De rol van de overheid

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 1

Burgerschap

De rol van de Overheid

nos.nl

Onrust in de relatie tussen Verenigde Staten - Oekraine (en Europa)

Lees over deze actualiteit en vorm je mening

1. Wat is er vrijdag gebeurd in het Witte Huis ? Feiten... 

2. Van welke grotere gebeurtenis maakt dit deel uit?

3. Wat vinden anderen ervan? 

4. Wat jij ervan? 

5. Wat zou jij hebben gedaan als president van 

de VS en/ of de Oekrainie? 

- je ontdekt wat economische groei bevordert en wat economische groei belemmert.  

- je weet wat privatisering is en wat de gevolgen ervan zijn.

- je krijgt inzicht in de financiën van de overheid.  

Economie gaat over keuzes maken -- De overheid maakt die keuzes ook! 

Niet alle wensen kunnen worden vervuld. 

En de overheid wil economische groei en crises voorkomen (regels stellen)

Kan jij manieren noemen hoe de overheid zich met de economie bemoeit?

- belastingheffen

- regels wat mag en wat niet (kartel/ banken, corona, kosten stijgen - inflatie)

- subsidies geven

- minimumloon/ werktijden

- betalen voor basisbehoeften van burgers

- stimuleren bepaalde banen

- investeren als het slecht gaat

- veilige producten 

- belastingvoordeel op electrische auto's

- dienstplicht/ oorlog? 

- salaris bepalen onderwijs, politie --> stijging meer uitgaven, groei

Stel je hebt een goede baan en je verdient prima (EUR 5.000 bruto). Je kan promotie maken, dan ga je veel meer verdienen (EUR 10.000 bruto), maar je moet wel 60 uur in de week gaan werken. Zou jij dat doen?

😒🙁😐🙂😃

Economische begrippen

Economische groei = de economie wordt groter, er gaat meer geld in om, het gaat goed met de economie = mensen hebben meer te besteden.

Recessie = de economie wordt kleiner, er gaat minder geld in om, het gaat slecht met de economie, mensen hebben minder te besteden. Mensen worden ontslagen, die kunnen minder besteden en dat leidt dan weer tot nog meer ontslagen.

Economie en de rol van de overheid 

Economie: gaat over keuzes maken, hoe besteed je je geld, hoe besteed je je tijd.. 

-vlees of milieu

-nieuwe spullen of gerecyclede

-meer werken of meer vrije tijd

Dit geldt ook voor de overheid. Het ministerie van Economische zaken heeft een belangrijke taak als het gaat om het maken van de economische keuzes die de overheid maakt. 

Neemt beslissingen over handel, industrie, internet, ondernemen, 

consumeren en klimaat.

                                                                                                                 

                                                                                                                  Dirk Beljaarts (PVV) 

Conjunctuur -groei en recessie afgewisseld

Crises

1922 - Beurskrach/ Grote Depressie 

1973 - Oliecrisis 

1979 - Tweede Oliecirsis

2001 - Internet zeepbel / Dot com bubble

2008 - Kredietcrisis

2022 - Corona en Oekraïne crisis

Indicatoren voor het ontstaan van een recessie / crisis

- meer vraag dan aanbod (prijzen stijgen = inflatie --> lonen omhoog, prijzen stijgen, etc.) ("olie crisis") 

- kostprijs van producten stijgt (mensen kunnen minder besteden --> economie krimpt)("Oekraine crisis")

- verlies van vertrouwen in voortuitgang/ recessie (sparen = minder geld in de economie, die krimpt)

Overheidshandelen in tijden van crisis

Als er minder geld wordt uitgegeven, gaat de economie verder achteruit. Gaan banen verloren, etc. 

Dus in tijden van crisis is investeren door de overheid verstandig. 

Bijvoorbeeld in infrastructuur, toerisme (meer werk, meer uitgaven). 

ECB/ DNB - maken lenen goedkoper (rente laag) --> meer investeringen. 

De overheid heeft dus een belangrijke rol in het bijsturen van de economie. 

Overheidsinvloed op de economie

Bevorderen van investeringen: 

- zelf meer geld uitgeven door bijvoorbeeld de lonen van ambtenaren (en politie) te verhogen of te investeren in wegen, etc. 

- stabiliteit van de economie (en daardoor vertrouwen in de economie)

- bescherming van eigendom (onroerend goed/ intellectueel eigendom) (zodat mensen willen investeren)

- goed vestigingsklimaat (meer werk). 

- zorgen voor vrije mededinging/ concurrentie (kartelafspraken bestraffen/ monopolies voorkomen)

- geen oorlog?

Waar denk je aan bij het woord belasting? Welke soorten ken je, waar is het voor, waar wordt het aan uitgegeven?

Inkomsten en uitgaven van het Rijk 2023

Ik vind dat de belasting voor burgers omlaag moet?

😒🙁😐🙂😃

Obligaties

In 2025 een tekort van ruim 30 miljard (volgens de begroting)

Hiervoor sluit de overheid leningen. Die noemen we obligaties. 

Hoe stabieler een land en hoe beter de economie, hoe goedkoper een land geld kan lenen (lagere rente). 

Alle leningen bij elkaar opgeteld noemen we: de staatschuld

Hoe hoog is de Nederlandse Staatsschuld in 2025?

1. 50 miljard
2. 5500 miljard
3. 550 mijlard
4. 1500 miljard

Er moeten extra uitgaven worden gedaan voor het leger. Wat zou jij doen? 

Privatisering

Bedrijven die van de overheid waren worden overgedragen aan burgers/ ondernemers. 

Gedachte is: ondernemers zijn gericht op winst maken en efficiënter werken. 

Winst versus kwaliteit/ beschikbaarheid

Voorbeeld: Post, Openbaar Vervoer, Zwembaden, Bibliotheek, Ziekenhuizen, etc.

Nederland heeft deels een vrije markt en er zijn markten waar de overheid ingrijpt. Ter bescherming van kwaliteit en beschikbaarheid  = Mengeconomie

Publieke sector - ambtenaren - noodzakelijke producten

Private sector - ondernemers/ werknemers - marktwerking

 

Nationalisatie: bedrijf wordt door de overheid overgenomen (ABN AMRO/ Fortis) 

Leerdoelen behaald? 

- je ontdekt wat economische groei bevordert 

en wat economische groei belemmert.

- je weet wat privatisering is en wat de gevolgen ervan zijn.

- je krijgt inzicht in de financiën van de overheid.