1.1. Het leven van de jagers-verzamelaars (2)

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 1

Arm en rijk

Hoofdstuk 1

Programma

• Introductie                              (5 min)
  

• Theorie                                      (15 min)

- Paragraaf 1.1 (Het leven van een jager-verzamelaar)

• Opdracht leerwerkboek     (20 min)
  
• Bespreken/afsluiten            (10 min)
  

H1 Arm en Rijk

Par. 1.1. Het leven van jagers-verzamelaars

• De eerste mensen in Nederland.
  

 

Leerdoelen

Aan het einde van de les kan de leerling...

1. Het verschil tussen geschreven bronnen en ongeschreven bronnen herkennen en beschrijven.
2. Uitleggen wat prehistorie is.
3. Uitleggen wat een archeoloog is en wat diegene doet.
4. Beschrijven wat een samenleving is.

1.1 Het leven van jager-verzamelaars.

Begrippen:

- Archeoloog.

- Middel van bestaan.

- Nomaden.

- Samenleving (samenleving van jagers- en verzamelaars).

- Tijd van jagers en boeren.

- Werktuig.

- Zelfvoorzienend. 

- Prehistorie

• Jij wil onderzoek doen naar hoe mensen vroeger leefden. 

• Waaraan kan jij zien hoe mensen vroeger leefden?

Bronnen van onze kennis

Hoe kom je er achter hoe mensen vroeger leefden?

1. Geschreven bronnen. Bijvoorbeeld (dagboeken en kranten).
2. Ongeschreven bronnen. Bijvoorbeeld (werktuigen en grotschilderingen)

Hoe noem je de tijd waaruit we geen geschreven bronnen hebben?

• Prehistorie (voor de uitvinding van het schrift).

Maar wie zijn deze mensen die ongeschreven bronnen vinden, opgraven en bestuderen?

• Archeoloog.
• Dat zijn dus wetenschappers die opgravingen doen en deze bestuderen.

Bronnen van onze kennis

• Hoe kom je er achter hoe mensen vroeger leefden?
  

1. Geschreven bronnen. Bijvoorbeeld (dagboeken en kranten).
2. Ongeschreven bronnen. Bijvoorbeeld (werktuigen en grotschilderingen)

• De tijd waaruit we geen geschreven bronnen hebben noemen we...
  
• De prehistorie (periode voor de uitvinding van het schrift).
  

Prehistorie

• Mensen konden toen niet schrijven. • Informatie op basis van: gevonden voorwerpen, grottekeningen en andere opgravingen.

Deze ongeschreven bronnen worden door wetenschappers gevonden, opgraven en bestudeerd.

Hoe worden deze mensen genoemd?

Onze 'oer-moeder'..?

Hoe wordt zo een persoon genoemd?

Reconstructie: het onderzoeken hoe een gebeurtenis zich precies heeft voltrokken

Onze 'oer-moeder'..?

• Archeoloog
  

• Wetenschappers die opgravingen doen en deze bestuderen.
  

• Doordat archeologen dingen opgraven en bestuderen weten wij  veel over hoe de mensen vroeger leefden. Net als....

Wat graven archeologen op? 

Van ouder gesteente tot menselijke overblijfselen. 

Waarom doen ze dat?

- Dit doen ze omdat wij op deze manier veel te weten kunnen komen over hoe mensen vroeger leefden.

Hoe doen ze dat?

Zij hebben hiervoor hun gereedschap. Dit moet heel precies en stapsgewijs gebeuren anders kan je je vondst beschadigen. 

Reconstructie: het onderzoeken hoe een gebeurtenis zich precies heeft voltrokken

Onze 'oer-moeder'..?

• Net als Trijntje...
• Opgegraven door een archeoloog.
• Tijd van jagers en verzamelaars.
• Oudste mens gevonden in Nederland.
  

• Een reconstructie
  

Reconstructie: het onderzoeken hoe een gebeurtenis zich precies heeft voltrokken

Trijntje...

• Wie heeft Trijntje opgegraven?
• Een archeoloog (iemand die opgravingen doet en deze bestudeert).

Leefde Trijntje voor of na de uitvinding van het schrift?

•  Vóór de uitvinding van het schrift. Mensen konden in de tijd van jagers-verzamelaars nog niet lezen en schrijven. 

Hoe werd de tijd genoemd waarin het schrift nog niet was uitgevonden en waarin Trijntje dus leefde?

• De pre-historie.

Trijntje... 

• Leefde samen met een groepje van 25 man. Zij leefde in de tijd van Jagers en verzamelaars.
  

• De manier waarop mensen in een grote groep samenleven noemen we een maatschappij of een... samenleving. 
  

Hoe noemen we een samenleving waarin mensen als nomaden leven van jagen en verzamelen?

• Samenleving van jagers en verzamelaars.  
  

Aan de slag:

Basis/Kader:

Blz. 15

Opdracht 6 t/m 9.

Kader/Mavo:

Opdracht 5 t/m 8.

Ben je klaar... Maak herhaling. 

De geschiedenis is opgedeeld in hoeveel tijdvakken?

1. 4 tijdvakken
2. 6 tijdvakken
3. 10 tijdvakken
4. 14 tijdvakken

In welk tijdvak zitten de jagers en verzamelaars?

1. 1e tijdvak: monniken en ridders.
2. 3e tijdvak: steden en staten.
3. 1e tijdvak: jagers en verzamelaars.
4. 1e Tijdvak: Jagers en boeren.

Hoe kwamen jagers en verzamelaars aan voedsel?

1. De mannen die eetbare planten verzamelden.
2. De mannen en vrouwen die samen gingen jagen.
3. De vrouwen die noten en bessen verzamelden.
4. De vrouwen en kinderen die gingen vissen.

Waarom waren jagers en verzamelaars nomaden?

1. Jagers-verzamelaars vonden het nooit leuk om lang op één plek te blijven.
2. Als het eten ergens op was moesten zij naar een andere plek verhuizen.
3. Zo konden zij hun familie bezoeken.
4. Alle antwoorden zijn JUIST.

Hoe wordt het genoemd als mensen zelf zorgen voor alles wat nodig is om te leven?

1. Werktuigen
2. Nomaden
3. Zelfvoorzienend
4. Middel van bestaan

Werktuig

Nomade

Middel van bestaan

Manier om aan voedsel te komen. Bijvoorbeeld door te jagen of eten te verzamelen uit de natuur.

Voorwerp waarmee je iets doet of maakt. Bijvoorbeeld: pijlpunten, bijl, speer.

Rondtrekkend persoon, zonder vaste woonplaats.

Wat voor werktuig zou jij meenemen als jij moest gaan jagen?

De tijd voor de uitvinding van het schrift noem je de..?

1. Tijd van de jagers-verzamelaars
2. Prehistorie
3. Historie
4. Tijd van jagers en boeren.

Stelling:
Het tijdvak jagers en boeren vond plaats in de prehistorie.

1. Juist
2. Onjuist

Stelling:
Ook uit ongeschreven bronnen kunnen wij informatie vandaan halen over het verleden.

1. Juist
2. Onjuist

Geschreven bronnen

Ongeschreven bronnen

Hiernaast zie je een archeoloog aan het werk.

Wat bestudeert een archeoloog?

1. Het verleden door er boeken over te lezen.
2. Het verleden door oude voorwerpen en gebouwen op te graven.
3. Het verleden door gesprekken te voeren en interviews te houden.
4. Alle antwoorden zijn onjuist.

De manier waarop mensen in een grote groep samenleven noemen we...

1. Nomaden
2. Zelfvoorzienend
3. De prehistorie
4. Een samenleving

Wat is landbouw...

1. Voedsel telen op een vast stuk land
2. Akkerbouw en veeteelt
3. Beide antwoorden zijn juist

Leerdoelen

Aan het einde van de les kan de leerling...

1. Het verschil tussen geschreven bronnen en ongeschreven bronnen herkennen en beschrijven.
2. Uitleggen wat prehistorie is.
3. Uitleggen wat een archeoloog is en wat diegene doet.
4. Beschrijven wat een samenleving is.