Laagland cursus 12 les 2

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Laagland cursus 12

twintigste eeuw van 1900 tot 1940, les 2 

Programma

• antwoorden controlevragen
• bespreken huiswerk opdr 1
• Culturele ontwikkelingen 1900-1940, par. 2.1 t/m 2.3
• aan de slag

Antwoorden controlevragen par. 1

1) Wat wordt verstaan onder de term interbellum? tijd tussen twee wereldoorlogen

2) Door welke ontwikkelingen wordt de politiek van het interbellum grotendeels bepaald? opkomst totalitaire en antidemocratische regimes

3) Aan welke politieke ontwikkelingen kun je de volgende namen koppelen: Lenin en Stalin, Mussolini, Hitler, Franco? Russische Revolutie, fascisme Italië, nationaalsocialisme, Spaanse burgeroorlog

4) Wat wordt verstaan onder cultuurkritiek? angst voor de massa en het verlangen de bedreigde individualiteit te beschermen

Antwoorden opdracht 1

a Herhaling (diep, zeeën, blauw, eiland, lood, zoeken enzovoort) en variatie, bijvoorbeeld: “dat het lood zinkt / dat het lood zoekt / dat het zinkend zoekt”.

b “alleen het herhalen van het gedane doen” (vs. 34)

c Het gedicht is autonoom omdat het een door herhaling en variatie gemaakt taalbouwsel is; „ontindividualisering‟ is van toepassing omdat de tekst geen directe expressie is van de maker of een ik.

Waar gaat het gedicht Geologie over? Waarom?

Interpretatie Geologie -1-

Geologie, wordt door hoofdletters in vier, direct op elkaar aansluitende, delen gescheiden, die achtereenvolgens uit zes en twintig, vier, zeven en twee regels bestaan. Vooral in het eerste en langste gedeelte is er weer duidelijk van een thematische ontwikkeling sprake.

Hierin wordt het peilen verwoord van de diepte der zee, die even onmetelijk als de hoogte van de sterrenhemel lijkt, zodat het onzeker wordt of de vaste grond een ‘eiland van de sterren is daarboven [...] of het eiland aan de aardas is’.

Interpretatie Geologie -2-

In het tweede deel wordt de eindeloosheid van het zoeken op andere wijze gesuggereerd door de vraag wanneer ooit in deze blauwe onmetelijkheid ‘de groene wier/ en de koraalrif’ gevonden zal worden. 

Interpretatie Geologie -3-

Dan volgt, als derde stuk, een vrij uitgebreide vergelijking van het zoekend lood met ‘een dier dat door het leven jaagt naar een gedachte vrede’, welk beeld van het dier wordt vermenselijkt doordat het ‘aan zijn blinde vingers vindt/alleen het herhalen van het gedane doen’. Hiermee wordt tevens de parallelliteit tussen het gedicht van de dichter en ‘het lood des zeemans’ opgeroepen, dat ‘zoekend zijn eigen zoeken’ is. 

De slotregels kunnen in verband gebracht worden met het poëtisch scheppingsproces. 

Culturele context

Kijk het filmpje.

De samenvatting staat in de dia's erna.

Culturele context (1)

• Opkomst psychoanalyse: menselijk gedrag wordt bepaald door het onbewuste (mens wordt geleid door vooral driften en lusten)
• Opvattingen Freud ondermijnen normen & waarden burgerij (die geloofde in 'rationele mens in geordende wereld')
• Filosofie: 
•    * Henri Bergson beschouwt intuïtie als middel tot kennis en twee              soorten tijd (meetbaar en als zuivere duur)
•    * Neopositivisten: vonden dat filosofie exacte uitspraken moest                 doen over zintuigelijk ervaarbare werkelijkheid

Culturele context (2), filosofie:

• Taal is ontoereikend: je kunt er geen exacte en ondubbelzinnige uitspraken mee doen -> Ludwig Wittgenstein, taalfilosoof
• Walter Benjamin: mensen leven op snelle ritme van de stad en nemen vluchtig waar -> leven is vol senaties, worden niet verwerkt in persoonlijke leven - > montage, reproduceerbaarheid, fotografie en film

Culturele context (3), kunst:

• Moderne kunst: breuk met voorafgaande periode
• Verschillende bewegingen onder koepel 'historische avant garde'
• Nieuwe kunst = uiting van nieuwe mens en zijn wereld
• Natuurgetrouwe werkelijkheid -> abstractie
• Kunstwerk is geen weergave van verhaal; vorm, kleur en compositie domineren inhoud, artistieke vorm staat op zichzelf
• Gefortuneerde kopers zette zich af tegen 'burgerlijkheid'
• Collage (willekeurig samenraapsel) en montage (bij elkaar passende beeldelementen)

Aan de slag

Huiswerk: Maak de controlevragen  5 t/m 10 en maak opdracht 2