9.0 quiz zinsdelen, o en pv, taalblokken

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

WAT GAAN WE VANDAAG DOEN?

1.  Leerdoelen.

2. Herhaling van zinsdelen.

3. Taalblokken.

4. Ophaalquiz over zinsdelen, onderwerp, persoonsvorm en werkwoordelijk gezegde.

Nulmeting: Amber, Manu, Marcel, Midas, tweede lesuur (12:05-13:05)

Bouwsteentoets 1: Marcel

Bouwsteentoets 2: Nick, tweede lesuur (12:05-13:05)

StartUp  

1. LEERDOELEN

1. Je weet waar je zinsdelen plaatst in een zin

2. Je weet waarom je zinsdelen moet plaatsen

3. Je weet het onderwerp van een zin te vinden 

4. Je weet de persoonsvorm van een zin te vinden

Waarom moet je dit weten?

NB twee manier van ontleden: redekundig en taalkundig. Redekundig gaat over zinsdelen; taalkundig over woordsoorten. Je hoeft nu enkel de zinsdelen 'onderwerp', 'persoonsvorm' en 'werkwoordelijk gezegde' te weten. 

* BELANGRIJK *

Er zijn twee manieren om een zin te ontleden. 

Ten eerste de taalkundige manier, waarbij je losse woorden benoemt. 

• Het zelfstandig naamwoord (boek, vis, fiets, auto, meisje)
• Het lidwoord (de, het, een)
• Het bijwoord (gisteren, buiten)
• Het persoonlijk voornaamwoord (ik, jij, hij/zij/het/u/men, wij, jullie, zij)
• Het bijvoeglijk voornaamwoord (groene, leuke, mooie)
• Het voorzetsel/kastwoord (in, naast, op, onder, bij)
• enz. enz. 

* BELANGRIJK *

Er zijn twee manieren om een zin te ontleden. 

Ten tweede de redekundige manier, waarbij je zinsdelen benoemt. 

Het onderwerp, de persoonsvorm, het werkwoordelijk gezegde (en het lijdend voorwerp, de bijwoordelijke bepaling, het meewerkend voorwerp, enz.). 

→ Hiervoor moet je die zinsdelen weten te vinden. Een onderwerp kan namelijk uit meer dan één woord bestaan! En een werkwoordelijk gezegde ook! 

En wat is het hele werkwoord van de persoonsvorm? Het kan maar zo een scheidbaar werkwoord zijn. Een wadde? 

2. ZINSDELEN

Je zet streepjes meteen vóór en meteen na de persoonsvorm. 

Daar begin je altijd mee. 

Elk streepje markeert een woord dat of woordgroep die vóór de persoonsvorm kan staan. 

Het resultaat is telkens een goede Nederlandse zin.  

De zinsdelen van de zin 'Bij mijn buren hebben ze een nieuwe hond', zijn: 

Bij mijn buren | hebben | ze | een nieuwe hond.

... want dit zijn ook allemaal goede zinnen in het Nederlands:

- Ze | hebben | bij mijn buren | een nieuwe hond.

- Een nieuwe hond | hebben | ze | bij mijn buren.

3. Taalblokken: spelling en grammatica

Taalblokken 3F, 'Spelling en Grammatica' (linkermenu). 

Kies onder 01. Grammatica het achtste onderdeel: 'Zinsbouw - persoonsvorm en onderwerp'.  Lees de theorie en maak alle opdrachten. 

Je krijgt hier vier minuten voor. 

Let op samengestelde zinnen. Je herkent ze aan een komma, 

het woord 'dat', het voegwoord 'en' + het voegwoord 'of'. Dat betekent dat er naast de hoofdzin een bijzin is. Of twee bijzinnen. Of drie, vier, enz. 

Nu heeft elke zin een pv en een onderwerp, ook zo'n tweede, derde, vierde, enz. bijzin.  

4. OPHAALQUIZ 

... over zinsdelen, onderwerp en persoonsvorm, werkwoordelijk gezegde en zelfstandig naamwoord.

Op de volgende slide begint de quiz (met veel quizvragen), dus pak je laptop erbij en log in. 

Is de onderstaande zin juist verdeeld in zinsdelen?

'De jonge held | kreeg | een onderscheiding.'

1. juist
2. onjuist

Is onderstaande zin juist verdeeld in zinsdelen?

'Koala's | eten | geen | vlees.'

1. juist
2. onjuist

'Henk schrijft.'

Uit hoeveel zinsdelen bestaat bovenstaande zin?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

'Henk voetbalt op het veld.'

Uit hoeveel zinsdelen bestaat bovenstaande zin?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

'De mooie vogel vliegt in de lucht.'

Uit hoeveel zinsdelen bestaat bovenstaande zin?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Hoeveel zinsdelen heeft onderstaande zin?

'De fiets van Henk stond in de schuur van mijn ouders.'

1. 3
2. 4
3. 5
4. 6

Hoeveel zinsdelen heeft onderstaande zin?

'Thuis heeft iedereen een eigen computer.'

1. 2
2. 3
3. 4
4. 5

Is onderstaande zin correct verdeeld in zinsdelen?

'Om half drie | gaat | Henk | trainen.'

1. juist
2. onjuist

Uit hoeveel zinsdelen bestaat onderstaande zin?

'Henk maakte een PowerPoint-presentatie.'

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Is onderstaande zin correct verdeeld in zinsdelen?

'Op het ruiterpad | is | Henk | gevallen.'

1. juist
2. onjuist

PERSOONSVORM

De persoonsvorm is altijd een werkwoord, dat het onderwerp 'laat werken'. Daarom staat de persoonsvorm in het enkelvoud als het onderwerp in het enkelvoud staat. 

In de Nederlandse taal heb je in een goede zin altijd een onderwerp en een persoonsvorm. 

De kortst mogelijke zin? 

Wat is waar over de persoonsvorm?

1. het is altijd een werkwoord
2. het is altijd enkelvoud
3. het is altijd meervoud
4. het is altijd een zelfstandig naamwoord

Wat is de persoonsvorm van onderstaande zin?

'Waarom wandelt Henk de avondvierdaagse?'

1. waarom
2. er is geen persoonsvorm
3. wandelt
4. Henk

Wat is de persoonsvorm van onderstaande zin?

'Henk, houd eens je mond.'

1. Henk
2. er is geen persoonsvorm
3. houd
4. je mond

Wat is de persoonsvorm van onderstaande zin?

'Waarom wandelt hij niet graag?'

1. waarom
2. wandelt
3. hij
4. er is geen persoonsvorm

Wat is de persoonsvorm van onderstaande zin?

'De wind blies het bootje weg'

1. de wind
2. blies
3. blies weg
4. het bootje

Wat is de persoonsvorm van onderstaande zin?

'Hij keek zijn moeder aan'

1. hij
2. keek
3. keek aan
4. zijn moeder

ONDERWERP

De persoonsvorm is dus een werkwoord dat het onderwerp 'laat werken'.  

Kijk maar: 'De hond van de buren | krijgt | mijn koekje.' 

►Wat is de persoonsvorm? 

Stel de vraag 'wie of wat' aan de persoonsvorm. 

Het antwoord is het onderwerp. 

Wat is het onderwerp van onderstaande zin?

'Heb jij thuis een heel grote hond?'

Wat is het onderwerp van onderstaande zin?

'Het is heel warm buiten.'

Wat is het onderwerp in onderstaande zin?

'De wind blies het bootje weg.'

Wat is het onderwerp in onderstaande zin?
'In de keuken heeft de kok een heerlijke visschotel bereid.'

Wat is het onderwerp van onderstaande zin?

'Wie is vergeten het boek te lezen?'

Wat is het onderwerp in onderstaande zin?
'Vanmorgen vond hij in een tijdschrift de tekening van een vogelhuisje.'

En wat is de persoonsvorm?
'Vanmorgen vond hij in een tijdschrift de tekening van een vogelhuisje.'

WERKWOORDELIJK GEZEGDE

... ofwel alle werkwoorden in de zin. 

Kijk naar deze zin: 'Gisteren heeft hij zijn nieuwe huis bekeken.' 

Hoe kom je er nu achter hoeveel werkwoorden er in de zin staan?

1. je maakt eerst zinsdelen van de zin.

2. vervolgens benoem je die zinsdelen. 

Zie je werkwoorden in die zin, in welke vorm dan ook? 

Wat is het werkwoordelijk gezegde?
'Met groene verf probeerde meneer Vogels het vogelhuisje te schilderen.'

Wat is het werkwoordelijk gezegde?

'Wie is vergeten het boek te lezen?'

In een zin met meer dan één werkwoord is de persoonsvorm altijd onderdeel van het:

1. werkwoordelijk gezegde
2. werkwoord
3. zelfstandig naamwoord

In een zin met maar één werkwoord is de persoonsvorm meteen ook het:

1. werkwoordelijk gezegde
2. werkwoord
3. zelfstandig naamwoord

ZELFSTANDIGE NAAMWOORD

... horen bij die andere manier van ontleden, de taalkundig. Hierbij benoem je telkens één los woord. 

Een zelfstandige naamwoord heeft drie kenmerken:

1. er kan een lidwoord voor (de, het, een)
2. je kunt het verkleinen
3. je kunt het vermeerderen

(Misschien heb je het geleerd met 'mensen, dingen, dieren of planten)

Is onderstaand woord een zelfstandig naamwoord?

'bovendien'

1. ja
2. nee

Is onderstaand woord een zelfstandig naamwoord?

'formulier'

1. ja
2. nee

Is onderstaand woord een zelfstandig naamwoord?

'gebruikelijk'

1. ja
2. nee

Is onderstaand woord een zelfstandig naamwoord?

'ontmoeting'

1. ja
2. nee

Is onderstaand woord een zelfstandig naamwoord?

'snelheid'

1. ja
2. nee

Wat is het zelfstandig naamwoord?
'Henk heeft een echt goede muzieksmaak, vind ik.'

Welk woord is geen zelfstandig naamwoord?

1. verbouwing
2. motor
3. NS
4. geweldig

Wat is niet waar over het zelfstandig naamwoord?

1. het heeft een verkleinwoord
2. het heeft een enkelvoud en een meervoud
3. het kan van tijd veranderen
4. er kan een lidwoord voor

EINDE VAN DEZE LES

Het komende lesuur: nulmeting en bst 2; de anderen krijgen een herhaling van de zinsdelen, persoonsvorm, onderwerp en werkwoordelijk gezegde middels een Kahoot.