verschillende vormen zorg en ethische dillema's in de ggz

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Verschillende vormen zorg en ethische dillema's in de ggz

Basis GGZ

.Wat is basis ggz?

Toegang tot de Basis-GGZ

Via de huisarts: De huisarts beoordeelt of Basis-GGZ geschikt is en verwijst eventueel door.

POH-GGZ: De praktijkondersteuner kan helpen bij milde klachten en bepalen of verdere behandeling nodig is.

Direct naar een Basis-GGZ-instelling: Sommige instellingen nemen patiënten aan zonder verwijzing.

Voorbeelden van behandelingen in de Basis-GGZ:

• Cognitieve gedragstherapie (CGT): helpt om negatieve gedachten en gedragspatronen te doorbreken.
•  E-health: online therapie en zelfhulpmodules.
• EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing): bij lichte trauma's.
• Medicatieadvies: in overleg met de huisarts of psychiater.

De Basis-GGZ is bedoeld voor mensen met milde tot matige psychische klachten, zoals angststoornissen, depressie, of stress gerelateerde problemen. Deze zorgvorm is minder intensief dan de specialistische GGZ en wordt vaak kortdurend aangeboden.

Specialistische ggz

Wat is het?

De Specialistische GGZ (SGGZ) is bedoeld voor mensen met ernstige, complexe of langdurige psychische stoornissen.

 Dit type zorg is intensiever en wordt aangeboden door gespecialiseerde behandelaren zoals psychiaters, klinisch psychologen en multidisciplinaire teams

Kenmerken

- Behandeling voor ernstige en/of complexe psychische aandoeningen

- Langdurige en intensieve zorg (soms met opname)

- Multidisciplinair team van specialisten

- Grote variatie in behandelvormen (ambulant, klinisch, langdurige zorg)

- Doorverwijzing nodig van huisarts of Basis-GGZ

Ambulante zorg

Bij ambulante zorg blijft de patiënt thuis wonen en komt op afspraak naar een GGZ-instelling of poli. Behandelingen kunnen bestaan uit:

• Gesprekstherapie (bijv. cognitieve gedragstherapie, schematherapie, EMDR)
• Medicatiebehandeling (door een psychiater)
• E-health en online therapieën
• Ondersteuning vanuit FACT- of ACT-teams (Flexible Assertive Community Treatment en Assertive Community Treatment)

Voorbeeld:

Een patiënt met PTSS volgt wekelijkse EMDR-sessies in een GGZ-instelling en krijgt medicatie voorgeschreven door een psychiater.

Klinische zorg

Soms is een tijdelijke opname nodig als iemand een gevaar vormt voor zichzelf of anderen of als ambulante behandeling niet voldoende is.

Klinische opname kan plaatsvinden bij:

• Een acute psychose of suïcidaliteit
• Opname in een crisisafdeling (IBT, HIC, gesloten afdeling)
• Langdurige opname bij ernstige psychiatrische problematiek

Voorbeeld:

Een patiënt met een manische episode (bipolaire stoornis) wordt tijdelijk opgenomen om met medicatie de stemming te stabiliseren.

Langdurige klinische zorg

Voor patiënten die niet zelfstandig kunnen wonen en intensieve zorg nodig hebben, zijn er beschermde woonvormen en langdurige klinische afdelingen.

 Voor wie?

• Mensen met ernstige schizofrenie of psychotische stoornissen
• Patiënten die niet kunnen functioneren zonder continue zorg
• Dubbele diagnose: psychiatrische stoornis + verslaving

Voorbeeld:

Een patiënt met ernstige schizofrenie woont in een beschermd wooncomplex met 24/7 begeleiding.

Eerstelijnszorg (zoals POH-GGZ)

Eerstelijnszorg

Eerstelijnszorg is de eerste lijn van zorg die een patiënt ontvangt wanneer hij of zij psychische klachten heeft. Deze zorg wordt meestal aangeboden door huisartsen, praktijkondersteuners GGZ, en soms andere zorgverleners zoals huisarts-psychologen.

De eerstelijnszorg is bedoeld om milde psychische klachten snel te herkennen en te behandelen, zodat ernstigere aandoeningen voorkomen kunnen worden. Als blijkt dat de klachten complexer zijn of niet verbeteren, kan er doorverwezen worden naar de Specialistische GGZ.

Hoe werkt Eerstelijnszorg?

Toegang via de huisarts:

Wanneer een patiënt zich aanmeldt met psychische klachten, kan de huisarts besluiten om de patiënt door te sturen naar de POH-GGZ voor verdere diagnostiek en behandeling.

Het voordeel van eerstelijnszorg is dat patiënten direct terechtkunnen zonder lange wachttijden of de noodzaak voor een verwijzing naar een specialist.

Behandeling door de POH-GGZ:

De POH-GGZ behandelt de patiënt in overleg met de huisarts. Behandelmethoden kunnen bestaan uit gesprekstherapie, psycho-educatie (leren omgaan met klachten), of preventieve zorg zoals stressmanagement.

Evaluatie:

De POH-GGZ volgt de voortgang van de behandeling. Als de klachten verbeteren, kan de behandeling binnen de huisartspraktijk blijven plaatsvinden.

Als de klachten niet verminderen of verergeren, kan doorverwijzing naar de specialistische GGZ plaatsvinden voor meer intensieve behandeling.

POH-GGZ

Wat is de POH-GGZ?

De POH-GGZ is een praktijkondersteuner die werkzaam is in huisartspraktijken en zich richt op de psychiatrische zorg van patiënten. De POH-GGZ is vaak een psycholoog, orthopedagoog of een verpleegkundige met specifieke GGZ-kennis. Zij werken nauw samen met de huisarts om mensen met lichte psychische klachten zoals angst, depressie, stress of burn-out te ondersteunen.

Taken van de POH-GGZ

• Beoordelen van psychische klachten
• Behandelen van lichte tot matige psychische klachten: Denk aan behandelingen voor angststoornissen, lichte depressie, burn-out en stressgerelateerde klachten. 
• Ondersteunen van de huisarts: De POH-GGZ ondersteunt de huisarts bij het monitoren en behandelen van patiënten met psychische klachten.
• Doorverwijzing naar specialistische zorg: Als blijkt dat de klachten ernstiger zijn dan verwacht, kan de POH-GGZ doorverwijzen naar de specialistische GGZ of een andere specialist zoals een psychiater of klinisch psycholoog.

Voor wie is de POH-GGZ?

• Angstklachten
• Lichte depressie
• Burn-out
• Slaapproblemen
• Rouwverwerking
• Stress en spanningsklachten
• Zelfmanagement en preventie van verdere psychische problemen

Ethische dillema's 

Bespreken wat jullie zouden doen

Wat is ethiek?

Ethiek is de systematische reflectie op wat goed handelen is.

Waarom is dit relevant in de zorg? -> Vertrouwelijke informatie,, kwetsbare ouderen

Plichtethiek

Regels en plichten staan voorop.

Morele waarde hangt niet af van de gevolgen

Voorbeeld:

Altijd beroepsgeheim respecteren

 

Gevolgenethiek

Kijkt naar uitkomst en gevolgen.

Grootste welzijn voor de meeste betrokkenen.

Voorbeeld:

Info delen kan soms nuttig zijn voor patiënt en familie.

Stappenplan bij ethiek

Stap 1: Probleembeschrijving

Stap 2: Betrokkenen en belangen

Stap 3: Alternatieven

Stap 4: Afweging

Stap 5: Beslissing en verantwoording

Voorbeeld 1:

casus: 

Een patient met schizofrenie weigert om medicatie in te nemen, ondanks dat deze medicatie essentieel is voor het behandelen van de symptomen, zoals hallucinaties en wanen. de patient is echter wilsbekwaam en begrijpt de gevolgen van zijn beslissing

Voorbeeld 1:

Ethisch dilemma:

Moet de verpleegkundige de beslissing nemen van de patient respecteren of ingrijpen door dwangmedicatie toe te passen voor de veiligheid van de patient? 

Wat is de juiste balans tussen respect voor de zelfbeschikking van de patient en de bescherming van hun welzijn?

Wat vinden jullie?

Voorbeeld 2:

Casus:

Een patient in een klinische setting deelt in vertrouwen dat hij overweegt zichzelf te verwonden, maar vraagt de zorgverlener om dit voor zichzelf te houden. De patient is wilsbekwaam, maar niet volledig in staat om de gevolgen van zijn acties te overzien vanwege de ernst van zijn depressie.

Voorbeeld 2:

Ethisch dilemma:

Moet de verpleegkundige de geheimhoudingsplicht respecteren en de informatie voor zichzelf houden of moet de verpleegkundige de informatie delen met andere zorgverleners en mogelijk het netwerk van de patiënt om hulp in te schakelen?  

Wat vinden jullie?

Voorbeeld 3:

Casus:

Een patiënt met een ernstige manische episode vertoont gevaarlijk gedrag voor zichzelf en anderen, zoals agressie en onveilige risicovol gedrag, maar wil geen hulp accepteren en weigert in te stemmen met een opname

Voorbeeld 3:

Ethisch dilemma: 

Mag de zorgprofessional een onvrijwillige opname uitvoeren en de patiënt dwangbehandelen, ook al heeft de patiënt geen toestemming gegeven? Hoe wordt wilsbekwaamheid bepaald in zo'n situatie en wanneer mag het belang van de patiënt (veiligheid) boven hun autonomie worden gesteld?

Wat vinden jullie?

Voorbeeld 4:

Casus:

Een 16-jarige patiënt met angststoornissen weigert behandeling, maar de ouders willen dat de patiënt behandeld wordt. De patiënt geeft echter aan dat hij zich niet gehoord voelt en liever geen behandeling ondergaat

Voorbeeld 4:

Ethisch dilemma:

Moeten de wensen van de ouders boven de autonomie van de minderjarige patiënt worden gesteld, of moet de zorgverlener de voorkeur geven aan het recht van de patiënt om zijn eigen zorgkeuzes te maken, zelfs als dit betekent dat ze weigeren te behandelen?

Wat vinden jullie?

Voorbeeld 5:

Casus:

Een patiënt met alcoholverslaving herkent dat zijn gedrag schadelijk is voor zijn gezondheid en zijn relaties, maar weigert verdere behandeling. Hij heeft herhaaldelijk aangegeven dat hij zelfstandig wil stoppen, maar zijn verslaving heeft ernstige gevolgen voor zijn sociale leven en lichamelijke gezondheid

Voorbeeld 5:

Ethisch dilemma:

Moet de verpleegkundige de patiënt ondersteunen in zijn autonomie en beslissing om te stoppen zonder behandeling, of moet de verpleegkundige insisteren op behandeling gezien de ernstige gezondheidsschade die door de verslaving wordt veroorzaakt?

Wat vinden jullie?

Voorbeeld 6:

Casus:

Een patiënt vertoont psychiatrische symptomen die de veiligheid van zichzelf en anderen in gevaar kunnen brengen. De patiënt is wilsbekwaam, maar weigert zorg. Volgens de Wet verplichte GGZ (WvGGZ) zou dwangbehandeling in dit geval gerechtvaardigd kunnen worden.

Voorbeeld 6:

Ethisch dilemma:

Moet de verpleegkundige, in overeenstemming met de wetgeving, de patiënt dwangbehandelen, of moet de zorgverlener zijn persoonlijke ethische overtuigingen volgen en proberen alternatieve, niet-dwingende manieren te vinden om de patiënt te helpen?

Wat vinden jullie?

Voorbeeld 7:

Casus:

Een patiënt met psychotische stoornis krijgt dwangmedicatie om symptomen van hallucinaties te behandelen. De patiënt is hiertegen en voelt zich onbegrepen, wat zijn herstel bemoeilijkt.

Voorbeeld 7:

Ethisch dillema:

Moet de verpleegkundige dwangmedicatie blijven toedienen om de veiligheid van de patiënt te waarborgen, of moet de zorgprofessional herstelgerichte benaderingen proberen, zelfs als dit betekent dat de symptomen tijdelijk niet onder controle kunnen worden gehouden?

Wat vinden jullie?

Voorbeeld 8:

Casus:

Een zorgvrager met een depressieve stoornis komt in contact met hun familieleden, die hen proberen te overtuigen om in behandeling te gaan. De zorgvrager wil dit echter niet, omdat hij zich gestigmatiseerd voelt en het idee heeft dat zijn familie niet begrijpt wat hij doormaakt.

Voorbeeld 8:

Ethisch dilemma:

Moet de zorgverlener in dit geval de wensen van de familie volgen en hen ondersteunen in hun zorgen over het welzijn van de zorgvrager, of moet de zorgverlener de autonomie van de zorgvrager respecteren, ondanks de mogelijke gevolgen voor zijn mentale gezondheid?

Wat vinden jullie?

Voorbeeld 9::

Casus:

Een patiënt met een ernstige angststoornis weigert voorgeschreven antidepressiva en kiest voor een alternatieve behandeling, zoals een spirituele genezing of kruidengeneeskunde, die zijn symptomen niet lijkt te verlichten

Voorbeeld 9::

Ethisch dilemma:

Moet de verpleegkundige de spirituele overtuigingen van de patiënt respecteren en hen aanmoedigen hun gekozen pad te volgen, of moet de zorgprofessional erop staan dat reguliere medische behandelingen meer effectief zouden zijn, zelfs als dit ingaat tegen de wensen van de patiënt?

Wat vinden jullie?