8.3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Havo 4

8.3 Democratisering

Lesdoelen:

In deze les leer je:

- hoe de democratie zich ontwikkelde in Nederland

- hoe de democratie zich ontwikkelde in Groot-Brittannië

Kenmerkend aspect:

Voortschrijdende democratisering, met deelname van steeds meer mannen en vrouwen aan het politieke proces.

8.3 Democratisering

Democratie in Nederland

Tussen 1815 - 1919 democratisering in Europa.
Overal op een eigen unieke wijze:

--> 1815 Nederland een constitutionele monarchie.
- grondwet

- volksvertegenwoordiging --> Staten-Generaal

- In 1815 was koning Willem I staatshoofd en regeringsleider --> veel macht.

- ministers benoemen en ontslaan.

- volk weinig inspraak.

Video

8.3 Democratisering

Democratie in Nederland

Veel rijke burgers waren ontevreden met deze situatie. -->Liberalen: (libertas)

- Voor vrijheid

- Minder macht voor de koning en meer bij het volk (rijke mannen).

Koning Willem I en zijn opvolger Willem II weigeren dit.

--> 1848, Willem II wordt in één nacht van conservatief naar liberaal.

Uit angst voor een revolutie in Nederland geeft Willem II de liberaal Thorbecke de opdracht voor het maken van een nieuwe grondwet.

Grondwet 1848 --> Johan Rudolf Thorbecke

'De ministers zijn verantwoordelijk, de koning is onschendbaar'

= ministeriële verantwoordelijkheid

In de 19e eeuw is Nederland een constitutionele monarchie met een parlementair stelsel geworden. 

Bestuur van het land ligt bij zowel de koning, en in diens naam de ministers, en bij de vertegenwoordigers van het volk, de staten-generaal. De macht wordt bepaald en begrensd door de grondwet.

Johan Rudolf Thorbecke

8.3 Democratisering

Democratie in Nederland

- koning verloor zijn macht. Minister President --> regeringsleider i.p.v. de koning.
- Nederland werd democratischer --> censuskiesrecht.

Echter geen volledige democratie!

- 1887 uitbreiding kiesrecht -->  "kenteekenen van geschiktheid en maatschappelijke welstand"

- 1917 algemeen mannenkiesrecht + passief kiesrecht vrouwen

- 1919 algemeen vrouwenkiesrecht

--> Nederland een parlementaire democratie met 

algemeen kiesrecht.

8.3 Democratisering

Democratie in Groot-Brittannië

Groot-Brittannië oudste en sterkste parlementaire traditie

                         ''Glorious Revolution''

Uitkomst;
- Willem III accepteerde de macht van het 

parlement (Hogerhuis en Lagerhuis). 

Benoemde en ontsloeg wel de 

ministers --> eindigde bij de jonge

koningin Victoria (1837).

Stadhouder Willem III en koning van Engeland

8.3 Democratisering

Democratie in Groot-Brittannië

-> districtenstelsel --> grootste partij bepaalde de ministers.

- Vóór Eerste Wereldoorlog aan de macht: 1. Conservatieve Partij 2. Liberale Partij

- Na Eerste Wereldoorlog (1918): liberalen verdrongen door de sociaaldemocratische Labour Party.

Democratisering in GB ging om kiesrecht:

- Hogerhuis: edelen (House of Lords)  (erfelijk of benoemd door de koning)

- Lagerhuis: ( House of Commens) vertegenwoordigers gekozen d.m.v. districtenstelsel.

- 1832 en 1867  uitbreiding mannenkiesrecht.

- 1918 algemeen mannenkiesrecht

- 1928 algemeen vrouwenkiesrecht --> parlementaire democratie.

Hogerhuis in GB

Lagerhuis GB

Zet de zinnen in de juiste volgorde.

1

2

3

4

5

6

Mannen die voldoende belasting betalen, gaan meedoen aan de verkiezingen.

In de Nederlandse constitutionele monarchie heeft de Staten-Generaal de hoogste macht (parlementair stelsel)

Het mannenkiesrecht wordt voor het eerst uitgebreid.

In de Nederlandse constitutionele monarchie heeft de koning veel macht.

Alle mannen krijgen kiesrecht.

Nederland heeft algemeen kiesrecht en is een parlementaire democratie.

Beschrijf twee belangrijke ontwikkelingen die in de Britse politieke geschiedenis vanaf de middeleeuwen plaatsvonden.

Geef aan welke twee partijen belangrijk waren tot 1918 en welke twee daarna.

Gebruik afbeelding 8.13
Leg met beeldelementen uit hoe op de afbeelding te zien is dat Nederland in 1900 een parlementair stelsel had.

werk het leerdoel volledig uit:
Leg uit hoe de democratie zich ontwikkelde in Nederland

werk het leerdoel volledig uit:
Leg uit hoe de democratie zich ontwikkelde in Groot-Brittannië