2.4 koningen en pausen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Programma vandaag

• Afronden hoofdstuk 2

Leerdoelen

• uitleggen wat de tweezwaardenleer betekende voor de verhouding tussen kerk en koningen;
  
• uitleggen waar de investituurstrijd over ging en hoe hij eindigde; 
• uitleggen dat het feodale stelsel de macht van de koning verzwakte en dat de opkomst van steden de positie van koningen versterkte 
• verklaren waarom centralisatie en staatsvorming in Frankrijk en Engeland redelijk succesvol waren.

Tweezwaardenleer

• De wereld is verdeeld in twee machtssferen:
• Geestelijke macht (geloof en kerk)
  
• Wereldlijke macht (bestuur en rechtspraak)
  
• Elkaar steunen, wederzijds afhankelijk. 
• Ontstaan van strijd: Wie heeft de meeste macht?

Investituurstrijd

• Strijd in 11e eeuw tussen Duitse keizers en pausen 
• Wie mag de bisschop benoemen?

Investituurstrijd

• Volgens het Kerkelijk recht:
• Inwoners mogen zelf bisschop kiezen, de Paus bezegelt dit met de symbolen (investituur) van de bisschop
• Praktijk:
• Duitse vorst koos  zelf de bisschop
• Vorst wil graag een bisschop als leenman

Investituurstrijd

• Paus Gregorius VIII verbiedt het benoemen van bisschoppen door een niet-geestelijke
• Keizer Hendrik IV doet dit toch
• Gregorius pikt dit niet
• Hendrik laat Gregorius afzetten
• Gregorius verbant Hendrik uit de kerk
• Benoemen van tegenpausen en tegenkeizers
• 1122 concordaat van Worms, geen duidelijke winnaar 
• compromis: Paus geeft geestelijke macht en 
• Keizer wereldlijke acht.
• Macht in Duitsland blijft verbrokkeld

Centralisatie

• Het streven van vorsten naar een staat waarin alles vanaf een plek centraal wordt georganiseerd.
  
• Een geografisch geheel met een hoofdstad
  
• Centraal politiek centrum
  
• Centrale administratie

Staatsvorming

• Het streven van vorsten naar een aaneengesloten grondgebied met een stevig bestuurssysteem
  
• Bestuursstructuur vanuit een hoofdstad
  
• Uniformiteit
  
• Culturele eenheid

In de boek staan twee voorbeelden van centralisatie en staatsvorming (Frankrijk en Engeland) 

Leg uit hoe dit proces verliep