Les 8: Jouw data op internet + omgaan media

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 3

Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie 
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: Chromebook, JdW-map, etui 

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan het welbevinden van leerlingen. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zitten startklaar en zijn bijvoorbeeld ingelogd in LessonUp en hebben hun JdW-map op tafel.

Leerdoelen

Jouw data op internet

1. Je kunt uitleggen waarom jouw data op het internet van belang zijn voor mediabedrijven (T).

2. Je kunt uitleggen wat de voor- en nadelen van een algoritme zijn (T).

3. Je weet hoe het komt dat iedereen andere beelden ziet online (I).

KADER: 

1. Je weet wat selectieve waarneming is (R)

2. Je weet wat een filterbubbel is (R)

3. Je weet hoe selectieve waarneming en een filterbubbel kunnen leiden tot complottheorieën (I)

Wat is privacy?

Privacy betekent: Het recht om zelf te bepalen welke informatie je deelt met anderen.

Jij beslist wat je privé wilt houden en wat je wilt delen.

Privacy op het Internet

Cookies: Kleine bestandjes waarmee websites en apps bijhouden wat jij online doet.

Bedrijven gebruiken cookies om jouw voorkeuren en zoekgedrag op te slaan.

Waarom verzamelen bedrijven jouw gegevens?

Gerichte advertenties: Bedrijven willen weten wat jij leuk vindt, zodat ze je advertenties kunnen laten zien die bij jouw interesses passen. Bijvoorbeeld: Zoek je iets op bol.com? Je ziet later advertenties voor dat product op andere websites.

Meer verkopen: Bedrijven hopen dat je sneller iets koopt als ze jouw interesses kennen.

Hoe werkt een algoritme?

Cookies verzamelen gegevens: bijvoorbeeld welke video's je leuk vindt of welke muziek je luistert.

Het algoritme analyseert deze gegevens en past de inhoud aan jouw interesses aan.

Bijvoorbeeld: Als je op TikTok een video met een bepaalde hashtag leuk vindt, krijg je meer video's met die hashtag te zien.

Waarom gebruiken bedrijven algoritmes?

Meer over jou weten: zo kunnen ze beter voorspellen wat jij wilt zien of horen.

Gerichte suggesties: bijvoorbeeld op Spotify: Vind je een artiest leuk? Het algoritme raadt je vergelijkbare artiesten aan.

Selectieve waarneming

We zien elke dag heel veel beelden. Het is niet mogelijk om alle informatie die je elke dag ziet, écht op te merken. Iedereen heeft ‘last’ van selectieve waarneming. Je kiest onbewust welke informatie je ziet. Ben jij, net als je vader, een grote fan van Max Verstappen? Dan zie je sneller informatie over hem. Maak je je zorgen om oorlog? Dan vallen nieuwsberichten over oorlog jou eerder op. Je ziet vooral wat past binnen jouw manier van kijken naar de wereld.

Wat is eenzijdig nieuws?

Eenzijdig nieuws: je ziet alleen wat past bij jouw interesses en meningen. Het algoritme laat je weinig zien dat anders is dan jouw kijk op de wereld.

Wat is een ‘Bubbel’?

Bubbel: je ziet vooral informatie die aansluit bij jouw mening.

Dit kan ervoor zorgen dat je een andere kijk op een onderwerp hebt dan je klasgenoten, omdat jullie verschillende content zien.

Begrippen uit deze les

• Algoritme
• Privacy
• Selectieve waarneming
• Eenzijdig nieuws
• ''Bubbel''

Leerdoelen

Omgaan met media

1. Je weet welke vervelende persoonlijke gevolgen medialisering kan hebben (R).

2. Je kunt herkennen wanneer een bron betrouwbaar is (T ).

3. Je kunt uitleggen welke gevaren kunstmatige intelligentie heeft (I).

KADER:

1. Je weet welke vervelende persoonlijke gevolgen medialisering kan hebben en kunt hiervan voorbeelden noemen (R).

2.  Je kunt herkennen wanneer een bron wel of niet betrouwbaar is (T)

3.  Je kunt uitleggen welke gevaren er schuilen in kunstmatige intelligentie (I)

Vervelende gevolgen van medialisering

1. Cyberpesten: pesten via internet door het versturen van haatberichten.

2. Catfish: iemand maakt een nepprofiel aan om een ander verliefd te laten worden.

3. Gameverslaving: wanneer (online) gaming veel tijd kost en je moeilijk kunt stoppen.

4. Grooming: online kinderlokken: een volwassene zoekt contact met kinderen via internet.

5. Haatberichten: berichten waarin iemand wordt bedreigd of beledigd.

6. Sexting: het versturen van seksueel getinte foto's of berichten via mobiele telefoons. Kan leiden tot cyberpesten, chantage en wraakporno.

7.  Sociale mediaverslaving: wanneer sociale media veel tijd kosten en je moeilijk kunt stoppen.

Waarom was blogger Cynthia vroeger onzeker?

Gevolgen 

Desteny (13) sprong van flat Zuidoost, moeder waarschuwt: “Stop online shaming”

De dertienjarige dochter van Samantha maakt op 13 januari een eind aan haar leven. Ze sprong in Zuidoost van een flat. De aanleiding is een filmpje dat rondgaat op sociale media met beelden van seksuele handelingen door Desteny. Samantha hoopt dat door het delen van haar verhaal online shaming stopt. “We moeten echt beter kijken naar sociale media, daar zit het probleem.”

a) Welke voorbeelden van kunstmatige intelligentie uit de video gebruik jij wel eens?
b) Welke twee toekomstvoorspellingen over kunstmatige intelligentie worden er genoemd in de video?

a) Wat zijn deep fake video’s?
b) Wat is het gevaar van deep fake video’s?

Begrippen uit deze les

• Kunstmatige intelligentie
• Deepfake
• Cyberpesten
• Catfish
• Gameverslaving
• Grooming
• Haatberichten
• Sexting
• Sociale mediaverslaving