Les 6: Zinsontleden - door elkaar

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Zinsontleding voor de toets

Fase 1 - Blok 3 

Leerdoel

Aan het einde van de les kun jij zinnen ontleden op 3F-niveau.

Introduceer het leerdoel van deze les aan de studenten.

Wat weet jij nog over zinsontleding?

Wat is een persoonsvorm?

De persoonsvorm is het werkwoord in de zin 

dat aangeeft in welke tijd de zin staat 

en waaraan het onderwerp is verbonden.

Leg uit wat een persoonsvorm is en geef voorbeelden. Laat de studenten ook zelf voorbeelden bedenken.

Wat is een persoonsvorm?

Wat is een werkwoordelijk gezegde?

Het werkwoordelijk gezegde is de persoonsvorm 

met alle werkwoorden die bij de persoonsvorm horen.

Leg uit wat een werkwoordelijk gezegde is en geef voorbeelden. Laat de studenten ook zelf voorbeelden bedenken.

Bedenk een zin met drie werkwoorden in het werkwoordelijk gezegde.

Wat is een onderwerp?

Het onderwerp is datgene waar de zin over gaat. 

Het is vaak een zelfstandig naamwoord,

 of een persoonlijk voornaamwoord.

Leg uit wat een onderwerp is en geef voorbeelden. Laat de studenten ook zelf voorbeelden bedenken.

Bedenk een onderwerp dat bestaat uit vijf of meer dan vijf woorden.

Wat is een lijdend voorwerp?

Het lijdend voorwerp is het woord in de zin 

dat aangeeft wie of wat de handeling ondergaat.

Leg uit wat een lijdend voorwerp is en geef voorbeelden. Laat de studenten ook zelf voorbeelden bedenken.

Bedenk een mooie zin met een lijdend voorwerp erin.

Wat is een meewerkend voorwerp?

Het meewerkend voorwerp is het woord in de zin 

dat aangeeft aan wie of voor wie de handeling wordt verricht.

Leg uit wat een meewerkend voorwerp is en geef voorbeelden. Laat de studenten ook zelf voorbeelden bedenken.

Welke werkwoorden ken je
die vaak samen met een meewerkend voorwerp
in een zin staan?

En nu even oefenen!

Leg uit wat een meewerkend voorwerp is en geef voorbeelden. Laat de studenten ook zelf voorbeelden bedenken.

Welk woord in deze zin is de persoonsvorm?

'Ik ga morgen naar de stad.'

Wat is het werkwoordelijk gezegde in deze zin?

'De hond blaft luid.'

Wat is het lijdend voorwerp in deze zin?

'Ik koop een nieuwe fiets.'

Wat is het onderwerp in deze zin?

'De kat ligt op de bank.'

Wat is het meewerkend voorwerp in deze zin?

'Ik geef mijn zusje een cadeau.'

mw

lv

ond

wwg

pv

'De kinderen 

 spelen

vrolijk

in de speeltuin.

mw

lv

ond

wwg

pv

Ik

 geef

de hond

een bot.

Ze klommen in bomen en gleden van de glijbaan.

mw

lv

ond

wwg

gleden

van de glijbaan.

pv 1

Ze

klommen

in bomen

en

pv 2

Wat is een meewerkend voorwerp?

Maak zelf een zin met een meewerkend voorwerp.

Het woord 'Astrid' moet als mw in de zin staan.

Welke vraag stel je om een meewerkend voorwerp te vinden?

En wat is de functie van een meewerkend voorwerp? Gebruik internet of ChatGPT.

Het meewerkend voorwerp in een zin heeft als functie: aangeven aan wie, of voor wie, de handeling van het werkwoord wordt verricht. 

• Het meewerkend voorwerp wordt meestal geïntroduceerd door een voorzetsel, zoals "aan", "voor" of "met", en volgt direct na het werkwoord en voor het lijdend voorwerp (indien aanwezig).
• Bijvoorbeeld: "Ik geef een cadeau aan mijn vriendin." In deze zin is "mijn vriendin" het meewerkend voorwerp en geeft het aan voor wie de handeling van het werkwoord "geven" wordt verricht.
  

Benoem het meewerkend voorwerp. Geen meewerkend voorwerp? Noteer dan 'geen'

Hem geef ik niets.

Bedenk zelf een zin met een meewerkend voorwerp

Wat is het lijdend voorwerp in de volgende zin:

'De leraar gaf het boek aan de leerling'?

1. Aan de leerling
2. De leraar
3. Het boek
4. Gaf

Wat is het werkwoordelijk gezegde in de volgende zin?

'Ik heb gisteren een boek gelezen.'

1. Heb
2. Boek
3. Gisteren
4. Gelezen

Wat is het lijdend voorwerp?

'De leerlingen maken hun huiswerk voor de volgende dag.'

1. hun huiswerk
2. maken
3. de leerlingen
4. voor de volgende dag

Wat is de persoonsvorm?

De meester legt de lesstof uit aan de klas?

1. de meester
2. lesstof
3. de klas
4. legt uit

Wat is het lijdend voorwerp?

De kinderen lezen een spannend boek in de bibliotheek.

1. een spannend boek
2. in de bibliotheek
3. lezen
4. de kinderen

Wat is de persoonsvorm?

Wij spelen buiten op het schoolplein.

1. op het schoolplein
2. buiten
3. wij
4. spelen

Wat is de lijdend voorwerp?

Wij haalden voor Anne snel de bal uit de tuin.

1. de bal uit de tuin
2. de bal
3. voor Anne
4. de tuin.

Wat is de meewerkend voorwerp?

Wij haalden voor Anne snel de bal uit de tuin.

1. de bal uit de tuin
2. de bal
3. voor Anne
4. de tuin.

Wat is het lijdend voorwerp?

De juf heeft de boeken op tafel gelegd.

1. de boeken
2. de juf
3. legt de
4. de tafel

Wat is het wwg?

De juf heeft de boeken op tafel gelegd.

1. de boeken
2. de juf
3. op tafel
4. heeft gelegd

Wat is de pv?

De juf heeft de boeken op tafel gelegd.

1. de boeken
2. de juf
3. heeft
4. gelegd

Reflectie

Wat vond je van deze les? Wat heb je geleerd?

Laat de studenten reflecteren op de les en bespreek hun antwoorden.

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

De leerlingen voeren hier drie dingen in die ze in deze les hebben geleerd. Hiermee geven ze aan wat hun eigen leerrendement van deze les is.

Schrijf 2 dingen op waarover je meer wilt weten.

De leerlingen voeren hier twee dingen in waarover ze meer zouden willen weten. Hiermee vergroot je niet alleen betrokkenheid, maar geef je hen ook meer eigenaarschap.

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen.

De leerlingen geven hier (in vraagvorm) aan met welk onderdeel van de stof ze nog moeite. Voor de docent biedt dit niet alleen inzicht in de mate waarin de stof de leerlingen begrijpen/beheersen, maar ook een goed startpunt voor een volgende les.