5.4 Onafhankelijkheidsstrijd en soevereiniteit, 1945- 1949

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

De koloniale relatie tussen Nederland en Indonesië

5.4 Onafhankelijkheidsstrijd en soevereiniteit, 1945- 1949

Capitulatie van Japan

15 augustus 1945

Let op: deze foto is van 2 september 1945 

(officiële ondertekening)

Soekarno roept de onafhankelijk uit

17 augustus 1945

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• Je kunt uitleggen waarom de Tweede Wereldoorlog het streven naar onafhankelijkheid van Nederlands-Indië heeft versneld.

• Je kunt uitleggen hoe internationale druk leidde tot het overdragen van de soevereiniteit van Nederlands-Indië.

Onafhankelijkheid Indonesië

Fragment SchoolTV - geeft een samenvatting vanaf eind 19e eeuw. Na afloop volgt een quiz, dus maak aantekeningen!

Bekijk hiernaast een print screen uit het filmpje. Wat is het blauwe gebied?

1. Grondgebied van de kolonie Nederland-Indië in de Tweede Wereldoorlog.
2. Grondgebied dat onafhankelijkheidsstrijder Soekarno direct na de Tweede Wereldoorlog opeist.
3. Grondgebied van Japan in de Tweede Wereldoorlog

In de Tweede Wereldoorlog waren in Nederlands-Indië (jappen)kampen te vinden.

Wie leefden in deze kampen?

1. Nederlanders
2. Japanners
3. Indonesiërs
4. Geen van de genoemde antwoorden is juist.

Hoe heet de belangrijkste Indonesische onafhankelijkheidsstrijder die op 17 augustus 1945 de onafhankelijkheid van Indonesië uitroept en later ook de eerste president van Indonesië wordt?

1. Hatta
2. Soekarno
3. Hirohito
4. Geen van de genoemde antwoorden is juist.

Twee uitspraken:
1. De politionele acties vonden plaats enkele jaren voordat de Tweede Wereldoorlog startte.

2. De politionele acties zijn uitgevoerd om dekolonisatie van Indonesië te versnellen.

1. Alleen uitspraak 1 is juist
2. Alleen uitspraak 2 is juist
3. Beide uitspraken zijn juist
4. Beide uitspraken zijn onjuist.

Welke uitspraak is juist?

1. De politionele acties zijn voor Nederland een hele grote mislukking geweest
2. Koningin Beatrix ondertekent in 1949 de onafhankelijkheids- verklaring van Indonesië
3. De Verenigde Naties (de VN) en Amerika zijn voorstander van een onafhankelijk Indonesië
4. Alle genoemde uitspraken zijn juist.

Bersiap-periode

• najaar 1945-voorjaar 1946.

• Gezagsvaccuüm: onduidelijk wie écht de macht heeft, waardoor pemoeda's (radicale jongeren) hun gang kunnen gaan 

• zeer gewelddadige periode met duizenden slachtoffers (vooral Nederlanders en pro-Nederlandse groepen).

En dan...?

• Engelsen zijn in de buurt, maar hebben geen zin in nieuwe oorlog: Nederland moet het zelf maar oplossen.

• Nederland wil de onafhankelijke republiek Indonesië helemaal niet erkennen.

• Nederland wil niet praten met Soekarno (verrader en opstandeling).

npokennis.nl

1e Politionele actie 

(juli-augustus 1947)

• Operatie Product (Agresi 1): herstellen van het Nederlandse gezag.

• Bewuste keuze voor de naam 'politionele' actie en niet voor het woord 'militair', of 'oorlog'.
  Tegenwoordig noemen wij het de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog.

• Militair een succes, politiek niet: Republiek bleef bestaan en er kwam veel kritiek uit het buitenland.

2e Politionele actie 

(december 1948-januari 1949)

• Operatie Kraai (Agresi 2): vernietigen Republiek Indonesië en leiders gevangen nemen.

• Nederland wilde snel afrekenen met onrust in Nederlands-Indië: kostte teveel geld.

• Ook nu weer, militair gezien, een succes (let op: op grote schaal zijn oorlogsmisdaden begaan).

• Totaal kwamen er ongeveer 100.000 Indonesiërs om het leven tegenover ongeveer 5000 Nederlandse soldaten.

Indonesië wordt onafhankelijk

• Grote druk op Nederland: Verenigde Staten dreigen met het stopzetten van de Marshallhulp.
  

• Nieuwe onderhandelingen: Indonesië zal onafhankelijk worden én er komt een Nederlans-Indonesische Unie.

• Soevereiniteitsoverdracht op 27 december 1949.

• Einde van de onafhankelijkheidsstrijd!

Herhaling Leerdoelen

• Acceleratie door WO II van onafhankelijkheidsstreven ID
• Japan: Azië voor de Aziaten
  
• Internationale druk ==> soevereiniteits-overdracht aan ID door NL
  
• Grote mogendheden accepteren NL aanwezigheid in ID niet meer
  
• Politionele acties

Opgaven

TvG 5.4

1a-1c

3a-3b

4

7