transpiratie, menstruatie, sputum en braaksel

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

lesdoelen: les transpiratie, menstruatie, sputum en braaksel. 

De student kan: 

- 5 verzorgingsaspecten benoemen bij transpireren 
- Benoemen wanneer menstruatievocht gaat ruiken
- de observatiepunten benoemen bij sputum 
- de observatiepunten benoemen bij braaksel en braken 

Transpiratie

Transpireren (zweet) is over het algemeen een normale gezonde reactie van het lichaam. Transpiratie is een afscheiding dat afkomstig is van de zweetklieren. Transpiratie reguleert de warmte in je lichaam. De warmteafvoer wordt geregeld in het warmteregulerende centrum in de hersen. Spierarbeid is de belangrijkste bron van warmteproductie. Door lichamelijke inspanning reageert de huid met een grotere doorbloeding en transpiratie.

warmteafvoer

Lichaamswarmte kan op vier manieren uit het lichaam worden afgevoerd:

1. convectieve afvoer: luchtstroom  neemt de warmte mee. 
2. Stralingsafvoer: Het lichaam geef warmte af aan omliggende wanden en materialen
3. Geleiden: wanneer het lichaam met een koude oppervlakte in contact komt, geeft deze warmte af .
4. Verdamping: zodra je lichaam transpireert. 

Rapporteren en observeren 

 rapporteer voornamelijk afwijkingen van het zweet. sommige instellingen hebben een temperaturenlijst of een vochtbalansformulier.  als verzorgende kan je op de volgende punten letten al een een zorgvrager hevig transpireert; omgevingstemperatuur; tocht voorkomen; regelmatig opfrissen van de zorgvrager; kleding en bedengoed regelmatig vervangen; extra drinken geven; decubitus en smetten voorkomen; begrip tonen.

Waarom hebben we het over transpiratie?

transpiratie kan iets vertellen over de gezondheid van de zorgvrager.

• hevig transpireren zonder oorzaak (warm weer, warme kleding of spierarbeid) kan een teken zijn van koorts, angst, hormonale of een afwijking in de zenuwstelsel.
• koud klam zweet kan wijzen op een gevaarlijke toestand (flauwvallen of shock).  
• Zweet is normaal gesproken geurloos, het begint pas te ruiken wanneer het in aanraking komt met bacteriën. Dit verteld je dus ook iets over de hygiëne van de zorgvrager.

Op welke vier manieren wordt lichaamswarmte afgevoerd? beschrijf deze kort.

Welke zorg geef je aan een bewoner die hevig transpireert? benoem er drie

Menstruatie

tussen de eerste menstruatie en de overgang, menstrueert een vrouw ongeveer een keer per maand. De periode van bloed verlies ligt tussen de één en acht dagen. Menstruatievocht bestaat uit: slijmvliesrestjes, velletjes, bloed, kleine bloedstolsols en vocht.

Menstruatie klachten verschillen bij iedere vrouw. veel voorkomende klachten zijn; buikpijn, opgezette buik, emotiewisseling, pijn in de onderrug en vermoeidheid.

Verzorging bij menstruatie

Persoonlijke hygiëne is extra belangrijk. Was in deze periode de de schaamstreken van de zorgvrager dagelijks, met lauwwarm water. Het liefst zonder zeep. vervang het maandverband of de tampon regelmatig. Wanneer jij de zorgvrager hierbij ondersteunt draag dan plastic handschoenen.

Waar bestaat menstruatievocht uit?

1. zweet, bloed, velletjes, urine en zout
2. Bloed, vocht, slijmvliesrestjes, velletjes en kleine bloedstolsols
3. Slijmvliesrestjes, bloed, zweet, kleine bloedstolsols en vocht
4. Vocht, bloed, urine, slijmvliesrestjes en velletjes

Schrijf voor en nadelen op van het gebruiken van een tampon of maandverband.

Sputum: 

Is een verhoogde slijmproductie die (meestal) ontstaat als de ademhalingswegen ontstoken zijn. Je hoest de sputum dan op door een productieve hoest. 

productieve hoest: Als door een hoestreflex slijm opgegeven wordt. 

Welke observatiepunten?

1. Hoeveelheid
2. Kleur
3. Consistentie (dikte)
4. Geur

Alle 4 de antwoorden zijn goed. 

Kleur en consistentie: 

- slijmerig opgehoest sputum is helder --> bovenste luchtwegen. 

- Taai oranjebruin --> longonsteking/bronchtitis 

- Etterig groen --> flinke longontsteking 

- bloederig: longbloeding/long carcinoom (kanker) 

Opvangen van sputum: 

- Indien het opgevangen moet worden voor een laboratorium: 

Altijd een disposible gebruiken (wegwerp-potje) 

- Laat de zorgvrager rechtop zitten en diep hoesten. 

Flinke infectie aan de longen. 

Longkanker: 

Bloederig sputum

Etterig groen sputum 

Bovenste luchtwegen: 

Helder en draderig sputum