goederen:
   Splitsbaar & rivaliserend
2. Collectieve goederen:
   Niet splitsbaar & niet rivaliserend
3. Quasi collectieve goederen:
   Hebben 1 van beide kenmerken of individuele goederen die toch door de collectieve sector worden aangeboden 

Individuele goederen

Goederen die de particuliere sector levert. 

Belangrijk hier is uitsluitbaarheid: als je niet betaalt wordt je uitgesloten (krijg je het product niet).

Collectieve goederen

Dit zijn goederen die door de overheid geleverd worden en voor iedereen beschikbaar zijn.

 

Waarom collectieve goederen?

• algemeen belang (bijv. veiligheid)
  
• kwaliteit bewaken (bijv. rechtspraak)
  
• betaalbaar houden (bijv. onderwijs)
  
• niet individueel te leveren en te betalen                 (bijv. politie)

Quasi collectieve goederen

Individuele goederen die door de overheid geproduceerd worden (semicollectieve goederen) 
Bijvoorbeeld onderwijs, tolwegen

Door wie worden collectieve goederen geleverd?

1. bedrijven
2. particulieren
3. overheid
4. buitenland

Wat zijn voorbeelden van semi-collectieve goederen?

1. onderwijs - ziekenhuis
2. huisarts - rechtspraak
3. brandweer - straatverlichting
4. snelweg - electriciteit

Een voorbeeld van een collectief goed is:

1. Autosnelweg
2. Bibliotheek
3. Concert
4. Dijk

Het is winter. Het heeft gevroren. Hendrik ziet er nu ongelofelijk tegen op om met de auto naar zijn werk te gaan. Gelukkig is er wel gestrooid. Het strooien van zout op de wegen is een voorbeeld van een:

1. Individueel goed
2. Quasi-collectief goed
3. Collectief goed
4. Niet-collectief goed

6.3 

Wie heeft er profijt van?

in welke sector zitten de (meeste) leraren?

1. de publieke sector
2. de collectieve sector
3. geen bepaalde sector
4. de particuliere sector

Collectieve sector

De collectieve sector (of publieke sector) staat tegenover de particuliere sector.

externe effecten

externe effecten

onbedoelde gevolgen van de productie

positieve externe effecten.

postief extern effect

een onbedoeld gevolg van de productie en deze valt positief uit.

negatieve externe effecten.

negatief extern effect

een onbedoeld gevolg van productie en deze valt negatief uit.

Bij negatieve externe effecten zijn niet alle externe kosten in de prijs opgenomen.

1. Juist
2. Onjuist

wat kan de overheid doen tegen externe effecten?

subsidies en accijns

de overheid kan een geldbedrag geven voor het gebruik van producten, die milieuvervuiling tegengaan of accijns voor producten die slecht zijn voor het mileu en de gezondheid.

verbod

ze kunnen een verbod instellen, zoals het rookverbod 

6.4

Welke afspraken mak je over je loon?

Arbeidsovereenkomst

                    Afspraak tussen   werkgever en werknemer.
- Functie
- Proeftijd
- Loon
- Arbeidstijd
- Vakantie
- Vakantiegeld
- Opzegtermijn

Arbeidsovereenkomst

Individueel

Collectief

• Een omschrijving van jouw baan en de daarbij horende voorwaarden
• Primaire voorwaarden - uit te drukken in geld
• Secundaire voorwaarden - niet altijd in geld (vb. vakantie)

• Collectieve Arbeidsovereenkomst CAO 
• Vakbond en werkgeversorganisatie
• Bedrijfstak / branche

individuele arbeidsovereenkomst

Dit is een omschrijving van jouw baan en tegen welke voorwaarden je de baan hebt geaccepteerd. 

arbeidsvoorwaarden

De voorwaarden waarmee je een baan accepteert.

primaire arbeidsovereenkomsten

Deze gaan over afspraken die grotendeels uit te drukken zijn in geld. (loon en werktijden)

secundaire arbeidsovereenkomsten

Zijn grotendeels niet uit te drukken in geld. (middagpauzes, vakantiedagen en werkomstandigheden) 

waar maak je afspraken over bij een nieuwe baan?

samenwerkingen

cao

collectief arbeidsovereenkomst. Dit wil zeggen een afspraak tussen een vakbond en een werkgeversorganisatie. Over de primaire en sedundaire arbeidsvoorwaarden.

bedrijfstak of branche

is een groep bedrijven of ondernemers die dezelfde producten aanbieden of diensten aanbieden. (kappersbranche, de bouw, de horeca)

de rol van de regering bij een cao

als een vakbond en de werkgevers een akkoord hebben bereikt. Verklaart de regering dit algemeen verbindend, dit wil zeggen dat de afspraken voor iedereen gelden in de branche 

lidmaatschap vakbond

Het is een keuze om lid te worden van een vakbond. Je moet lidmaatschap betalen om lid te zijn. Als er door de vakbond een betere cao wordt afgesloten profiteert iedereen in de branche ervan. Ook de niet leden, dit noem je meeliftgedrag  

link naar actualiteit

https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/bundel/1304506/agenten-voeren-actie

Kan je een voorbeeld noemen van een primaire arbeidsovereenkomst?

Kan je een voordeel noemen van een cao ten opzichte van een individuele arbeidsovereenkomst?

CAO is een arbeidsovereenkomst voor een:

1. hele groep werknemers in een bepaalde bedrijfstak
2. één werknemer
3. één werkgever
4. hele groep werkgevers in een bepaalde bedrijfstak

Een arbeidsovereenkomst wordt afgesloten tussen

1. vakbond en werkgever
2. vakbond en de regering
3. vakbond en de werknemer
4. werkgever en werknemer

Wat staat er NIET in een arbeidsovereenkomst?

1. werktijden
2. loon
3. pensioen-afspraken
4. vakantiedagen

In je arbeidsovereenkomst staat je...

1. nettoloon
2. brutoloon

Wat staat er in een collectieve arbeidsovereenkomst?

1. Hoeveel uren je gaat werken
2. Op welke afdeling je gaat werken
3. Hoeveel vakantiedagen je hebt
4. Wie je leidinggevende is

Stel, je vindt de baan van je dromen! Wat zijn voor jullie belangrijke arbeidsvoorwaarden?